اعظم پرچم
دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه اصفهان
[ 1 ] - جستاری در شناخت انسان از منظر قرآن
خداوند در قرآن انسان را خلیفه خود خوانده است. در حقیقت می‌توان گفت که این اصطلاح بر گروهی از انسان‌ها به صورت تشکیکی اطلاق می‌شود، این است که شامل پیامبر اکرم (ص)، سایر انبیاء، ائمه معصومین(ع) و اولیای دیگر می‌شود. در حقیقت هر انسانی بالقوه خلیفه خداست، ولی به فعلیت رسیدن این قوه، بستگی به تلاش فرد و توفیق حق دارد. پژوهش حاضر در صدد است به روش توصیفی-تحلیلی با بهره‌گیری از آیات قرآن و با رجوع ب...
[ 2 ] - مهجوریت تفسیرقرآن و راه های زدودن آن
چکیده در عصر حاضر، مهجوریت تفسیر قرآن در محافل مختلف اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، و ... به نوعی حضور پیدا کرده است. از یک سو در جامعه شبهات و اعتراض‌هایی علیه قرآن در رسانه‌های مختلف عرضه می‌شود و ابعاد گوناگون اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، و... قرآن را به چالش می‌کشاند و از سوی دیگر، شخصیت مسلمانان در کشورهای مختلف اسلامی، روز‌به‌روز از تجلی فرهنگ قرآن دور می‌شود؛ در چنین شرایطی، شایسته است برای باز...
[ 3 ] - ادیان آسمانی و گفت‌وگو
در این مقاله، مبانى مشترک و ویژه در مورد وحى و نبوت با استناد به عهدین و قرآن و تفاسیر آنان مورد بررسى قرار گرفته است. مفاهیم و آموزه‌هاى موجود در ادیان حکایت از آن دارد که نقاط مشترک بیش از نقاط افتراق است و باید براى بهتر فهمیدن عقاید یکدیگر، گفت‌وگوى میان ادیان را بر پایه مشترکات آغاز کرد. نویسنده، پس از یاد کرد تلاشهاى متألهان ادیان در جهت تقویت گفت‌وگو میان پیروان ادیان و ضرورت تداوم تلاش...
[ 4 ] - بررسی مولفه‌های عزتنفس در قرآن و عهد قدیم
از جمله موضوعات اخلاقی در عرصه زندگی فردی و اجتماعی، «عزتنفس» است. عزتنفس، به عنوان یکی از صفات ارزشمند، در ساماندهی زندگی دنیوی و اخروی اثربخش بوده و در بروز رفتار‌های نیکو نیز بسیار مؤثر است. این موضوع نقش مهمی در جهت‌دهی نفس انسان در مقابل خداوند داشته و اسباب عظمت هر فرد در برابر سایر موجودات را فراهم می‌آورد. به همین جهت نسبت به سایر صفات و مفاهیم اخلاقی اهمیت ویژه‌ای داشته است. ازاین‌رو...
[ 5 ] - سیمای شادی در عهد جدید و نقد آن از چشم‌انداز قرآن کریم
در عهد جدید شادی دینی و معنوی، رسیدن به رستگاری از طریق ایمان به فدیه مسیح است؛ زیرا بشر در ابتدا دچار گناه ذاتی بوده و قربانی مسیح، او را باخدا آشتی داده است. از این‌رو، آموزه فیض مسیح مهم‌ترین نقش را در راه نجات و شادی فرد مسیحی دارد. با این تفاوت که در دیدگاه قرآن کریم، انسان از طریق انجام دستورات شریعت و در سیر تکاملی، به ارتباط با ملکوت دست می‌یابد و اتصال بدان، شادی حقیقی را در سطح با...
[ 6 ] - بررسی و مطالعه گفتمان‌های تورات و انجیل و قرآن در معجزه پیامبران
امروزه همه فرهیختگان و باورمندان به ادیان الهی برای نیل به تفاهم و همزیستی دینی و انسانی، مراوده و گفتگوی دانشمندان مذهبی را لازم می‌دانند و تأکید می‌کنند که انجام این گفتگو‌ها موجب پیدایش حس تفاهم و درک حقیقی دینی خواهد شد. طبیعی است که محور اصلی این گفتگو‌ها متون مقدس و حیانی است. در این میان قرآن کریم و کتاب مقدس بیشترین پیروان الهی را به خود اختصاص داده‌اند. از این رو، یکی از محور‌های اصلی،...
[ 7 ] - بررسی و نقد وجوه قرآن و ترجمه‌های آن (مطالعه موردی واژه‌های هدایت و ضلالت)
موضوع وجوه قرآن، شناختن معانی مختلف یک کلمه در جای جای قرآن است. دانش وجوه و نظایر به بررسی دلالت‌های متعدد واژگان در بافت کلام وحیانی قرآن می‌پردازد. این در حالی است که هیچ یک از منابع وجوه به چگونگی دلالت این معانی اشارهای نداشته است تا درستی و نادرستی کارکرد آنها در بافت و سیاق آیات مختلف روشن گردد. این پژوهش قصد دارد مصیب بودن یا نبودن صاحبان وجوه و مترجمان فارسی قرآن را در ارائه معانی ...
