هادی آجیلی
استادیار روابط بین‌الملل دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه علامه طباطبایی
[ 1 ] - تأثیر فناوری‌های نوین استحصال، بر جایگاه راهبردی خلیج فارس در سیاست خارجی آمریکا
به باوری عده‌ای از تحلیلگران انقلابات فناوریکی در حوزه‌هایی جدید حفاری از جمله شیل موجبات کم‌رنگ شدن اولویت جایگاه خلیج فارس به‌عنوان مرکز ثقل و هارتلند تأمین انرژی جهان را در پی دارد،این موضوع معادلات بین‌المللی و ساختارهای قدرت در سطح جهانی را تأثیر‌پذیر خواهد کرد، چراکه با قطع وکاهش وابستگی برخی از کشورهای عمده وارد‌کننده انرژی از جمله ایالت متحده آمریکا و همچنین اولویت حضور و هزینه‌های نظ...
[ 2 ] - جایگاه ترکمنستان در چشم‌انداز انرژی اتحادیه اروپا
اتحادیه اروپا به دلیل محدودیت‌های منابع انرژی و همچنین مشکلات دستیابی مطمئن و ارزان قیمت به آن به ویژه پس از روشن شدن این واقعیت که عامل انرژی می‌تواند به عنوان یک ابزار سیاسی از سوی روسیه به کار گرفته شود، بر آن است تا منابع انرژی و خطوط انتقال آنها و تنوع‌سازی مسیرهای واردات آن را به شکل جدی‌تری در عرصه سیاست بین‌الملل دنبال کند و دسترسی به منابع غنی گاز طبیعی و ایجاد بازارهای جدید را در ...
[ 3 ] - ﺗﺄثیر الگوی اقتصاد نولیبرالی بر فرایند توسعه در مکزیک(1994-2016)
مطالعه تاریخی اقتصاد توسعه در مکزیک و مروری بر تحولات و تغییرات در الگوهای توسعه اقتصادی در این کشور به دلیل نقش و جایگاه مکزیک در جهان امروز و به ویژه جایگاه مهم آن در اقتصاد جهانی که به یازدهمین اقتصاد بزرگ جهان ارتقا یافته است اهمیت به سزایی دارد. به خصوص مسایل جنجال برانگیز مطرح شده از سوی دونالد ترامپ رئیس جمهور منتخب و جدید آمریکا در ارتباط با مکزیک، بار دیگر این کشور را در کانون توجهات ق...
[ 4 ] - گفتمان‌اعتدال در سیاست‌خارجی جمهوری‌اسلامی‌ایران
سیاست‌خارجی کشورها اگرچه راهبرد یکسانی را در نظام بین‌الملل دنبال می‌کند اما رویکرد دولت‌های مختلف به‌لحاظ روشی، کارکردی و اولویت اجرا متفاوت‌اند. روی‌کارآمدن دولت‌یازدهم در ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست. رویکرد اعتدالی بیش از همه در شعار این دولت برجسته است. این گفتمان اگرچه بر مبنای سه اصل «عزت»، «حکمت» و «مصلحت» بنیان‌شده اما سعی در بازسازی چهره جدیدی از ایران در عرصه بین‌الملل از یک «...
[ 5 ] - اقتصاد سیاسی خطوط لوله انرژی در آسیای مرکزی و قفقاز
چکیده منطقة آسیای مرکزی و قفقاز از دیرباز به خاطر موقعیت ژئوپلیتیکی خود مورد توجه قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای بوده است. در دوران اتحاد جماهیر شوروی، به خاطر تسلط روس‌ها بر این منطقه امکان حضور دیگر قدرت‌ها کاسته شد، ولی پس از فروپاشی شوروی و استقلال کشورهای این منطقه، امکان حضور قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای در این منطقه فراهم گردید. یکی از مواردی که زمینه حضور دیگر قدرت‌ها در این ...
[ 6 ] - درآمدی بر متدولوژی نظریه اسلامی در روابط بین‌الملل با تأکید بر روش‌شناسی لاکاتوشی
در علوم اجتماعی بحث از روش، همواره حائز اهمیت بوده؛ زیرا نظریه‌پردازی و تولید دانش بدون آن، ممکن نیست. (تاریخچه) اما مواضع هستی‌شناسانه و معرفت‌شناسانه گوناگون موجب جهت‌گیری‌های روشی متمایزی شده‌اند؛ لذا نظریه بومی (اسلامی) روابط بین‌المللی، روش‌شناسی ویژه‌ای را می‌طلبد که علاوه بر علمیت، بتواند در صورت‌بندی آن، مؤثر باشد؛ (مسئله) ضرورتی که حداکثر با توصیف، تبیین و برشمردن محدودیت روش‌های مختلف...
