نادر حیدری
دانشیار پژوهشی مؤسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی؛ سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی
[ 1 ] - ارزیابی شاخص بهرهوری آب کشاورزی و عملکرد سیاست‌ها و برنامه‌های مدیریت آب کشور در این زمینه
بهرهوری آب بیانگر مقدار محصول تولیدی یا درآمد حاصله به‌ازای هر واحد آب مصرفی است. اقتصاددانان برای حل مشکل تولید غذا از منابع آب محدود و جلوگیری از واردات بی‌رویه محصولات کشاورزی، پیشنهاد می‌کنند تنها راه موجود افزایش بهرهوری فیزیکی و در نهایت بهبود بهرهوری اقتصادی آب است. ازلحاظ قانونی نیز به استناد ماده (25) «قانون افزایش بهرهوری بخش کشاورزی و منابع طبیعی»، بر اهمیت تعیین شاخص‌های بهره‌ور...
[ 2 ] - تعیین و ارزیابی شاخص کارایی مصرف آب محصولات زراعی تحت مدیریت کشاورزان در کشور
این تحقیق با هدف تعیین مقدار کارایی مصرف آب محصولات کشاورزی عمده و در شرایط مدیریت کشاورزان و همچنین شناخت عوامل و مسائل تأثیرگذار بر مقدار آن، در مناطق کرمان، همدان، مغان، گلستان و خوزستان به اجرا درآمد. تحقیق حاضر ضمن مرور کامل سایر نتایج موجود، مقدار شاخص کارایی مصرف آب محصولات کشاورزی عمده در مناطق انتخابی را تعیین و دلایل و منابع کاهش آن را نیز بررسی و تحلیل نموده است. بر اساس روش تحقیق، م...
[ 3 ] - چالش‌ها و راهکارهای افزایش کارایی مصرف آب گیاهان زراعی در ایران
از شاخص‌های اساسی در تعیین کارایی استفاده از آب جهت تولید محصولات کشاورزی، شاخص کارایی مصرف آب می‌باشد. در منابع علمی این شاخص در مقیاس‌های مدیریتی گیاه، مزرعه، شبکه آبیاری، و یا حوضه آبریز تعریف و بررسی شده است. گیاه به تنهایی نقش مهمی در استفاده بهینه از آب و افزایش کارایی مصرف آب کشاورزی دارد. مقاومت گیاه به تنش‌های محیطی (نظیر کم آبی، شوری، گرما و غیره)، و سایر عوامل فیزیولوژیکی گیاهی تأثیر...
[ 4 ] - کم-آبیاری در آبیاری سطحی: چالش‌ها، راهکارها و چشم‌انداز
در منابع علمی به کم-آبیاری به عنوان یکی از راه‌های صرفه‌جویی و استفاده بهینه از آب به خصوص در آبیاری سطحی اشاره شده است. یکی از چالش‌های موجود کاربردی بودن و عملیاتی شدن نتایج تحقیقات کم-آبیاری توسط کشاورزان و مشهود نبودن آن و تردیدها در این زمینه می‌باشد. مقاله حاضر به مرور و جمع‌بندی تعدادی منابع تحقیقاتی کشور در زمینه کم-آبیاری پرداخته و همچنین نتایج و دستاوردهای حاصله از نشست هم‌اندیشی با...
[ 5 ] - مدل‌سازی تأثیر عوامل زیرساختی در ارتقاء بهرهوری آب کشاورزی ایران
زیرساخت‌ها که بستر اصلی برای فعالیت و تولید کشاورزی از منابع محدود آب را فراهم می‌کنند، از الزامات راهبردی توسعه این بخش محسوب میشوند. هدف پژوهش حاضر شناسایی، تعیین اهمیت، میزان تأثیر و بررسی روابط مؤلفه‌ها و شاخص‌های زیرساختی در ارتقاء بهرهوری آب کشاورزی بود. روش این تحقیق میدانی و پیمایشی بود که در آن پس از مطالعات اسنادی و کتابخانه‌ای و مصاحبه با خبرگان، به کمک ابزار پرسشنامه محقق ساخته، م...
[ 6 ] - بررسی نقش فرایند‌ها در ارتقای بهرهوری آب کشاورزی ایران
ایران با محدودیت‌های شدید منابع آبی مواجه است و سهم قابل توجهی از این منابع کمیاب در بخش کشاورزی استفاده می‌شود. یکی از مهمترین راهبردهای کاهش تاثیر این محدودیت ارتقای بهرهوری آب کشاورزی و تقلیل برداشت از منابع آبی کشور است که در این مقاله مورد بحث قرار گرفته است. نوع این تحقیق کاربردی- توسعه‌ای و روش آن کتابخانه‌ای و میدانی به شیوه‌های بررسی اسنادی، پیمایشی و اکتشافی است که در آن جامعه آماری ...
