سید جلال دهقانی فیروزآبادی

استاد گروه روابط بین‌الملل، دانشکده حقوق و علوم‌سیاسی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

[ 1 ] - دیپلماسی هند در قبال سازمان تجارت جهانی

چکیده از هند به‌عنوان یکی از اقتصادهای نوظهور در آغاز قرن بیستویکم نام برده می‌شود. رشد بالای تولید ناخالص ملی، سرعت افزایش حجم واردات و صادرات، و جذب قابل توجه سرمایهگذاری مستقیم خارجی، برخی جنبههای ﻣﺆید صعود رتبه این کشور در اقتصاد جهانی هستند. در چنین بستری، هند در حال کسب نفوذ در مذاکرات تجاری چندجانبه در چهارچوب سازمان تجارت جهانی است؛ لذا با توجه به نقش مهم نهادهای اقتصادی چندجانبه د...

[ 2 ] - نسبت استکبارستیزی با صلح و مذاکره در منابع سیاست خارجی ج.ا.ا

استکبارستیزی یکی از شاخصه‌های مهم سیاست خارجی دولت اسلامی و به‌تبع آن جمهوری اسلامی است. این شاخصه، مبنای مسلم قرآنی دارد. با آغاز مذاکرات هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران با 6 قدرت جهانی و دست‌یابی به توافق برجام، مسئله نسبت میان استکبارستیزی با مذاکره و مصالحه مورد سؤال قرار گرفت؛ بدین بیان که در صورت مذاکره و مصالحه با مستکبرین، تکلیف استکبارستیزی چه می‌شود؟ در نگاه اولی...

[ 3 ] - انقلاب اسلامی و صورت‌بندی گفتمان‌های قدرت در نظام بین‌الملل

وقوع انقلاب اسلامی، یکی از نقاط عطف در تاریخ روابط بین‌الملل بوده است. انقلاب اسلامی با طرح «اسلام سیاسی»، گفتمانِ قدرت خود را مفصل‌بندی نموده و با حضور میدانی خود، صورت‌بندی گفتمان‌های قدرت در سطوح منطقه‌ای و بین‌المللی را متأثر ساخته است. مقاله حاضر می‌کوشد به این پرسش پاسخ دهد که در فضای رقابت و منازعه در دو سطح مذکور، صورت‌بندی گفتمان‌های قدرت تحت تاثیر حضور میدانی گفتمان اسلام سیاسی، چگونه ...

[ 4 ] - بررسی روند امنیتی‌سازی فعالیت هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران توسط لابی طرفدار اسرائیل در آمریکا از منظر مکتب کپنهاگ

این مقاله در نظر دارد تا با استفاده از گزاره‌های مکتب امنیتی کپنهاگ به بررسی فعالیت لابی طرفدار اسرائیل در ایالات متحده آمریکا در جهت امنیتی ‌سازی فعالیت هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران و تهدید قلمداد نمودن آن بپردازد. فرضیه مقاله بر این اساس است که رژیم صهیونیستی اسرائیل با بهره گیری از ظرفیت لابی گری در ایالات متحده آمریکا اقدام به امنیتی سازی فعالیت های هسته ای جمهوری اسلامی ایران نموده و از این...

[ 5 ] - سیر تحول مطالعات نظری روابط بین‌الملل در ایران

نظریه‌پردازی غیر‌غربی را می‌توان یکی از جدید‌ترین مباحث روابط بین‌الملل دانست. با این وصف، چنین مباحثی چالش‌های علمی متعددی را برمی‌انگیزد که، جهت مناظرات و مسائل آینده، روابط بین‌الملل را در هاله‌ای از ابهام قرار می‌دهد. با وجود پیشتازی کشورهای جنوب شرق آسیا، محققان ایرانی نیز در زمینة نظریه‌پردازی روابط بین‌الملل تلاش‌هایی را مبذول داشته‌اند اما تلاشی برای نشان دادن سیر مطالعاتی آن در ایران ص...

[ 6 ] - بررسی نگرش های موجود در دو جامعه ایران و آمریکا درباره موضوع هسته ای ایران

چکیده اکثر پژوهش‌های صورت گرفته پیرامون موضوع هسته‌ای ایران با رویکرد نظری واقع‌گرایانه به بررسی روابط دولت‌ها و دولت‌مردان پرداخته‌اند و از بررسی عوامل غیرمادی تأثیرگذار بر موضوع هم چون محیط، نگرش‌ها و گرایش‌های اجتماعی غفلت ورزیده‌اند. یکی از موضوعات غیرمادی تأثیرگذار بر مسائل سیاسی، نظرات و دیدگاه‌های جاری در سطح جامعه‌ی است که از آن به‌عنوان افکار عمومی نام‌برده می‌شود. بر اساس نگاه سازه ا...

