مریم رحمانی
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه قم
[ 1 ] - عناصر دگردیسی در داستان شیخ صنعان و دختر ترسا
انسان در طول زندگی خود ممکن است دچار دگرگونی در اعماق وجودش شود و همین دگرگونی است که مسیر زندگی او را متحوّل مینماید. داستان شیخ صنعان نیز، داستان تحوّل و دگردیسی انسانی است که با یک تلنگر، اعماق درونش فرومیریزد و نهان وجودی ضمیرش آشکار میگردد. در این داستان چند عامل ازجمله رؤیا، عشق، گناه و مرگ نقش بارزی در تحوّل دو شخصیّت اصلی داستان ایفا میکنند که هریک از این عوامل در جای خود درخور تأمّل و ...
[ 2 ] - ریخت شناسی مثنوی داستانی «گل و نوروز» خواجوی کرمانی بر اساس نظریه ی پراپ
ریخت شناسی، یکی از مباحث اساسی نقد ساختاری است که در عرصه‌ی ادبیات داستانی کاربرد فراوانی دارد. در این نوع از نقد ،منتقد ادبی با بررسی ساختار درونی موجود در داستان ، به کشف کنش‌ها و خویشکاریهای موجود در آن می‌پردازد . این مبحث نخستین بار توسط پراپ به عرصه ی ادبیات داستانی راه یافت.وی در این جستار که اساس کارش را بر پایه ی اعمال شخصیتهای موجود در داستان قصه‌های پریان قرار داد ،با بررسی کنش ها و ...
[ 3 ] - تحلیل دو داستان «گنبد سبز» و «گنبد سرخ» نظامی گنجوی براساس نظریۀ «فرایند فردیت» یونگ
یکی از مباحث مهمی که با نظریه‌پردازی یونگ، ابتدا به عرصۀ روان‌شناسی و با سیر تدریجی، وارد دنیای نقد ادبی شد، تحلیل شخصیتهای داستانی آثار ادبی براساس «فرایند فردیت» است. در چهارچوب این فرایند، شخصیت داستانی در مسیر دستیابی به تفرد، با دستهای از کهنالگوها برخورد می‌‌کند و با پشت سر گذاشتن هر یک از این کهنالگوها، رفته‌رفته به حقایق درونی خود پی می‌‌برد و به بازسازی ضمیر ناخودآگاه بیمارش می...
[ 4 ] - تحلیل سیر سفر خیالی بر مبنای نظریه «سفر قهرمان درون» پیرسون و کی مار
در قرن بیستم همزمان با تحول در خوانش آثار ادبی، در قرن بیستم همزمان با تحول در خوانش آثار، نظریههای روان‌شناختی، با هدف بازنمایی چگونگی تکوین شخصیتهای داستان ارائه شد؛ که از رهگذر همین فرایند؛ یکی از این نظریهها، نظریهی کهن‌الگوی «سفر قهرمان درون» است که کارول پیرسون و هیوکی کیمار با تلفیق آرای یونگ با نظریههای اسطورهشناختی، در این جهت، ارائه دادند. بر مبنای این نظریه سفر قهرمان برا...
[ 5 ] - بررسی و نقد داستان بیژن و منیژه بر اساس کهن الگوی سفر قهرمان جوزف کمبل
همزمان با آغاز نگرشهای نوینی که در قرن بیستم نسبت به متون ادبی آغاز شد، «جوزف کمبل» با مطرح کردن «کهن الگوی سفر قهرمان»، تحوّلی جدید در حوزۀ مطالعات نقد اسطورهگرایی پدید آورد. او با بررسی ساختاری اسطورهها در فرهنگ ملل گوناگون، به این نتیجه دست یافت که حرکت قهرمان از آغاز تا پایان داستان، بر اساس فرمولی ثابت است که به صورت یک دستور زبان ذهنی در همۀ داستانهای ملل مختلف، با اندکی تغییرات جزئی ...
[ 6 ] - سیر اعتلایی در داستان «گنبد سیاه» نظامی گنجهای
نظامی گنجهای ازجمله منظومه‌سرایان برجستۀ ادبیات فارسی است که تأثیر شیوۀ داستان‌سرایی‌اش بر شاعران پس از او کاملاً مشهود است. هفت‌پیکر نظامی گنجهای، چهارمین اثر برجستۀ اوست. وی در این اثر ازطریق داستانک‌‌های رمزی، سیر اعتلایی انسان را در قالب داستان بیان می‌‌کند. «سفر» یکی از مضمون‌های رایج در داستانهای عرفانی است که در آن سالک طی مناسکی با خلع لباس بشری، از حضیض نفس به اوج قطب نورانی‌‌اش د...
[ 7 ] - بررسی میزان واقع‌نمایی رئالیستی در داستان «آبشوران» علی‌اشرف درویشیان و «استخوان‌های خوک و دستهای جذامی» اثر مصطفی مستور
واقع‌نمایی پایه‌ی اصلی آثار ادبیات داستانی رئالیستی محسوب میگردد که میزان بازتاب آن در یک داستان یا رمان رئالیستی، تعیین‌کننده‌ی درجه‌ی اصالت آن در این مکتب است. رئالیسم به معنای واقعی آن در دوره‌ی مشروطه و همگام با تحولات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی در ایران رواج یافت و بسیاری از آثار ادبیات داستانی تا امروز در قالب همین مکتب به‌وجودآمده‌اند. مصطفی مستور و علی‌اشرف درویشان دو تن از داستان نویسان ...
[ 8 ] - بررسی داستان «گنبد صندلی» نظامی گنجوی بر اساس نظریهی ساختارگرای گریماس
در قرن بیستم میلادی، ساختارگرایان به پیروی از پراپ، در صدد ارائة الگوی کلّی در ساخت انواع روایت برآمدند. در همین زمینه، آ.ژ.گریماس، مشهورترین نظریّه‌پرداز روایت، از دامنة محدود مطالعات پراپ فراتر رفت و با ارائة الگوی کنشی و زنجیره‌های روایتی خود، تلاش کرد تا به دستور کلّی زبان روایت دست یابد و هر روایت را با ساختار روایی خاص تجزیه و تحلیل کند. او الگوی کنشی خود را به‌گونه‌ای طرّاحی کرد که با تمام ر...
نویسندگان همکار