شکل یا طرح باغ موضوعی است که برخی از مهم ترین ویژگی های فضایی باغ را در بر دارد. علاوه بر آثار باقی مانده یا مدارک تصویری و متون تاریخی، شعر فارسی نیز منبعی برای شناخت باغ محسوب می شود و تصویری از آن فراروی ما قرار می دهد. تصویر یادشده که ممکن است حاصل مشاهدۀ توصیفگر یا حتی تصویر ذهنی او دربارۀ فضایی خاص باشد، اهمیت دارد و ما را با موضوعی آشنا می کند که اطلاعات دیگری از آن در دست نداریم یا اطلا...

غزنویان در اواسط قرن چهارم هجری به قدرت رسیدند و بر نواحی گسترده­ای از هند، ایران، افغانستان و آسیای مرکزی تسلط یافتند. پادشاهان غزنوی توانستند با حملات مکرر به هندوستان ثروتی عظیم را به چنگ آورند و با این پشتوانه، برای نمایش اقتدار خود بناهای با شکوهی را احداث نمایند. بسیاری از متون تاریخی از شکوه و عظمت این بناها که عمدتاً در افغانستان امروزی قرار دارند، یاد کرده­اند. یکی از عوامل شهرت کاخ­های...

هنر روزگار ساسانیان در بسیاری از ویژگی های خود، چکیده ای بسیار پربار از زمینه های هنری ایران باستان و در واقع واپسین نمود آن شناخته شده است. در هنر ساسانیان، هم ویژگی درباری و هم نمودهای مذهبی به چشم می آید. در این نوشتار، تأثیر هنر ایرانی- ساسانی در زمینه جلوه های شکارگاه شاهانه در آفرینش هنر درباری امویان، با مقایسه موردی یکی از کاخ های اموی (قُصَیر عَمره) و یک اثر ارزنده از دوران ساسانیان در با...

عناصر سپهری در اندیشه اقوام ایرانی، جایگاهی ویژه داشته اند و این عناصر در آیین های پیشین ایرانی از جمله آیین مهر، مقدّس شمرده می شده اند. مهری دینان بر آن بوده اند که ارواح از جایگاه آسمانی به زمین فرود آمده¬اند و در کالبدها جای گرفته اند. این ارواح برای پاک شدن و بازگشتن به آسمان باید از هفت مرحله بگذرند. در اسرار مهری از نردبان آیینی هفت پله ای یاد شده است که نماد طبقات آسمان است و راه های رسی...

پیرامون مطالعات تاریخ معماری اسلامی، تحلیل فضایی و گونه‌شناسیِ کاربری‌های غیر مذهبی از جمله «کاخ»، شامل فضایی به جهت ترفیع زیاده‌خواهی‌های شاهانه، به دلیل ماهیت آن، با ابهاماتی مواجه بوده است. نتایج به دست آمده از نوآوری‌های معماری ایرانی، ابداع کاخی با طرح «هشت‌بهشت» را مربوط به دوران صفویه دانسته‌اند، در حالی که بر‌اساس متون تاریخی، نخستین گونه از سبک مزبور، ضمن شکل‌گیری ترکمانان در تبریز، به ...

کلمة عربی قصر مترادف کلماتی چون کاخ، دژ، عمارت بلند و باشکوه و به معنای هر بنای مجللی که حاکمان و سلاطین و خلفا در آن سکونت داشتند و یا کار¬های اداری و اجرایی خود را در آن¬جا انجام می¬دادند، به کار رفته است. این پژوهش، به بررسی و معرفی94 قصر¬ که در شرق و غرب سرزمین¬های اسلامی تا پایان سدۀ ششم هجری از آنها یاد شده است، می¬پردازد. مبنای پژوهش، قصر¬های ذکر شده در کتاب معجم البلدان یاقوت حموی (د. 6...

معماری مگارون به عنوان یک فرم ساده و یکی از کهن ترین پلان های رایج در تاریخ معماری ، بویژه در منطقه آناتولی ، خاور میانه و معماری کلایسک غرب مطرح می باشد. کهن ترین اشاره مکتوب به این شکل از معماری مربوط به نوشته های هومر ، سرآینده یونانی دانسته شده است . با توجه به شواهد موجود ، منطقه خاورمیانه ، لوانت ، آناتولی و اروپای شرقی مناطقی هستند که احتمال شکل گیری این معماری در آنها بیشتر مطرح بوده اس...

مرقع گلشن، موجود در کاخ گلستان در تهران، یکی از مهم ترین و کامل ترین مرقعات باقی مانده از نقاشخانۀ سلطنتی جهانگیرشاه بابری است، اما اوراق دیگری نیز از این مرقع در اقصی نقاط جهان پراکنده است. یکی از این اوراق تنها برگ مرقع گلشن مضبوط در کتابخانۀ چستربیتی دوبلین است و می تواند با این مرقع در ارتباط باشد. از آنجا که اوراق این مرقع به صورت جدا از هم نگهداری می شود، ترتیب قرارگیری آن ها حاثز اهمیت ا...

عدم توجه به کنترل شرایط محیطی، نحوه‏ی نادرست نگهداری و همچنین قدمت، نفاست و فن‏آوری خاص تولید دو عدد تابلو پرده‏ی معرق قاجاری متعلق به موزه‏های آئینه و روشنایی یزد و مردم‏شناسی مجموعه‏ی کاخ گلستان تهران، زمینه را برای مطالعات جامع و گسترده‏ای فراهم نمود. در بخش فن‏شناسی، فرآیند و تحول فن‏آوری در تولید تابلو پرده‏های معرق و خصوصیات مهم آن مورد بررسی قرار گرفته است. اقدامات انجام گرفته جهت شناسا...