این نوشتار پس از بیان علل ضرورت واژه شناسی حجاب به تعریف «تبرّج جاهلیت اولی» به عنوان تعبیر قرآنی پرداخته است. نویسنده نخست با بررسی اشعار عرب، فرهنگنامه ها و تفاسیر، مفهوم جاهلیت را توضیح می دهد سپس از جاهلیت اولی بحث می کند ودو دیدگاه را مورد بررسی قرار می دهد: 1- جاهلیت اولی یکدوره زمانی است. 2- جاهلیت اولی یک فرهنگ است.  و در پایان با تعریف تبرّج دیدگاه خویش را مطرح می کند.

شعر جاهلی یکی از نمونه های عالی شعر غنایی در ادب عربی به شمار می آید. این شعر، نه تنها مورد عنایت و توجّه شاعران اموی و عباسی بوده، بلکه زیبایی های محتوایی و ساختاری شعر جاهلی از دیرباز مورد توجّه برخی پارسی سرایان بوده است. این اقتباس از مضمون و محتوای شعر جاهلی، محدود به قرن پنجم و ششم نمی شود، بلکه شاعران قرن های هفتم و هشتم نیز همین روند را پیموده اند. به گونه ای که برخی از این شاعران با تغیی...

انزوای سیاسی و اجتماعی زن در دورۀ پیش از اسلام و نقش کم‌رنگ وی در این عرصه، با ظهور اسلام متحول شد. با این‌همه، در دوران خلفا، با ورود عناصری از تعالیم یهودیت و مسیحیت و احیای افکار و سنن جاهلی، زمینۀ این فترت فراهم شد و بازتاب آن در متون تاریخی و روایی به‌وضوح نمایان شد. نقد و بررسی این نگاه جاهلی در متون تاریخی و روایی قرون 2ـ7 ه‌.ق. محور عمدۀ این پژوهش است، تا به این مسئله بپردازد: شاخصه‌های...

زبان و به دنبال آن واژگان، ریشه در فرهنگ­ها، سنت­ها و نظام خاص زندگی در هر جامعه­ای دارد و متأثّر از جهان‌بینی دربرگیرندۀ آن است. بسیاری از واژگان قرآنی نیز پس از گذر از جهان­بینی جاهلی و ورود به جهان‌بینی قرآنی، عناصر معناشناختی تازه­ای پیدا کردند و در دورۀ پس از قرآن نیز با عنایت به گذر زمان، دچار تحوّل معنایی متناسب با حاکمیت فکری دورۀ خویش شدند. شناخت روند تحوّلات معنایی آن دسته از واژگان قرآن...

اهدافی که این پایان نامه به دنبال تحقق آن ها بوده بدین شرح است: 1- بررسی ادیان موجود در دوره جاهلی به منظور شناخت منابع و سرچشمه های اندیشه دینی در شعر جاهلی 2- استخراج مصادیق ونمونه های اندیشه دینی در شعر جاهلی و تحلیل و دسته بندی آن ها 3- بررسی میزان عمق اندیشه دینی در نزد شعرای دوره جاهلی و تناقص آن با عملکرد آن ها 4- بررسی وجوه تشابه اندیشه دینی دوره جاهلی با اندیشه دینی اسلامی و مطال...

چکیده از آن جایی که معلقات از آثار ارزشمند به جا مانده از دوران جاهلی بوده و در بلندای قله مضامین و صور خیال شعری ایستاده وگنجینه ای از واژگان و تعابیر آن دوره را در بر دارد، و بسیاری از ابیات آن به عنوان شاهد نحوی در کتاب های نحوی قدیم مورد استفاده علمای این علم بوده، از این رو همیشه در کانون توجه محققان و اندیشمندان بوده و در زمینه های مختلفی چون نقد ادبی، بلاغت، لغت، نحو و... مورد بررسی ...

شعر جاهلی ما را از اوضاع اجتماعی ، سیاسی ، تاریخی و اقتصادی آن دوران آگاه می کند و همچنین یکی از منابع مهم تاریخی برای آگاهی از اوضاع قبل از اسلام است از این روی ( دیوان العرب ) اطلاق کرده اند . از آنجا که شاعر جاهلی به شدت تحت تاثیر پدیده های حسی و مادی است و تنها زندگی پیرامون خود را می بیند ، عنصر واقع گرایی را می توان در اشعار او بوضوح دید. با نگاهی دقیق به شعر آن دوره می توان پی برد که این...

توحید مصدر و از ریشه «وحدَ، یَحِدُ، وحدَه، حدهً» به معنای «تنها ماند» است و در اصطلاح آن را ایمان «بالله وحدهُ لا شریک له» معنا کرده اند بنابراین توحید همان اعتقاد به یگانگی خداوند است. توحید یکی از اصول اساسی تمام ادیان است و دیگر اصول و عقاید به گونه ای مستقیم و غیر مستقیم با آن در ارتباط هستند پس اگر ما بخواهیم به ارزشها و مفاهیم حقیقی و ناب توحیدی دسترسی پیدا کنیم باید از زاویه دین به آنها نگاه کن...

سعدی شیرازی (دهۀ اول قرن هفتم ـ 658 ق.) بزرگ ترین شاعر قرن هفتم، در شعر خود به ویژه در قصاید عربی، بیش از هر شاعر جاهلی، از معلّقۀ امرؤالقیس تأثیر پذیرفته است. این تأثیرپذیری را می­توان به دو بخش تقسیم کرد: در بخش نخست، شاعر برخی از اسلوب، محتوا و واژگان این شاعر عصر جاهلی را آشکارا به کار برده ­است، تا آنجا که می توان به صراحت اعلام کرد که آن رویکردها، خاص معلّقۀ امرؤالقیس بوده و سعدی از آن ها م...

سنت ثار در نظام ارزشی قبیله در عصر جاهلی  اگرچه از ارکان فرهنگی این جامعه بود اما کارکردهای نا مطلوب اجتماعی آن به مرور زمان ، وجدان بیدار جمعی از خردمندان یا شاعران آن عصر را جریحه دار کرد.شناخت چیستی و کارکرد این سنت در نظام قبیله مساله ایست که کمتر به آن پرداخته شده است. در همین راستا تلاش گردیده تا از نظریه اجتماعی دورکیم به عنوان یک کلید مفهومی جهت درک  تداوم و  تحول سنت ثار بهره گرفته شود...