[ 7 ] - درآمدی بر معنا و مفهوم صلح در روابط بین‌الملل؛رویکرد اسلام سیاسی فقاهتی
تمامی ادیان و مذاهب بزرگ دربارة صلح به تأمل و به عرضة آموزه پرداخته‌اند.در این زمینه، اسلام نیز آموزه‌ها و ایده‌هایی دارد اما صورت‌بندی گفتمانی جامع از آن، به میان نیامده است.از‌این‌رو، تولید آثار نظری آکادمیک در این عرصه، مورد توجه جدی صورت نگرفته است. پرسش این است:گفتمان اسلامی در ایران پیرامون مفهوم صلح در عرصة روابط بین‌الملل چگونه مفهوم‌سازی کرده و چه آموزه‌هایی دارد؟ (سؤال)گمان این است ک...
[ 8 ] - امنیت انرژی چین در راستای طرح «یک‌کمربند-یک‌جاده»
طرح «یک کمربند-یک جاده» که در سپتامبر سال 2013 توسط «شیجینپینگ» رئیسجمهور چین مطرح گردید، از دوبخش کمربند اقتصادی «جادۀ ابریشم جدید و جادۀ ابریشم دریایی» تشکیل شده است. این ایده به دنبال تسهیل و تأمین انتقال انرژی، کالا و نزدیک‌گردانیدن نقاط مختلف کرۀ خاکی به سوی کشور چین است. طرح مذکور شامل دو مسیر است: یک مسیر از سمت سواحل چین و از طریق دریای چین‌جنوبی و اقیانوس هند به اُروپا و دیگری از سوا...
[ 9 ] - شاخص‌های توسعۀ کشور مصر دورۀ انقلاب ژانویۀ 2011
بررسی عمیق تحولات اخیر مصر در واژگونی رژیم حُسنی مبارک و دولت انتخابی پس از انقلاب، نشان می‌دهد که جنبش‌های اخیر این کشور نیازمند ارائۀ تحلیلی بر مبنای توسعۀ اقتصادی‌سیاسی است. جهت‌گیری خاص مردم مصر در انقلاب، نه صرفاً برای آزادی بیشتر و نه اندک گرایشی برای برپاساختن خیمۀ دمکراسی به سبک و سیاق غرب بود، بلکه تنها، ناتوانی دولت در بخش مطالبات اقتصادی را دربرمی‌گیرد. براساس دیدگاه نظریه‌پرداز توسع...
[ 10 ] - راهکاری در حل منازعة «لیوتار و هابرماس» در مورد «زبان و اجماع عمومی»
ژان فرانسوا لیوتار، متأثر از لودویگ ویتگنشتاین و نظریة بازی‌های زبانی قائل به اصالت «تکثر و تفاوت» می‌شود. اما یورگن هابرماس به دنبال «اجماع عمومی» و سیطرة کلیتی اندام‌و‌ار بر جامعه است؛ هدفی که از نگاه ساختارگرایانة سوسوری به زبان توشه‌گیری می‌کند. این مقاله کوشیده است تا با نقد نگاه رادیکال لیوتار و نیز تفسیر وی از بازی‌های زبانی و سپس نقد هابرماس، با تعدیلاتی در نظریات این دو فیلسوف، به دیدگ...
[ 11 ] - بدیل‌های دولت در گفتمان اسلامی و انتقادی غرب
یکی از اصلی‌ترین مفاهیم نظری در عرصة روابط بین‌الملل، مفهوم دولت- ملت است که تمام نظریه‌ها و گفتمان‌هایی که در این حوزه مطرح‌اند، موضع و دیدگاه خود را نسبت به آن بیان می‌کنند. در این میان، گاهی زمزمه‌هایی دربارة افول دولت- ملت شنیده می‌شود. در چارچوب گفتمان اسلام سیاسی- فقاهتی و انتقادی غربی، اما ضمن پذیرش عنصر دولت به‌مثابة یکی از بازیگران اصلی حوزة روابط بین‌الملل و احترام به استقلال و حاکم...
[ 12 ] - نئولیبرالیسم به مثابة صنعت لیتوگرافی
چکیده این جستار کوشیده است تا با رویکرد بین رشتهای ، نئولیبرالیسم را به مثابة لیتوگرافی، صنعت نشر و سطحی‌کردن، به بوتة نقد بگذارد. در بعد زیبایی‌شناسانه، لیتوگرافی، اثر هنری را از ذات تهی و راز‌زدایی کرده و به امر اقتصادی تقلیل می‌دهد. در بعد اقتصادی، با اختراع پول قابل چاپ به جای سکه، قدرت انتشار و اشغال سطوح را به دلیل عدم محدویت سکه‌های فلزی از حیث میزان موجود در عالم خارج، به‌دست آورده و ...
