از دیرباز حسن و قبح دو عنوانی بودند که در علومی مانند: فلسفه، کلام و اصول مورد بررسی قرار می گرفتند. امروزه با طرح مباحث جدید، فلسفه اخلاق نگاه جدیدی به این دو عنوان دارد. از آنجا که دو عنوان مذکور در حوزه غربی و اسلامی مطرح است ، بحث تطبیقی این مساله مفید واقع خواهد شد. جی. ای. مور انگلیسی و محقق طوسی(ره) موضوع حسن و قبح را در فلسفه خود بررسی نموده اند و این پایان نامه به تطبیق آراءآنها می پرد...

این پژوهش، دیدگاه مکتب تفکیک و علامه طباطبایی را در ارتباط با عقل و وحی مورد بررسی قرار می دهد. موسّسان وپیروان مکتب تفکیک نظریاتی را مطرح می کنند که حاصل این نظریات، دستاوردهای فلسفی و عرفانی را به چالش می کشد. در این مکتب، بر جدایی سه راه و روش معرفت، یعنی جریان «وحی، عقل و کشف» تأکید می شود. عقل، نوری مجرد، بسیط، ظاهر بالذات و مظهر للغیر و موجود مستقل خارجی تلقی می شود که با عقل فلسفی مغایرت ...

چکیده ما در این مقاله به بحث عقل ، تقسیمات آن ، انواع تعقل و معرفت از دیدگاه دو فیلسوف اسلامی به نامهای فارابی و ابن رشد خواهیم پرداخت و نقاط مشترک و نقاط تمایز آنها را در مورد عقل و معرفت بیان خواهیم کرد و هم چنین بیان خواهیم کرد که منظور این فیلسوفان از بحث عقل چیست ، آیا منظور از عقل ، عقل انسانی است که قوه ی مدرک کلیات است یا عقل و عقول مفارق از عقل انسانی است؟ و همچنین بیان خواهیم کرد که...

پایان نامه حاضر، با هدف بررسی تعالی و حضور در عرفان مولوی (مثنوی معنوی و دیوان شمس)، انجام شده است. تعالی و حضور به عنوان دو بُعد تشخص خداوند، همواره یکی از مهم ترین مباحث وجودشناسی الهیاتی، محسوب شده اند. در حوزه های مختلف فکری و کلامی در دین اسلام نیز، این مسئله، همواره مورد بحث و اختلاف نظر قرار داشته است. بیشتر این بحثها، از آیات قرآنی نشأت گرفته، چرا که در قرآن از خداوند، با این دو بُعد، یاد...

در میان صوفیانی که به نقد و بازتعریف مبانی و مفاهیم تصوف پرداخته­اند، شیخ احمد سرهندی          (971- 1034) از جایگاه ویژه­ای برخوردار است. او بی­آنکه به طعن و رد صوفیان بپردازد، بر این باور بود که ایشان نتوانسته­اند مقامات سلوک را تا به انتها سپری کنند و لذا از متوسطان هستند و نه منتهیان. شیخ احمد به مدد علوم کشفی منحصر به فرد خود، که به ادعای وی ورای علوم علما و معارف اولیا بود، تعریف­هایی جدی...

نظریه ٔ اعتباریات، از جمله دیدگاه های بدیع و ابتکاری علامهٔ طباطبایی است که هنوز آن گونه که شایسته است، مورد تحلیل و موشکافی قرار نگرفته است. یکی از مهم ترین قدم ها در تبیین دیدگاه علامه در باب اعتباریات، توجه به تعدّد و تنوّع مفاهیم و مطالب مطروحه در آثار متعدد علامه طباطبایی است. فرض بنیادین این پژوهش، آن است که آنچه علامه طباطبایی در ذیل مبحث اعتباریات مطرح کرده اند، دربردارندهٔ مجموعه ای از دیدگ...

نفی ضرورت علّی یکی از موارد جدال اشعری مشربی چون غزالی با فیلسوفان است. وی در مسئلۀ هفدهم کتاب تهافت الفلاسفه دو لازمۀ نامقبول ضرورت علّی ( نفی معجزه و نفی قدرت مطلق خداوند) را مبنای حمله بر مفهوم علیت نزد فیلسوفان از جهات گوناگون قرار می دهد. ابن رشد در مقام فیلسوفی ارسطویی و مسلمان در تهافت التهافت با چالش های غزالی روبه رو می شود. در این جستار تلاش می شود پس از تقریر و تحلیل دقیق دیدگاه غزالی ...

عقل در عرصه های نظری اعم از علوم طبیعی و ریاضی ،بخصوص فلسفه اولی، دائماً با کنجکاوی در جهت کشف حقایق و معارف قدم برداشته است .ولی این مساله که آیا عقل را یارای کمک به انسان در عرصه عمل ،جهت کشف هنجارها و باید و نباید های شخصی و اجتماعی می باشد یا نه؟سوالی است که این نوشتار سعی کرده جواب آن را در حکمت و فلسفه اسلامی و از دیدگاه بزرگان علماء و فلاسفه در چار چوب اندیشه عقلانی شیعه بررسی کند. عقل عم...

چکیده ندارد.

در این پژوهش، به منظور دستیابی به چگونگی استفاده از دلیل عقل در فقه شیعه و کاربرد عملی آن؛ نظرات اصولی و سیره عملی شیخ طوسی، ابن ادریس، محقق حلی، محقق اردبیلی، فیض کاشانی و شیخ انصاری بررسی شده است. این بررسی با روش تحلیل محتوای متون فقهی واصولی و با تمرکز بر فتاوای استدلالی انجام گردیده است. نتایج نشان می دهد که نامبردگان استفاده از عقل را برای اثبات شریعت و لزوم پیروی از آن پذیرفته و احکام کل...