سید مهدی اعتمادی فر
عضو هیئت علمی گروه جامعه‌شناسی دانشگاه تهران
[ 1 ] - نگرش‌ها و رفتارهای ایرانیان در زمینه ازدواج فامیلی
ازدواج با خویشان از جمله اقسام برجسته درون‌همسرگزینی در ایران محسوب می‌شود که در فرهنگ عامیانه نیز جایگاه ویژه‌ای دارد. در میان انواع مختلف ازدواج فامیلی، ازدواج دخترعمو ـ پسرعمو دارای بیشترین فراوانی است. پرسش اصلی مقاله حاضر، «چگونگی وضعیت نگرشی و رفتاری ایرانیان در خصوص ازدواج فامیلی» می‌باشد. بر همین اساس، الگوهای نظری مختلف در دو دسته کلّی «الگوهای ساخت‌گرایانه» و «الگوهای ارزش‌محور» تقسیم...
[ 2 ] - مطالعۀ جامعهشناختی انگیزه‌های مهاجرت از دانشگاه به حوزۀ علمیه
مسئلة اصلی مقالة حاضر به مهاجرت علمی از دانشگاه به حوزة علمیه و شناخت انگیزه‌های این مهاجرت مربوط است که معمولاً در سویة مخالف از حوزه‌ها به دانشگاه‌ها رایج است. به‌منظور پاسخ‌گویی به این مسئله، با استفاده از مصاحبه‌های عمیق اپیزودیک با ۲۳ نفر از مهاجران از دانشگاه به حوزه، همچنین مشاهده‌های میدانی در حوزه‌های علمیة قم و تهران، درنهایت به سنخ‌بندی سه‌گانه‌ای از انگیزه‌های ایشان رسیدیم. هستة اصلی...
[ 3 ] - وضعیت اعتماد عمومی اساتید دانشگاه‌ها به کارگزاران نظام جمهوری اسلامی ایران
اعتماد نخبگان به نظام بخشی از سرمایة اجتماعی است که به تحقق هر چه بیشتر اهداف نظام منجر می‌شود. اساتید دانشگاه از جمله مهمترین گروه‌های نخبه محسوب می‌شوند که به دلیل ارتباط و تأثیرگذاری بر دانشجویان سهم عمده‌ای در میان نخبگان دارند. پرسش اساسی در مقالة حاضر، معطوف به چیستی و چگونگی جنبه‌های مختلف اعتماد اساتید به نظام و پرسش‌های فرعی نیز به جنبه‌های نگرشی و ذهنی و راهبردهای افزایش آن معطوف اس...
[ 4 ] - مقایسه روش‌شناختی الگوهای الهیاتی اسلامی و جامعه‌شناسی مدرن (با تأکید بر تزاحمات و تعاملات رویکردهای کلاسیک)
نسبت روش‌شناسانه میان دو الگوی شناختی الهیات اسلامی و جامعه‌شناسی مدرن از دو بعد تزاحم‌ها و تعامل‌ها موضوع مقاله حاضر است. پرسش اصلی به چگونگی تمایز روش‌هایی بازمی‌گردد که متألهان مسلمان و جامعه‌شناسان در قرائت کلاسیک هر دو رویکرد به کار می‌برند. نتیجه بررسی‌ها بیانگر آن است که خاستگاه تزاحم یا تعامل میان روش‌های به‌کار رفته در قرائت کلاسیک از دو حوزه الهیات اسلامی و جامعه‌شناسی مدرن به اهداف م...
[ 5 ] - مطالعة جامعهشناختی انگیزۀ زنان از گرایش به جراحی‌‌های زیبایی
هدف از انجام این پژوهش، بررسی جامعه‌‌شناسانة انگیزة زنان از گرایش به جراحی‌‌های زیبایی و سنخشناسی انواع آن، ذهنیت کنشگران دربارة بدن و شیوه‌‌های معنادارکردن چنین موقعیتی به‌دست افراد، به‌منظور دخل و تصرف در بدن است. جامعة بررسی‌شده، زنانی‌اند که در سالهای 1390 تا 1392 در تهران تجربة جراحی‌‌های زیبایی داشتهاند و همچنین، زنانی را شامل می‌شود که قصد انجام عمل زیبایی داشتهاند. روش تحقیق ای...