[ 8 ] - خاستگاه اخلاق یهودی در عهد عتیق
اخلاق یهودی یکی از قدیمی ترین سنت های اخلاق دینی است که تأثیر زیادی بر مکاتب اخلاقیبعد از خود داشته و از همی نرو توجه پژوهشگران این حوزه را به خود جلب کرده است. بااین حال، خاستگاه اولیه و اصلی اخلاق یهودیت، یعنی عهد عتیق با بی مهری و بی توجهی محققان واندیشمندان مواجه شده و دربارة این موضوع کم ترین آثار علمی پدید آمده است. هر چند که کتابمقدس یک اثر اخلاقی به حساب نمی آید و تعالیم اخلاقی بخش مستق...
[ 9 ] - کارکرد قرائن سیاقی در تعریف و تنکیر واژه « بلد » در آیات متشابه لفظی سور بقره و ابراهیم
یکی از موارد مهم در تفسیر آیات قرآن کریم، توجه به سیاق است. تاکنون پیرامون سیاق، تعریف آن، کارکردها، محدوده و شرایط استفاده از آن، تحقیقات متعددی انجام گرفته؛ نوشتار حاضر صرف نظر از تمامی آنها، به بررسی کارکرد سیاق و انواع قرائن موجود در آن، جهت تفسیر و تبیین علت اختلاف آن دسته از آیات متشابه لفظی پرداخته که از ناحیه تعریف و تنکیر اسماء با یکدیگر متفاوت‌اند. مورد مطالعه این نوشتار، آیات 126 سور...
[ 10 ] - نقش بافت موقعیتی و پیرامونی در تفسیر آیات مربوط به منافقان( مورد مطالعه 8 – 20بقره و 1تا 9 منافقون )
چکیده از دیر باز، فهم عمیق آیات بر اساس سیاق، مورد توجه مفسران قرآن بوده است. تحلیل بافت‌های مختلف و روابط متداخل میان آیات، در راستای تبیین انسجام و پیوستگی معنایی آنها می‌باشد. بافت، قرینه مهمی است که قابلیت تطبیق مصادیق متعدد را در زمان‌های مختلف بوجود می‌آورد. بافت به دو دسته بافت درون متنی و برون متنی تقسیم می‌شود و منظور از بافت درون متنی، بررسی نقش عناصر زبانی در متن و تأثیر آن در تشخیص ...
[ 11 ] - مفهوم ملکوت خدا در عهدین و قرآن کریم
بشارت به وقوع ملکوت که ریشه در آموزه‌های یهودیت دارد، از تعالیم حضرت عیسی (ع) و مرکز رسالت او قرار گرفته است، زیرا نجات و رستگاری تنها در ملکوت خدا محقق می‌شود. ملکوت که در عهد جدید، بیشتر با زبان رمز و تمثیل بیان شده، از الوهیت عیسی(ع) آغاز و با تکامل انسان‌ها، کلیسا و ولایت حواریون، رجعت ثانی، رستاخیز، قیام مردگان، و داوری نهایی مرتبط است. در قرآن کریم ملکوت الهی از خدا آغاز گشته و با امر اله...
[ 12 ] - ابعاد سه‌گانه‌ی نظریه امید اسنایدر وتطبیق آن با دیدگاه قرآن کریم
در دنیای متمدن امروزی، آدمی به ظاهر مرفه به نظر می‌رسد؛ اما بیش از گذشته، افسرده، ناامید و تنهاست.روان‌شناسان مثبت‌نگر معتقدند امید می‌تواند از افراد در برابر روی‌دادهای استرس‌زای زندگی حمایت کند؛ از این روی، در یکی دو دهه اخیر، نقش امید در درمان انواع بیماری‌ها بررسی شده و در نتیجه این بررسی‌ها، اسنایدر نظریه‌ای را به نام نظریه امید بیان کرده است.از سوی دیگر، با توجه به تأثری جهان‌بینی هر فرد ...
[ 13 ] - شبکه معنایی اخلاق سیئه در قرآن
از روش های نوین در تحقیق و پژوهش در قرآن، معناشناسی واژه های قرآنی است. در این نگرش، پس از انتخاب کلمات کلیدی قرآن، میدان های معناشناختی هر واژه به همراه ارتباط نظاممند میان آنها بررسی شده تا برخی از لایه های معنایی آیات ظاهر می شود. در این جستار با استفاده از روش یاد شده، شماری از واژه های کلیدی اخلاق سیئه را در حوزه های لغت، تفسیر و سیاق آیات ارزیابی می کنیم و پس از تبیین هسته معنایی هر ...