[ 7 ] - ارزیابی منابع و مصارف آب در حوزه آبریز زاینده رود
حوزه آبریز زاینده‌رود در منطقه مرکزی ایران یکی از حوزه‌های آبریز تحت تنش آب می‌باشد. توسعه منابع آب حوزه به طور عمده از طریق احداث سد مخزنی چادگان و سه تو نل انحراف آب بین حوزه‌ای در فازهای مختلف و در 50 سال اخیر صورت پذیرفته است. این سه تونل در مجموع 867 میلیون متر مکعب (بیش از آورد طبیعی رود‌خانه زاینده‌رود یعنی 800 میلیون مترمکعب) آورد آبی دارد. به محض توسعه منابع آب جدید و به دلیل عدم مدیری...
[ 8 ] - بهینه کردن پارامترهای طراحی و مدیریت آبیاری نواری: مطالعۀ موردی شبکۀ آبیاری و زهکشی رامشیر
در بسیاری از کشورهای جهان، آبیاری سطحی یکی از مهم ترین روش های آبیاری اراضی فاریاب است و بیش از 90 درصد اراضی فاریاب هنوز با روش های سطحی آبیاری میشوند. تعیین ابعاد بهینۀ قطعات آبیاری و سایر عوامل طراحی و مدیریت آبیاری، شامل شیب، دبی ورودی و مدت زمان آبیاری نقش زیادی در افزایش راندمان کاربرد آبیاری و کاهش هزینه های بهره‌برداری و تولید دارد. این پژوهش با هدف تعیین ابعاد و پارامترهای طراحی...
[ 9 ] - مطالعات لایسیمتری روش‌های مدیریت سطح ایستابی برای آبیاری گوجه‌فرنگی
در مناطق مرطوب، ایجاد سطح ایستابی و حفظ آن در طول دورة رشد به‌منظور استفادة بهینه از آب آبیاری و ایجاد رطوبت در منطقة ریشه‌ها روشی متداول است. اما در مناطق خشک و نیمه خشک، بالا آمدن نمک به‌همراه آب در اثر جریان مویینه‌ای به دلیل تبخیر و تعرق زیاد، می‌تواند عامل بازدارنده‌ای برای استفاده از این روش محسوب شود. در این تحقیق امکان استفاده از روش‌های کنترل سطح ایستابی (زهکشی کنترل‌شده و آبیاری زی...
[ 10 ] - شناسایی و تحلیل مسائل نرم افزاری- مدیریتی مؤثر بر بهره وری آب کشاورزی در ایران
بهبود بهره وری آب در بخش کشاورزی یکی از الزامات استفاده پایدار از منابع آب، پایداری تولید، کاهش تقاضا برای آب، و تأمین امنیت غذایی جمعیت رو به رشد کشور می باشد. در این تحقیق با بررسی و تحلیل نظرات کارشناسان، صاحبنظران، کشاورزان و در مجموع کلیه ذینفعان بخش های آب و کشاورزی، مسائل و چالش های از نوع نرم افزاری- مدیریتی (سیاست‌گذاری-تشکیلاتی و اقتصادی- اجتماعی) فراروی بهبود بهره وری آب کشاورزی در ا...
[ 11 ] - بررسی و تحلیل قوانین و اسناد فرادست پیرامون انتخاب الگوی کشت مناسب در عرصه کشاورزی ایران
انتخاب الگوی کشت، متناسب با خاک، اقلیم و ظرفیت منابع آب تجدید شونده هر کشور از چالش های اساسی تولید پایدار در کشاورزی است. این مهم حتی در قوانین و اسناد فرادست آب و کشاورزی نمایان گردیده و به آن تاکید شده است. به طوری که از لحاظ کمّی بعد از محور مدیریت الگوی مصرف آب، (25 قانون/ سند) محور الگوی کشت بیشترین تعداد قوانین و اسناد فرادست (13) قانون/ سند) را به خود اختصاص داده است. در این مقال...
[ 12 ] - تشریح و بررسی شاخص بهرهوری آب کشاورزی مبتنی بر تبخیرتعرّق (مطالعه موردی حوزه آبخیز کرخه)
اصطلاح کارایی مصرف آب (WUE) (به واحد کیلوگرم محصول تولید شده به متر مکعب آب تعرّق شده) برای اولین بار توسط "د- ویت" (1958) ارائه گردید. بعد از آن واژه وسیعتر بهرهوری آب (WP) توسط مولدن (1997) مطرح شد. هدف از ارائه ا...
[ 13 ] - مسائل، راهبردها، و راهکارهای علم و فناوری در استفاده بهینه از منابع آب در مقیاس مزرعه
افزایش بهرهوری آب در مزرعه نیازمند داشتن برنامه علم و فناوری در حوزه تحقیقات آب کشاورزی است. لذا هدف اصلی از این پژوهش شناسایی و تعیین اولویت‌های علم و فناوری و انتخاب گزینه‌های راهبردی علم و فناوری مدیریت آب در مقیاس مزرعه می‌باشد. پژوهش با برگزاری جلسات هم‌اندیشی و استفاده از نظرات متخصصین؛ صاحب نظران؛ منابع علمی؛ و همچنین با بهره گیری از شیوه های برنامه ریزی استراتژیک و تحلیل سوآت انجام گرد...
نویسندگان همکار