[ 7 ] - تحلیل راهبردی تحقق آرمان فلسطین در پرتوی بیداری اسلامی در خاورمیانه و شمال آفریقا

با آغاز تحولهای اخیر جهان عرب و سقوط نظام‌های برخی کشورهای عربی و همچنین گسترش تفکرهای اسلامی، زمینه‌های ایجاد موج جدید بیداری اسلامی بهوجودآمده و بهنظرمی‌رسد این موج در سال‌های اخیر، دوباره پویایی خود را یافتهاست. بیداری اسلامی بهعنوان فرصتی برای تحقق آرمان فلسطین محسوبمی‌شود که عملیشدن آن به تحلیل، بررسی و ارائه راهکارهایی علمی و اجرایی، نیازمند است. این مقاله درصدد پاسخگویی به این پرس...

[ 8 ] - بررسی کنش گفتاری امنیتی‌کردن «انقلاب اسلامی» توسط روسای جمهور ایالات متحده

مفهوم «امنیتی‌کردن» یکی از اجزا و انگاره‌های اصلی مکاتب «کپنهاگ» و «پاریس» می‌باشد. این پژوهش در پی پاسخ به این سوال اصلی که «اقدامات ایالات متحده علیه جمهوری اسلامی را با کدام‌یک از نظریات امنیتی بهتر می‌توان تبیین یا فهم نمود؟» این فرضیه ارائه می‌گردد که «ابزارهای غیرعادی نظیر پیگیری سیاست، تحریم اقتصادی، تهاجم نظامی به خاک ایران، رویارویی دریایی در خلیج‌فارس و ... که ایالات متحده آن‌را در مو...

[ 9 ] - الگوی تصمیم‌گیری سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در اندیشه‌های آیت الله خامنه‌ای

تصمیم گیری اولین و کانونی‌ترین وظیفه هر دولت برای اداره شئون مختلف کشور می‌باشد. اما سیاست خارجی با توجه به تبعات و آثاری که رفتار و عملکرد دولت‌ها در این حوزه دارد، بیش از سایر حوزه‌ها نیازمند توجه به مقوله تصمیم گیری می‌باشد که باید این مهم براساس الگویی مشخص انجام بپذیرد. تصمیم گیری سیاست خارجی باید براساس الگویی باشد که با در نظر گرفتن منابع و امکانات تصمیم گیرنده، کارگزار سیاست خارجی را با...

[ 10 ] - نظامیان و گذار به دموکراسی در کشورهای عرب: مطالعه موردی نقش نظامیان در تحولات سیاسی-اجتماعی مصر (20115-2011)

مداخله نظامیان در سیاست درکشورهای جهان سوم و خاورمیانه، پدیده‌ای رایج در نیمه دوم قرن بیستم بوده است. با توجه به این که از سال 1952 به بعد نظامیان در عرصه‌های سیاسی و اقتصادی مصر دست برتر را داشته‌اند و در تحولات اخیر نیز از آغاز انقلاب تا کودتا علیه اخوان المسلمین و به قدرت رسیدن سیسی نقش مهمی داشته‌اند، مطالعه در باب روند قدرت‌یابی آنان در صحنه سیاسی مصر ضروری به نظر می رسد. مقاله حاضر پس از ...

[ 11 ] - تحلیلی بر تعاملات جمهوری اسلامی ایران و شورای همکاری خلیج فارس (1391-1384)

با روی کار آمدن اصولگرایان در جمهوری اسلامی، دوران پرتنش دیگری در روابط ایران و شورای همکاری خلیج فارس پدید آمده است. این تنش‌ها با آغاز امواج خیزش‌های مردمی در خاورمیانه و گسترش آن به زیرمجموعه خلیج فارس تشدید شده است؛ بنابراین پرسش اصلی این پژوهش آن است که مهم‌ترین عامل در رویکرد شورای همکاری خلیج فارس در قبال ایران چیست؟ فرضیه اصلی این پژوهش این است که «پندار تهدید ایران»‌ مهم‌ترین عامل در س...

