حامد نوروزی
استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بیرجند
[ 1 ] - بررسی معیارشدگی گویش بیرجند در دو قرن گذشته
گویش بیرجند یکی از گویش‌های بسیار کهن فارسی است که برخی از ساخت‌های آن، بازمانده از دوره ی میانه است. اما این گویش نیز مانند همه ی گویش‌های دیگر، در حال نزدیک شدن به گویش معیار یا معیارشدگی است. پیکره ی مورد بررسی ما در این تحقیق تنها آثار برجای مانده از گویش قدیم بیرجند است از جمله نصاب ملاعلی اشرف صبوحی و آن چه ایوانف از طریق مصاحبه و تحقیقات میدانی گردآوری کرده است. البته لازم است ذکر شود که...
[ 2 ] - صرف مجدّد تک صیغه‌های دورة میانه در دورة نو (یک تحوّل تاریخی زبان فارسی)
در زبان فارسی، فرایندی وجود دارد که درآن تک‌صیغه‌های دورة میانه دیگر به عنوان صیغة فعل شناخته نمی‌شوند، بلکه به عنوان عنصری بسیط، نه مشتق، در دستگاه فعلی پذیرفته و دوباره صرف می‌شوند. دلیل فرایند مذکور این است که با از بین رفتن برخی امکانات فعلی زبان فارسی، مانند شناسه‌های فعلی، صیغه‌های مختلفی که با استفاده از آن امکانات ساخته شده‌اند و هنوز در زبان باقی مانده‌اند به صورت لغات بسیط و قالبی در...
[ 3 ] - بررسی برخی حروف اضافه در متون فارسی- عبری
متون فارسی- عبری متونی هستند که زبان آن‌ها فارسی است، ولی به خط عبری به نگارش درآمده‌اند. این متون در جوامع عبرانی ساکن ایران قدیم تألیف شده‌اند. سابقه تألیف این متون به قرن سوم هجری و پیش از آغاز تألیف متون فارسی به خط عربی بازمی‌گردد. به این دلیل و دلایل دیگر مانند دوری جوامع عبرانی از جوامع مسلمان، زبان متون فارسی- عبری کهن‌تر از متون فارسی دیگر است و بسیاری از ویژگی‌های آوایی، صرفی و نحوی د...
[ 4 ] - برخی عناصر گویشی در ساخت افعال متون دورة تکوین/ غلامحسین غلامحسین زاده، حامد نوروزی
برخی عناصر گویشی در ساخت افعال متون دورة تکوین غلامحسین غلامحسین‌زاده[1] حامد نوروزی[2] تاریخ دریافت: 28/8/91 تاریخ تصویب: 1/4/93 چکیده سرزمین ایران با توجه به گستردگی و تاریخ طولانی آن دارای گویش‌ها و گونه‌های زبانی متنوعی است. این گویش‌ها که از دیرباز در ایران رایج بوده‌اند، بر برخی از متون فارسی کهن نیز تأثیر گذاشته‌اند. این تأثیر در متون پیش از دورة مغول ...
[ 5 ] - ریشه‌شناسی چند لغت در ترجمه‌ای از عهد عتیق
اسفار خمسة لندن تنها ترجمة تاریخ‌دار فارسی ـ عبری از اسفار خمسه است. این متن در 1319 میلادی مطابق 719 هجری قمری کتابت شده است. همة محققان، به پیروی از نظر لازار، این متن را متعلق به جنوب غربی ایران می‌دانند. اما باید توجه داشت که برخی لغات شرقی (مانند لغات حوزة ماوراءالنهر و هرات) نیز در آن دیده می‌شود. در این مقاله، به ریشه‌شناسی تعدادی از لغات این متن خواهیم پرداخت. این لغات عبارت‌اند از: b’z...
[ 6 ] - پیشنهادی برای تصحیح چند لغت در متون فارسی ـ عبری
یکی از خط‌هایی که پس از اسلام برای نگارش زبان فارسی از آن استفاده شده است خط عبری است که مانند خط‌های دیگر سامی برای ثبت زبان فارسی مناسب نیست. متون فارسیِ نوشته شده به چنین خطی فارسی ـ عبری یا فارسی ـ یهودی نامیده می‌شود. ساختار خط عبری که دارای نویسه‌های مشابه و چندآواست سبب ورود تصحیف و قرائتهای غلط به متون مُصَحَح فارسی ـ عبری شده است. در این مقاله تلاش شده است تعدادی از واژه‌هایی که مصححان مت...
[ 7 ] - بررسی معیارشدگی گویش بیرجند در دو قرن گذشته
گویش بیرجند یکی از گویش‌های بسیار کهن فارسی است که برخی از ساخت‌های آن، بازمانده از دوره ی میانه است. اما این گویش نیز مانند همه ی گویش‌های دیگر، در حال نزدیک شدن به گویش معیار یا معیارشدگی است. پیکره ی مورد بررسی ما در این تحقیق تنها آثار برجای مانده از گویش قدیم بیرجند است از جمله نصاب ملاعلی اشرف صبوحی و آن چه ایوانف از طریق مصاحبه و تحقیقات میدانی گردآوری کرده است. البته لازم است ذکر شود که...
[ 8 ] - ریخت‌شناسی حکایت‌های اخلاقی بر پایۀ حکایت‌های مخزن الاسرار و نظیره‌های آن
«حکایت اخلاقی» یکی از انواع قصه‌های سنتی است که پدیدآورندگان آن، آن را صرفاً به‌منظور تعلیم و تأیید آموزه‌های اخلاقی مد نظر خود به کار می‌برده‌اند. هدف این مقاله، شناسایی ساختار این نوع ادبی بر پایۀ حکایت‌های اخلاقی منظومه‌های تعلیمی و به‌طور ویژه مخزن الاسرار نظامی و سه نظیرۀ مشهور آن (مطلع الانوار امیرخسرو، روضة الانوار خواجوی کرمانی و تحفة الا...
[ 9 ] - تداعی؛ ترفندی روایی- نمایشی برای متادرامِ گریز در تعزیه
تعزیه گونه‌ای نمایش آیینی است که با هدف روایت وقایع تاریخی - مذهبی، به‌ویژه فجایع عاشورا و شهادت امامان اجرا می‌شود. اهمیت حادثة عاشورا در تعزیه تا حدی است که در اغلب تعزیه‌های غیرعاشورایی، شاعر پرده‌هایی فرعی خلق می‌کند تا از طریق آن بخش‌هایی از حوادث کربلا را نیز روایت کند. به این پرده‌های فرعی، گریز (گریز به صحرای کربلا) گفته می‌شود. گریزها همواره با اخلال در روایت خطی داستان (روایت‌گردانی) ...
[ 10 ] - Borrowing the Verb “ast” and Its Varieties in Arabic Dialect of Sarab
“Borrowing” is a lingual process that is studied in diachronic linguistics. In this process a language borrows elements from another language. This process usually occurs in areas that two languages make contact with each other. In a dialect spoken in South Khorasan the language borrowing happens. Arabs living in this part of Iran probably have immigrated in the early centuries of Islam. In thi...
نویسندگان همکار