داستان «اعرابی و سبوی آب» از جمله داستان‌هایی است که در متون مختلف منظوم و منثور فارسی آمده است. در میان آثار منظوم، این داستان را در مصیبت‌نامه عطّار، مثنوی و دفتر هفتم مثنوی می‌توان دید. در این مقاله، به منظور شناختن قدرتِ خلّاقیت و داستان‌پردازی سرایندگان این آثار، برخی از عناصر این داستان چون پیرنگ، شخصیّت، گفت‌وگو، حقیقت‌نمایی و زاویه دید بررسی می‌گردد. تحلیل زاویه‌ دید بر اساس دیدگاه روایت‌شن...

سخن از تقابل میان عاطفة ازلی بی­زوال شورآفرین «عشق» است و بارقة نخستین خلقت یعنی «عقل». دو مقوله­ای که همواره تعارض آن دو از مهم­ترین مسایل مورد بحث در طول تاریخ عرفانی ادب فارسی بوده  است. موضوعی که پژوهش­ها و نقدهای بسیاری در پی داشته است. یافتن پیشینة تاریخی این تقابل از میان آثار بزرگان عرفان و تصوف، خود در خور مقالة مفصلی است که در این مجمل نمی­گنجد. این مقاله سعی دارد تا دیدگاه عطار را به...

قلمرو معنایی تصویر «آهو» در غزل­های مولوی قلمرو گسترده­ای است. این تصویر، تصویر همان آهوی سنت ادبی نیست که به واژه­هایی چون نافه و مُشک و تتار ختم شود بلکه در پس این استعاره، لایه­های معنایی عمیق و ساحت­های جدید عرفانی نهفته است. در این مقاله با استفاده از نظریه­ شناختی استعاره­ معاصر و بر اساس دیدگاه های لیکاف و جانسون، دو نظریه پرداز معنی شناسی ساخت گرا، کارکردهای استعاری آهو و خوشه­های تصویری...

این مقاله به یکی از تفاوت های مهم فیلسوف و عارف می پردازد و آن اینکه اولی در جستجوی معرفت در باب «هستی» و وجود است و دومی در پی وصول به «نیستی» و عدم. اما آیا جستجوی «نیستی» می تواند معنای محصلی داشته باشد؟ در این مقاله می کوشیم تا معنای نیستی را از دیدگاه دو عارف بزرگ شرق و غرب، مولوی و اکهارت، که همزمان بودند و به دو دین ابراهیمی اسلام و مسیحیت معتقدند، روشن کنیم. بررسی رابطۀ این دیدگاه با نظ...

انسان موجودی مدنی‌الطبع است که برای تداوم حیات و رفع نیازهای خویش در اجتماع ناگزیر از به‌کار بستن مهارت‌های زیست جمعی همچون ارتباط مؤثر، جرأت‌ و همدلی است. عارفان مسلمان با حفظ اصول و مبانی انسان‌شناسی دینی و در عین زیستن در فضای چند فرهنگی با گویاترین زبان‌ به تبیین ژرفای وجود آدمی و نیازهای ثابت و متغیر وی پرداخته‌اند. مولانا جلال‌الدین محمد بلخی (672-604) در زمرۀ عارفانی است که با دستیابی ب...

مولوی در تعبیراتی که از مرگ آورده، گاهی آن را امری ناپسند و گاهی مطلوب و پسندیده توصیف کرده است. از نظر وی حقیقتِ آدمی، روح اوست که مدّتی در بدن محبوس گشته است. کسی که غافل از این معنی است؛ یعنی خود را بدن مادی می پندارد، مُرده است. از این رو کسانی که به دنیا دل بسته اند، مردگانی اند که این جهانِ تنگ و تاریک از نظر آنها فراخ و روشن است. در این معنی، زندگی و مرگ امری تشکیکی است و مراتب آنها، همان مر...

انسان موقعیتی ویژه در میان خالق و طبیعت مخلوق دارد؛ فاعل مطلق و خالق معنی نیست، اما واسطه ای خودآگاه در معنابخشی به طبیعت و تأویل معناست. نفس ناطقة انسانی به عنوان منشأ علم پیشینی روح و ذوق سلیم، محیط بر عقل و خیال و حس است و ارتباط بین عین و ذهن، اذهان، انسان و خدا را باعث می شود. ذوق سلیم، منشأ احساسات ناب بشری و نفس حیوانی، منشأ غرایز زیستی انسان است. کارکرد هنر، تزکیه، تعالی ذوق، هدایت و تع...

قلمرو معنایی تصویر «آهو» در غزل­های مولوی قلمرو گسترده­ای است. این تصویر، تصویر همان آهوی سنت ادبی نیست که به واژه­هایی چون نافه و مُشک و تتار ختم شود بلکه در پسِ این استعاره، لایه­های معنایی عمیق و ساحت­های جدید عرفانی نهفته است. در این مقاله با استفاده از نظریه­ شناختی استعاره­ معاصر و بر اساس دیدگاه های لیکاف و جانسون، دو نظریه پرداز معنی شناسی ساخت گرا، کارکردهای استعاری آهو و خوشه­های تصویری...

انسان موجودی مدنی‌الطبع است که برای تداوم حیات و رفع نیازهای خویش در اجتماع ناگزیر از به‌کار بستن مهارت‌های زیست جمعی همچون ارتباط مؤثر، جرأت‌ و همدلی است. عارفان مسلمان با حفظ اصول و مبانی انسان‌شناسی دینی و در عین زیستن در فضای چند فرهنگی با گویاترین زبان‌ به تبیین ژرفای وجود آدمی و نیازهای ثابت و متغیر وی پرداخته‌اند. مولانا جلال‌الدین محمد بلخی (672-604) در زمرۀ عارفانی است که با دستیابی ب...

این مقاله فاقد چکیده می​باشد.