[ 12 ] - الگوی نظم جهانی

این مقاله در صدد واکاوی مفهوم و الگوی نظم جهانی در نظریه اسلامی روابط بین‌الملل است. در این نظریه استدلال می‌شود که «نظم جهانی عادلانه» موضوع اصلی نظریه اسلامی روابط بین‌الملل بوده و در هسته آن جای دارد؛ به گونه‌ای که نظریه اسلامی روابط بین‌الملل، به عنوان یک نظریه سیاسی کلان و نظام‌مند، به جای توضیح کنش و واکنش واحدهای سیاسی متعامل یا تبیین تأثیر نظام بین‌الملل بر رفتار آنها، مفهوم و الگویی از...

[ 13 ] - بایسته های دیپلماسی انرژی ایران در نظام اقتصاد سیاسی بین الملل

چکیده دیپلماسی انرژی را می توان بخشی از سیاست کلان انرژی ایران در دوران های مختلف دانست. این امر زمینه های لازم را برای حفظ و افزایش سهم ایران در بازار اقتصاد جهانی فراهم می آورد. انرژی به عنوان یک متغیر ژئوپلیتیک، جایگاه ویژه ای را در روابط قدرت در نظام جهانی معاصر باز کرده و دسترسی به منابع انرژی برای تمامی سطوح سلسله مراتبی قدرت جهان، اهمیتی استراتژیک پیدا کرده است. از این...

[ 14 ] - الگوسازی در جوامع دستخوش تغییر؛ بررسی رقابت ‌ایران و آمریکا برای الگوسازی در انقلاب مصر

اگرچه نمی‌توان انقلاب 2011 مصر را بر اساس تعریف آکادمیک از «انقلاب»، یک انقلاب تمام عیار دانست؛ اما تحول شکل‌گرفته در این کشور از منظر تغییری که می‌توانست در نظم منطقه‌ای و الگوهای رفتاری بازیگران ایجاد کند، عمیقاً قابل مطالعه است. یکی از حوزه‌های بررسی، رقابت جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکا برای الگوسازی در مصر است. این مقاله می‌کوشد تا با مفاهیمی هم‌چون قدرت نرم، تغییر سیاسی و دیپلما...

[ 15 ] - بررسی نگرش های موجود در دو جامعه ایران و آمریکا درباره موضوع هسته ای ایران

[ 16 ] - برآورد سیاست‌های تحریمی کنگره امریکا در دوران پسابرجام

مهار برنامه‌های هسته‌ای، موشکی و فضایی ایران، تحرکات منطقه‌ای ایران برای مبارزه با تروریسم تکفیری، تفسیرهای دوگانه امریکا از تروریسم و حقوق بشر، گسترش لابی‌گری ایپک در کنگره و حمایت ایران از جنبش‌های آزادی‌بخش منطقه موجب شدند قانونگذاران امریکا تا پیش از برجام، به سمت تصویب تحریم‌های جامع گام بردارند. مهم‌ترین اولویت جمهوری اسلامی ایران در پذیرش برجام، ترمیم اقتص...

[ 17 ] - مؤلفه‌های کلیدی دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران

هدف اصلی این مقاله رتبه بندی مؤلفه‌های دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی و دستیابی به عناصر کلیدی آن است. از این رو در پاسخ به این پرسش اصلی که «مؤلفه‌های کلیدی دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران چیست؟» در یک فرآیند روشی آمیخته کمی و کیفی، براساس مطالعات اکتشافی و بررسی پژوهش‌های صورت گرفته 70 مؤلفه مؤثر از مجموعه مؤلفه‌های دیپلماسی فرهنگی با روش دلفی شناسایی و بررسی می‌شود. با کمک خبرگان و متخصصی...

[ 18 ] - موانع همکاری دولتها در مسائل زیست محیطی از منظر اقتصاد سیاسی نوگرامشی گرایی

در دهه‌های اخیر، همکاریهای بینالمللی گستردهای در قالب کنوانسیونها و موافقت‌نامه‌های بینالمللی برای مقابله با تهدیدات جهانی ناشی از تغییرات زیست محیطی شکل گرفته است. این همکاری‌ها علیرغم وجود دستورالعملهای الزامآور در کنوانسیون‌های مختلف، در عمل موفقیت‌آمیز نبوده است. هدف این مقاله تبیین قرائتی انتقادی از موانع همکاری مؤثر دولت‌ها در زمینۀ مسائل جهانی زیست‌محیطی براساس رویکرد نو...

[ 19 ] - The Impact of Islamic Awakening on United States' Status in the Middle East Region

In addition to its geographic prominence, the Middle East region possesses an important position in foreign policy of great powers especially the United States. Through the implementation of different policies, these powers seek to secure their interests and interpret historical events into their own interests. Muslim nations' uprising is one of the most important developments in the Middle Eas...