رمضان رضائی
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی(استادیار)
[ 1 ] - اندیشه دینی در اشعار ملک الشعرای بهار و احمد صافی النجفی
اگر شعر و شاعری در خدمت خیر و صلاح جامعه باشد، و آن را به سوی اخلاق فاضله و ایمان به خدا سوق دهد؛ بدون تردید مورد تأیید اسلام است، که قرآن، پیامبر گرامی اسلام(ص) و اهل بیت(ع) هم از چنین شعری حمایت می کنند. از صدر اسلام تا حال با تمسک به سنت پیامبر اکرم(ص)، از شعر به عنوان سلاحی کارآمد و معنوی در دفاع از دین و مبانی آن، و نیز مقابله با تهاجم دشمن استفاده شده است . در این خصوص بهار و احمد صافی از...
[ 2 ] - مقایسه مضامین اجتماعی در اشعار پروین اعتصامی و احمد صافی النجفی
در جهان معاصر و در طی یک قرن گذشته سرنوشت برخی ملت‌ها شباهت زیادی به هم داشته و مسائل اجتماعی آنها نیز به همین خاطر شبیه هم شده است. مقاله حاضر با هدف مقایسه مسائل اجتماعی در اشعار دو شاعر معاصر، پروین اعتصامی و احمد صافی النجفی تدوین شده است هر چند که ممکن است این دو شاعر در بسیاری از جهات اثر مستقیمی در یکدیگر نداشته‌اند، اما آن دو با وجود تفاوت در جنس یعنی در زن و مرد بودن، به مسائلی از قبی...
[ 3 ] - تطبیق معنایی "شجاعت" در قرآن و فرهنگ جاهلی
در دوره جاهلی اعراب آداب و اندیشه‌های عجیب و غریبی داشتند. اسلام بیشتر این آداب و اندیشه‌ها را از آنجا که در اساس ناسازگار و مغایر با وحی و سنت الهی بود مردود شمرد، اما برخی از آنها را با تغییرات و اصلاحاتی در شکل و جوهر پذیرفت و موفق شد که از آنها اندیشه‌های اخلاقی متعالی‌ای بسازد. در این میان واژگان در انتقال این اصلاحات و تغییر مفاهیم نقش ارزنده‌ای را ایفا کردند. این مقاله با این فرض که مع...
[ 4 ] - تحلیل مسأله‌ی فقر در شعر احمد مطر از منظر جامعه‌شناسی ادبیات
جامعه شناسی ادبیات یکی از شیوه های جدید و کارآمد نقد متون ادبی است که رابطه ی میان آثار ادبی و مسائل اجتماعی و نیز موقعیت اجتماعی نویسندگان و خوانندگان را مورد ارزیابی قرار میدهد تا از این طریق، وضعیت طبقات مختلف جامعه و طرز رفتارها و کنش‌های متفاوت و متشابه ساختارهای اجتماعی در دوره‌ی معینی از تاریخ را مشخص کند. احمد مطر یکی از شاعران مشهور جهان معاصر عرب است که همواره نسبت به اوضاع و روید...
[ 5 ] - درآمدی بر اصطلاحات و مضامین طبی در مثنوی مولوی
سابقه و هدف: متون فرهنگی فارسی و اشعار و داستان‌های شعرای ژرف‌اندیش ایرانی، ثروت عظیم و سرشار علمی و فرهنگی است که به ما به ارث رسیده و می‌تواند پشتوانه بزرگی برای ترقی و پیشرفت علمی ما باشد. پژوهش در این گنجینه‌ها، ما را در برابر از خود بیگانگی تاریخی و فرهنگی، مصون داشته و می‌تواند بار دیگر انگیزه‌ای برای پایه‌ریزی بنیاد تمدنی باشد که ایرانیان هزار سال پیش از این داشته‌اند و آوای آن هنوز از و...
[ 6 ] - الصلات بین الحضارتین الإسلامیة و الرومانیة (اعتماداً علی العلاقات السیاسیة بین الرشید و شارلمان)
None
[ 7 ] - بازتاب استعمارستیزی در اشعار ملک‌الشعرای بهار و احمد صافی نجفی
اوایل قرن بیستم برای اعراب دوران حساسی بود. آنها هنوز از استبداد عثمانی خلاصی نیافته بودند که به استعمار خارجی گرفتار آمدند و به نحوی تحت‌الحمایة استعمارگران شدند. در این میان عراق، همچون برخی کشورها، مورد توجه دولت استعماری بریتانیا قرار گرفت. از آن پس جنبش‌ها، شورش‌ها، و اعتراض‌هایی در این کشور عربی شکل گرفت، اما برای ملت ایران وضع به گونه‌ای دیگر بود. هر چند که ایران مستعمره نبود، اما استعم...
[ 8 ] - المنهج النقدی لطه حسین فی حدیث الأربعاء
لقد اتبع کلّ من النقاد منهجاً خاصاً فی النقد الأدبی؛ ولکن طه حسین اتخذ المنهج التلفیقی فی نقده لکتاب حدیث الأربعاء، واستفاد عن تحلیل الخطاب فی هذا المنهج، کما اعتنی إلی شخصیة الشاعر وعصره وفنّه فی تحلیله. یهدف هذا المقال ـ اعتماداً علی منهج الوصفی.التحلیلی ـ إلی استجلاء جهود طه حسین النقدی، وإیضاح منهجه النقدی فی کتاب حدیث الأربعاء. ومن نتائج توصلت إلیها الدراسة، یتبین أنّ طه حسین اهتمّ، فی نقده، إ...