[ 13 ] - بررسی دیپلماسی انرژی جمهوری اسلامی ایران: دوران ریاست جمهوری آقایان خاتمی و احمدی‌نژاد
در دوران کنونی روزبه‌روز بر اهمیت دیپلماسی انرژی و به تبع آن بر اهمیت نفت به عنوان اصلی‌ترین عامل سیاسی در چرخه انرژی افزوده می‌شود. با بررسی دقیق در نوسانات صورت گرفته در تولید و صادرات و همچنین شرکت‌های سرمایه‌گذار در دو دوره ریاست جمهوری خاتمی و احمدی‌نژاد می‌توان به خوبی به اهمیت و ضرورت تدوین دیپلماسی انرژی برای جمهوری اسلامی ایران پی برد. در این راستا این مقاله درصدد است تا دیپلماسی انرژی...
[ 14 ] - جهانی‌شدن، تکثر هویتی و نسبت آن با جامعۀ ایرانی معاصر
جهانی شدن، با فروپاشی نظام دو قطبی و پایان جنگ سرد به صورت روزافزون جهان را درنوردید و تغییرات تأثیرگذاری را در حوزه‌های مختلف به‌ویژه در حوزه هویت ایجاد کرد. برخی اندیشمندان این پدیده را به‌نوعی عامل یکسان‌سازی هویت جهانی و برخی دیگر آن را موجب پراکندگی هویت و مقاومت و بازیابی هویت‌های بومی ارزیابی می‌کنند. لذا به نظر می‌رسد جهانی‌شدن از منظر هویتی، در اکثر جوامع بهخصوص در جامعه ایرانی معضلات...
[ 15 ] - بایسته های دیپلماسی انرژی ایران در نظام اقتصاد سیاسی بین الملل
چکیده دیپلماسی انرژی را می توان بخشی از سیاست کلان انرژی ایران در دوران های مختلف دانست. این امر زمینه های لازم را برای حفظ و افزایش سهم ایران در بازار اقتصاد جهانی فراهم می آورد. انرژی به عنوان یک متغیر ژئوپلیتیک، جایگاه ویژه ای را در روابط قدرت در نظام جهانی معاصر باز کرده و دسترسی به منابع انرژی برای تمامی سطوح سلسله مراتبی قدرت جهان، اهمیتی استراتژیک پیدا کرده است. از این...
[ 16 ] - امنیت انرژی چین در راستای طرح «یک‌کمربند- یک‌جاده»
چکیده طرح «یک کمربند-یک جاده» که در سپتامبر سال 2013 توسط «شیجینپینگ» رئیسجمهور چین مطرح شد، از دوبخش کمربند اقتصادی «جادۀ ابریشم جدید و جادۀ ابریشم دریایی» تشکیل شده است. چین با این طرح، اهداف بزرگی را در زمینۀ رشد اقتصادی، بهخصوص امنیت انرژی، گسترش حوزۀ نفوذ و تأثیرگذاری در مناطق مختلف، دسترسی به بازارهای جهانی و نیز ایجاد راههای ارتباطی و حملونقل مقرون بهصرفهتر دنبا...
[ 17 ] - سیر تطور مفهومی «توسعه» از منظر رادیکالیسم
هدف این پژوهش بررسی انگاره‌ها و ایده‌آل‌های نظریه رادیکال در اقتصاد سیاسی جهانی با تاکید بر محور «توسعه» است. بنابراین، پرسش اصلی این نوشتار ماهیت و چیستی مفهوم توسعه در رویکردهای متنوع رادیکالیسم نظیر مطالعات استعمار و امپریالیزم، نظریه وابستگی، نئوکلونیالیزم، جهانی شدن و تطورات مفهوم «توسعه» در هر یک از این نظریات است. یافته‌های این پژوهش که به روش توصیفی – تحلیلی انجام شده و داده‌ها به روش ک...
[ 18 ] - بررسی جایگاه پهپاد در حقوق بین‌الملل
چکیده فناوری های نوین و از جمله آنها پهپادها و سلاح های خودکار و خودگردان همیشه مورد بحث بوده است که کاربرد و استفاده آنها تابع کدام یک از قواعد حقوق بین الملل می باشد و آیا اصلا حقوق بین الملل کنونی توانایی پاسخ دهی به پیشرفت های علمی و نظامی و فناوری های نوین را دارا می باشد. این پژوهش بر این فرض استوار است و در پی بیان این موضوع است که فناوری های نوین همانند پهپا...
نویسندگان همکار