یکی از رویکردهای تفسیری مورد توجه مفسّران در فهم قرآن، تفسیر عرفانی است که معانی باطنی آیات قرآن را عرضه می‌کند. تکیه بر تأویل و رمزی انگاشتنِ قرآن، مهم­ترین ویژگی تفاسیر عرفانی است. پیشینۀ این نوع نگاه به قرآن، به متون دینی پیش از اسلام برمی­گردد. صوفیه و عرفا با تکیه بر کشف و شهود و معرفت خاص خود، با روشی متمایز از مفسّران دیگر، به تفسیر قرآن پرداخته‌اند. یوسف از سوره­هایی است که بسیار مورد اقبا...

تبیین دقیق بن مایۀ تجربه‏های عرفانی همواره از اهداف پژوهشگران متون عرفانی بوده است. گاه این تجربه‏ها چنان با باورهای عموم متناقض است که آن را بدون کمترین تحلیل صحیح طرد می‌کنند و گویندگانش را بر مرکب چوبین تکفیر می‌نشانند. تحلیل صحیح این تجربه‏ها میسر نخواهد بود، مگر با شناخت زبان عرفانی متون و آشنایی با شیوه های بیان تجربه های بیان ناپذیر عرفانی.      آنچه در تحلیل تجربۀ عرفانی بسیار مؤثر است،...

فریضه معنوی و شکوهمند حج، جایگاه ویژه‌ای در دین اسلام دارد و یکی از نشانه‌های تعالی روحی و اخلاقی مسلمانان است. حج عبادتی جامع، کامل، تأثیرگذار و حیات‌بخش است و به همین جهت حکمت‌ها و اسرار فراوان و درخور توجهی دارد.آیات قرآن، ضمن بیان ارجمندی و بایستگی این فریضه مهم، به ابعاد و زوایای مختلف آن پرداخته و فلسفه و رازهای آن را به شکل‌های گوناگون مطرح ساخته است. این انگاره، مورد توجه جدی تفاسی...

بیان‌ناپذیری عرفان، با مفهوم «استحاله به قالب لفظ درآمدنِ تجربه عرفانی»، یکی از مشخصه‌های شهود یا تجربه عرفانی تلقی شده است. وجود این خصیصه درباره تجربه عرفانی، به طیف وسیعی از استدلال‌ها مستند است که از آن جمله می‌توان به این استدلال‌ها اشاره کرد: نابینایی معنوی، مانعیت عقل، فروتربودن رتبه معانی موضوع‌له نسبت به معانی شهودی، مفهوم‌ناپذیری تجربه عرفانی، استحاله کلام حین وصال، انتقال‌ناپذیری وجود...

این مقاله، کتاب ساختار داستانی حکایت های عرفانی را از دیدگاه رهیافت روایت شناختی بررسی و نقد می کند. ابتدا به سنت تبدیل رساله های دانشگاهی به کتاب اشاره می شود که در سالیان گذشته رشد فزاینده و البته پذیرفتنی داشته است. سپس، از سازگان کتاب که در نه فصل تنظیم شده، ذکر به میان می آید و آنگاه، هر فصل و به ویژه مباحث مربوط به دستور زبان روایت، به تفصیل مرور و بررسی می شود. از آن جمله است مباحث مربوط...

تمثیل عرفانی چون حماسه ای است روحانی که از عشق ورزی به معشوق ازلی حکایت می کند و حکایات صوفیه در قالب حکایات و تمثیل ها، بخش مهمی از ادبیات عرفانی را تشکیل می دهند. این حکایات با اهداف گوناگونی در کتب صوفیه به کار گرفته می شوند که عمده ترین آنها تعلیم و ترغیب صوفیه در سیر و سلوک است. مجموعه ای از این حکایات تمثیلی به ادبیات مانوی، به ویژه تمثیل های عرفانی این متون، بازمی گردد. با وجود اینکه هیچ...

این جستار بر آن بوده است تا تصویری شفاف تر و ، در عین حال، ژر ف تر از تجربۀ عرفانی به دست دهد . بهاین منظور، نخست نگاهی از فراز بر این مفهوم افکنده و آن را دارای مصادیق، ساحت ها و ابعاد مختلف یافتهاست. آنگاه با تحدید محدوده بحث بر مفهوم مصطلحِ تجربۀ عرفانی، به بررسی ابعاد چهارگانه این احوال وانکشافات (بعد معرفتی، معرفت شناختی، اَنفسی، و عاطفی ) پرداخته، و سپس با مروری اجمالی بر توصیفتجربۀ عرفانی ...

دو منظومه ی عرفانی- عاشورایی، آتشکده­ی نیّر تبریزی وگنجینه الاسرار عمّان سامانی دو شاهکار ادبی هستند که سرایندگانشان با نگرشی عرفانی که بخش اعظمی از ادب و شعر فارسی را در بر گرفته؛ به شرح واقعه ی عاشورا که خود دریایی از معارف دینی شیعیان را دربر می گیرد؛ پرداخته اند. بهترین و بالاترین جایگاه ارائه و بالیدن عرفان و نماد و نمود عشق واقعی عاشق به معشوق، ماجرای کربلا و داستان یگانه­ی عاشورا است که در...

چکیده : در این رساله به بحث تجربه ی عرفانی و اهمیت آن از دید یکی از عارفان بزرگ قرن ششم ، سنایی غزنوی که اندیشه های عرفانی او بر عرفای بعد از او نیز تأثیری به سزا داشته است پرداخته شده است . مطالعه در آثار سنایی ( حدیقه الحقیقه ، دیوان ، سیرالعباد و ... ) در باب احوال نشان می دهد که سنایی به صورت جدی به ابعاد تجربی عرفانی اعم از مقامات و احوال در فرآیند سیر و سلوک عرفانی توجه داشته است و تجربه...

این پژوهش باعنوان«حیرت درعرفان»درسه اثر دیوان شعر سنایی غزنوی ،منطق الطیر عطّارِ نیشابوریِ ومثنوی معنویِ مولاناجلال الدّین محمّدبلخی شامل مقدّمه،چهارفصل ویک نتیجه گیری کلّی به نگارش درآمده است. فصل اول کلیّات:شامل تعریف لغوی واصطلاحی از واژه ی حیرت با نقل اقوال از قدما ومعاصرین. فصل دوم :حیرت در دیوان شعر مجدودبن آدم سنایی غزنوی. فصل سوم:حیرت درمنطق الطّیر فریدالدّین عطّار نیشابوری. فصل چهارم حیرت در م...