[ 6 ] - مطالعه وضعیت نگرشی دانشجویان در مورد فضای اداری در حوزه عمومی دانشگاه
با توجه به اهمیت فضای دانشگاه به‌طور عام، و فضای اداری آن، به‌طور خاص ــ به‌عنوان نخستین فضایی که دانشجویان از زمان ورود تا پایان تحصیلات خود با آن سروکار دارند ــ در مقاله حاضر، نگرش دانشجویان در این زمینه بررسی شده است. کیفیت نگرش دانشجویان به فضاهای اداری در حوزه عمومی دانشگاه، و زمینه‌های ذهنی و مقوله‌های مشترک میان دانشجویان، بحث‌های اصلی مورد بررسی مقاله هستند. روش پژوهش حاضر، کیفی و ابز...
[ 7 ] - بررسی جامعه شناسانه اعتماد سیاسی-اجتماعی دانشجویان در ایران (با تکیه بر تحلیل ثانویه چند پیمایش ملی)
اعتماد از جمله مهمترین مباحث معاصر در حوزه مطالعات اجتماعی و سیاسی است که اهمیت آن در شرایط کنونی بیشتر از دوره های پیشین می باشد. در میان گروه های مختلف، اعتماد قشر جوان به دلیل ساخت جوان جمعیت ایران بیش از سایرین و در میان آنها نیز دانشجویان به عنوان بخش مهمی از نخبگان و بدنه کارشناسی جامعه از سهم به سزایی برخوردار است. در مقاله حاضر با تاکید بر وضعیت اعتماد بدنه دانشجویی در دو بعد سیاسی و اج...
[ 8 ] - جبر یا اختیار: رویکردی جامعه‌شناسانه به نزاعی کهن
اختیار اعمال انسانی از یک‌سو و ضرورت‌های الهیاتی ناشی از قدرت و علم خداوند از جنبه دیگر، دو سویه نزاع میان متکلمان بوده که براساس نوع تقریر ارتباط بین آنها، سه رویکرد کلامی میان مسلمانان ظهور کرده است. امامیه در مقایسه با اشاعره و معتزله، رویکردی بینابین را برگزیده که ضمن حفظ سویه‌های ارادی عمل، نظام‌مندیِ برآمده از قدرت خداوند نیز نادیده گرفته نمی‌شود. در این مقاله با ارزیابی اجمالی شرایط تاریخ...
[ 9 ] - خودزندگینامه‌ها در جامعه‌شناسی: سنخشناسی اجتماعی خودزندگینامه‌های حوزویان
در این پژوهش، تلاش شده‌است تا با بررسی خودزندگینامه‌های حوزوی منتشرشده به زبان فارسی در سالهای پس از ورود صنعت چاپ به ایران تا سال 1395 شمسی، آورده‌ها و وانهاده‌های این متون استخراج شده و با استفاده از روش تحلیل مضمون، مضامین اصلی، نقاط کانونی تمرکز و حاضران و غایبان این برساخت‌های مدون از زندگی حوزویان مشخص شود. در نهایت با استفاده از این داده‌ها، سنخشناسی جامعهشناختی از این خودزندگینامه‌ه...
[ 10 ] - قواعد و ضرورت‌های نظام خانواده در ایران از خلال بروز تغییرات و نابهنجاری‌ها (با تأکید بر هم‌باشی به‌مثابۀ نوعی آسیب در خانواده)
«هم‌باشی» وضعیتی آستانه‌ای است که تحت عنوان «ازدواج سفید» نمی‌گنجد؛ بلکه نشانة نوعی آسیب و نابهنجاری در نهاد خانوادة ایرانی است؛ نابهنجاری که کنشگران از سر اراده و به‌منظور نقض قواعد رسمی خانوادگی صورت می‌‌دهند. هدف اصلی در مقالۀ پیش‌رو، بررسی این آسیب و فهم قواعدی است که از خلال نقض آن توسط کنشگران، ضرورت آنها در حیات اجتماعی آشکار می‌شود. از‌این‌رو، پژوهش به روش اتنومتدولوژی و با تأکید بر وجه...
[ 11 ] - بازنمایی مسائل اجتماعی جنگ ایران و عراق در نمایشنامه‌های ایرانی
جنگ تحمیلی عراق و دفاع یکپارچۀ مردم ایران از سرزمین و اعتقاداتشان، از مهمترین رخدادها در تاریخ معاصر ایران است که ابعاد اجتماعی پیچیده و چندوجهی دارد. یکی از بسترهای بازتاب‌دهندۀ روندِ تحول صورت‌بندی‌های گفتمانی این رخداد، متون نمایشی است. در این پژوهش که برپایۀ الگوی تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف انجام گرفته است، شخصیت‌های محوری نمایشنامه‌های وقت وصال (حسین جع...
نویسندگان همکار