[ 14 ] - دیدگاه قرآن پژوهان درباره اشتراک لفظی و معنوی در قرآن و واژگان وجوه و نظایر
زبان شناسان در موضوع چندمعنایی و اشتراک، سخن فراوان گفته اند. قرآن پژوهان اهل سنت چندمعنایی را همان اشتراک لفظی دانسته و آن را در شاخه های مختلف علوم عربی و اسلامی نظیر علم لغت و منطق و اصول و علوم قرآنی و در واژگان وجوه و نظایر، بررسی کرده اند. متأخرین آنان در بررسی و تحقیق، به فهم روابط متداخل واژگان قرآنی و برخوردهای آنها با هم اهمیت داده و به دلالت عام در وجوه مختلفه واژه ها پی برده اند. ا...
[ 15 ] - نقش و کارکرد اشتراک معنوی و بافت در نگاه تفسیری علامه طباطبایی(ره)
با توجه به دانش عمیق علامه طباطبایی(ره) در مورد اصطلاحات قرآنی، ارتباطات آنها و زمینه آنها، چندزمینه بوده است در تفسیر خود در قرآنی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است، گرچه به طور مستقیم به آن اشاره نشده است به. امروزه در بحث های زبان شناختی و معناشناختی در مورد کلمات با حواس چندگانه، پژوهشگران قرآنی سنی آن را در زمینه همبستگی به عنوان "وجوه و نظائر می آورند": در حالی که محققان شیعه مانند ملاصدر...
[ 16 ] - جلوه هایی از استعاذه انبیاء از منظر قرآن کریم
انسان همواره در زندگی با مشکلات، اضطراب ها و وسوسه هایی مواجهه می شود که به تشویش و نا امیدی او می انجامد، از این رو نیاز به هدایت الهی دارد. قرآن تنها مرجع هدایت بشر، او را به رفتار انبیاء الهی که متخلق به اخلاق الهی و نمونه انسان کامل اند، ارجاع می دهد که چگونه باورهای خداجویانه بشر مانند «استعاذه» در شرایط سخت، در به دست آوردن آرامش او موثراند .این نوشتار به سؤالاتی پاسخ می دهد، نظیر : استعا...
[ 17 ] - جستاری در شناخت انسان از منظر قرآن
خداوند در قرآن انسان را خلیفه خود خوانده است. در حقیقت می‌توان گفت که این اصطلاح بر گروهی از انسان‌ها به صورت تشکیکی اطلاق می‌شود، این است که شامل پیامبر اکرم (ص)، سایر انبیاء، ائمه معصومین(ع) و اولیای دیگر می‌شود. در حقیقت هر انسانی بالقوه خلیفه خداست، ولی به فعلیت رسیدن این قوه، بستگی به تلاش فرد و توفیق حق دارد. پژوهش حاضر در صدد است به روش توصیفی-تحلیلی با بهره‌گیری از آیات قرآن و با رجوع ب...
[ 18 ] - مهجوریت تفسیرقرآن و راه های زدودن آن
چکیده در عصر حاضر، مهجوریت تفسیر قرآن در محافل مختلف اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، و ... به نوعی حضور پیدا کرده است. از یک سو در جامعه شبهات و اعتراض‌هایی علیه قرآن در رسانه‌های مختلف عرضه می‌شود و ابعاد گوناگون اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، و... قرآن را به چالش می‌کشاند و از سوی دیگر، شخصیت مسلمانان در کشورهای مختلف اسلامی، روز‌به‌روز از تجلی فرهنگ قرآن دور می‌شود؛ در چنین شرایطی، شایسته است برای باز...
[ 19 ] - کارکرد تصویرپردازی در تبیین داستان ناقه حضرت صالح(ع) و رهیافت های تربیتی این کارکرد در بافت موقعیتی آیات قرآن
ثمود به عنوان قومی متمدن که توانایی مهندسی منابع طبیعی داشتند با جوامع پیشرفته امروز که دچار علم‌زدگی شده‌اند سنخیت دارند امری که نشان‌دهنده اهمیت شناخت زوایای مختلف این داستان قرآنیست.اما ابهاماتی در جزییات این داستان به ویژه در مورد ناقه صالح(ع) مشاهده می‌شود که سبب ایجاد اختلاف میان مفسران شده‌است. بدین‌سبب تصویرپژوهی به عنوان یکی از شاخه‌های علم زیبایی‌شناسی، به سبب وجود مولفه‌های اندیشه، ...
[ 20 ] - The place of paying attention to the divine names in creating patience by relying on the context of the verses (Case Study: Early Islamic Jewish Community)
Today, despite material advances, contradictions have increased and the ability to be patient has decreased among the people. Therefore, it is necessary to find a way to empower human beings to be patient and to raise the level of morality among them. According to the Qur'an, the followers of the divine religion are of three categories: 1. The elect servants who are melting in the divine guardi...
نویسندگان همکار