بسیاری از بنیادی ترین مفاهیم ما از جمله زمان، کمیّت، حالت، دگرگونی، کنش، علّت، هدف، شیوه، وجه (modality) و حتی مفهومِ یک مقوله از طریقِ مفاهیم استعاری درک می شوند. مولانا برای نشان دادن جهان عرفانی خود از مفاهیم استعاری بیشترین بهره را گرفته است. «خوردن» از پرکاربردترین واژه هایی است که در دیوان شمس برای نمایاندن تمامی ساحت های مادی و روحانی استفاده شده، و واژه های دیگری از خانوادۀ آن، در بازتاب ای...

« مَثَل »چاشنی کلام و یکی از جلوه های فرهنگ عامّه و آینه ی افکار ، عادات و فرهنگ مردم یک جامعه ، در طول زمان است ، شهری یا روستایی ، تحصیل کرده یا بی سواد ، مرد ، زن ، پیر و جوان ، همه به تناسب نیاز از آن ، استفاده می کنند ، چون موجب می شود ، کلام ، بهتر به دل نشیند ، نه تنها مردم عامّی بلکه گویندگان و نویسندگان بزرگ نیز در بسیاری موارد ، برای تقویت نیروی استدلال و افزایش تأثیرانفعالی سخن خویش ، بد...

تشبیه در خیال آفرینی و آراستگی متن تاریخ وصّاف نقش مهمی را ایفا می کند. وصّاف الحضره، در این اثر سعی دارد تا با بهره گیری از عناصر بیانی؛ بخصوص تشبیه، منطق نثری این کتاب را به نثر شاعرانه نزدیک تر نماید. نبود نسخه ای منقّح از تاریخ وصّاف و نثر مصنوع و متکلّف آن، همواره موجب گردیده تا این کتاب ارزشمند، کمتر مورد اقبال و بررسی قرار گیرد. این پژوهش برآن است تا ضمن آشنا ساختن مخاطبان با ساختار تشبیه در ...

استعاره موضوعی مورد توجه حوزه های گوناگون از جمله فلسفه، علوم بلاغی و اخیرا زبان شناسی بوده است . تحقیق حاضر سعی دارد به مطالعه استعاره و بسامد وقوع آن درعبارات خطاب در دو رده سنی، زنان و مردان جوان (15-35 سال) و میانسال (35-60 سال) در دوناحیه شرق و شمال منطقه2 و منطقه4 کرج بپر دازد که در سه طبقه اجتماعی زیرقرارگرفته اند: طبقه اول را افراد بی سواد وکم درآمد، طبقه دوم را افرادکم سواد با درآمد مت...

دستوری­شدگی، فرآیند تکوین اجزاء نقشی از اجزاء واژگانی است. از آنجا که اجزاء نقشی، مفاهیمی بسیار کلی و انتزاعی دارند، تغییر در معنا، یکی از مهم­ترین عوامل مؤثر در این فرایند قلمداد می­گردد. بسیاری از متخصصین دستوری­شدگی بر این باورند که تغییر معنا در دستوری­شدگی از نوع تغییر استعاری است؛ بدین معنا که کلمات با معنای عینی برای بازنمون مفاهیم انتزاعی به کار گرفته می­شوند. چنین تحولی در معنا، براساس...

کنایه یکی از اسلوب­های بیان پوشیده، و از عناصر اصلی تصویرگری در کتاب معارف بهاءولد است. وی در این اثر عرفانی، با بهره­گیری از عناصر بیانی و بدیعی، به ­ویژه کنایه، سبک نثر خویش را از نثری عادی و علمی به نثری شاعرانه نزدیک کرده و بر زیبایی نوشته خود افزوده است. عدم توجّه پژوهش گران زبان و ادب فارسی به نثر عرفانی معارف و تصویرگری­های آن، همواره سبب شده است که این اثر زیبا دستخوش فراموشی شود. در این...

مکان عنصر اصلی هویت ساکنان آن است. انسان با شناخت مکان می تواند به شناخت خود نایل شود. یکی از علل سرگردانی انسان امروز نپرداختن به مفهوم مکان و از آن ره نبود هویت مکانی است. مکان های مدرنیستی امروزین بدون توجه به طبیعت پیرامون و نیازهای کیفی ساخته شده اند و به ناگزیر برآورده کننده ی هیجان ها و نیاز های زود گذر کمی انسان می باشد و به دور از هرگونه معنا و خصیصه ی اصیلی تنها ترویج دهنده ی نامکان ه...

دنباله ای تصویری از یک صحنه متحرک که از نظر زمانی به هم پیوسته هستند را بافت پویا می نامند. به بیان دیگر، بافت پویا حالت تعمیم یافته ای از تصویرهای ثابت در بُعد زمان است که با یکدیگر رابطه زمانیِ معناداری دارند. در سال های اخیر، توصیف و بازشناسی بافت های پویا مورد توجه پژوهشگران و صنعت قرار گرفته است. از سوی دیگر، ماهیت غیرقابل پیش بینی آن ها، بازشناسی بافت پویا را به یک مساله چالش برانگیز نسبت ب...

هم­آیندی حالت هنگامی رخ می­دهد که حالت­های مختلف دستوری در یک صورت واجیِ واحد تظاهر یابند. با آنکه برخی زبان­شناسان بر اتفاقی بودن آن توافق دارند، از دیدگاه درزمانی، صورت واجی مذکور، بازماندۀ یک نظام حالت چندعضوی است که به اعتقاد نگارندگان با وجود تمایزات صوری و نقشی، همگی از یک هستۀ معنایی مشترک برخوردار بوده­اند. در این مختصر برآنیم تا با بررسی نقش­های معنایی متفاوتی که حالت غیرفاعلی در گویش ت...

کلمه ی « euphemism » از ریشه ی یونانی و به معنی «صحبت خوب» یا «استفاده از لغت خوب» است. در زبان فارسی و عربی ، معادل آن «حسن تعبیر» به کار رفته که استفاده از واژگان خوشایند به جای واژگان ناخوشایند، همانند کاربرد کلماتی چون «درگذشت» به جای «مرگ» یا در زبان محاوره ای «بفرمایید» به جای «بنشین» است.حسن تعبیر در اصطلاح ، استفاده از کلمات ملایم، مودّبانه و غیر محاوره ای به جای کلمات گستاخانه، صریح و غ...