[ 9 ] - درآمدی بر زمینه‌های نوستالژی در نهج البلاغه
نوستالژی یک حالت روحی بوده و یکی از رفتارهای ناخود آگاه انسان به شمار میآید که در پی انگیزشهای فردی یا اجتماعی و سیاسی به وجود میآید. امام علی(ع) نیز به عنوان یک انسان که در جامعه خویش زندگی میکرد و واقعیتهای آن را ملاحظه مینمود، گاهی چنین حسی برایش دست میداد. مرور گذاری کتاب نهج البلاغه بیانگر انعکاس حس غربت امام به خاطر رخدادهای جامعه پیرامونش است. نیرنگ دشمنان، ساده لوحی سپاهیان، دغدغ...
[ 11 ] - فن مبالغه در سنت بلاغت اسلامی و جنبه‌های بلاغی آن
مبالغه از همان زمان آغاز سرایش شعر مورد توجه شعرا بوده است و بر همین اساس به زودی مورد توجه شعر شناسان و ادیبان نیز قرار گرفت؛ اما این ابن قتیبه بود که برای اولین بار دقیقا همین اصطلاح را به کار برده است. این فن در میان بلاغیان با نام‌های افراط، اغراق، مبالغه و غلو شناخته شده است؛ اما آنها در رد و یا قبول آن اختلاف نظر دارند. برخی آن را جزو زیبایی‌های کلام می‌شمارند و برخی دیگر آن را دلیل بر نا...
[ 13 ] - اندیشه دینی در اشعار ملک الشعرای بهار و احمد صافی النجفی
اگر شعر و شاعری در خدمت خیر و صلاح جامعه باشد، و آن را به سوی اخلاق فاضله و ایمان به خدا سوق دهد؛ بدون تردید مورد تأیید اسلام است، که قرآن، پیامبر گرامی اسلام(ص) و اهل بیت(ع) هم از چنین شعری حمایت می کنند. از صدر اسلام تا حال با تمسک به سنت پیامبر اکرم(ص)، از شعر به عنوان سلاحی کارآمد و معنوی در دفاع از دین و مبانی آن، و نیز مقابله با تهاجم دشمن استفاده شده است . در این خصوص بهار و احمد صافی از...
[ 14 ] - مقایسه مضامین اجتماعی در اشعار پروین اعتصامی و احمد صافی النجفی
در جهان معاصر و در طی یک قرن گذشته سرنوشت برخی ملت‌ها شباهت زیادی به هم داشته و مسائل اجتماعی آنها نیز به همین خاطر شبیه هم شده است. مقاله حاضر با هدف مقایسه مسائل اجتماعی در اشعار دو شاعر معاصر، پروین اعتصامی و احمد صافی النجفی تدوین شده است هر چند که ممکن است این دو شاعر در بسیاری از جهات اثر مستقیمی در یکدیگر نداشته‌اند، اما آن دو با وجود تفاوت در جنس یعنی در زن و مرد بودن، به مسائلی از قبی...
[ 15 ] - تطبیق معنایی "شجاعت" در قرآن و فرهنگ جاهلی
در دوره جاهلی اعراب آداب و اندیشه‌های عجیب و غریبی داشتند. اسلام بیشتر این آداب و اندیشه‌ها را از آنجا که در اساس ناسازگار و مغایر با وحی و سنت الهی بود مردود شمرد، اما برخی از آنها را با تغییرات و اصلاحاتی در شکل و جوهر پذیرفت و موفق شد که از آنها اندیشه‌های اخلاقی متعالی‌ای بسازد. در این میان واژگان در انتقال این اصلاحات و تغییر مفاهیم نقش ارزنده‌ای را ایفا کردند. این مقاله با این فرض که مع...
[ 16 ] - بررسی تطبیقی حبسیات ملک‌الشعرای بهار و احمد صافی نجفی
یکی از اقسام شعر غنایی، حبسیه یا زنداننامه است که بیشتر اجزایش را شکایت و حسب‌حال تشکیل میدهد. این نوع شعر بیانگر غم و اندوه و رنج‌‌های بی‌پایانی است که در محیط زندان نصیب زندانی شده‌است. برخی از شاعرانی که مرارت حبس را چشیده‌‌اند، موضوع بعضی از اشعار خود را نیز به زنداننامه اختصاص داده‌‌اند. این موضوع در ادبیات قدیم و جدید فارسی و عربی به نحو مطلوبی منعکس شده‌است. بهار و صافی در دورۀ معا...
[ 17 ] - گفتگوهای پدر و فرزند در قرآن از منظر رتوریک
اسلوب گفتگو در قرآن، یکی از بارزترین شیوه‌های بیان و روشی حکیمانه برای برقراری ارتباط و دعوت به اسلام و تبلیغ آن است. هر گفتگو به عنوان یک ترکیب زبانی، دارای ویژگی‌ها و اسرار بلاغی، لغوی و اسلوبی است که نیاز به واکاوی دارد. یکی از مصادیق گفتگوها، گفتگوی پدر و فرزند است. زیبایی‌های ادبی و بلاغی آنها به گونه‌ای است که هم واجد آثار تربیتی سازنده است و هم ایده و الگوی ادبی- بلاغی ارزنده‌ای دارد. هد...
نویسندگان همکار