قلمرو معنایی تصویر «آهو» در غزل­های مولوی قلمرو گسترده­ای است. این تصویر، تصویر همان آهوی سنت ادبی نیست که به واژه­هایی چون نافه و مُشک و تتار ختم شود بلکه در پسِ این استعاره، لایه­های معنایی عمیق و ساحت­های جدید عرفانی نهفته است. در این مقاله با استفاده از نظریه­ شناختی استعاره­ معاصر و بر اساس دیدگاه های لیکاف و جانسون، دو نظریه پرداز معنی شناسی ساخت گرا، کارکردهای استعاری آهو و خوشه­های تصویری...

نشانه هایی آشکار در آثار بیدل هست که تأثیر پذیری او را از مولوی اثبات می کند. از جمله ی آنها: ستایش از مولانا، بهره گیری از قصّه ها و تمثیل های مولانا در مثنوی، جواب گویی به تعدادی از غزلیات مولوی و ...است. بیدل در موضوعات عقل، عشق، حقیقت انسان، فنا و وحدت وجود، بسیار متأثّر از مولوی است. انواع مراتب عقل، فراگیری و سریان عشق در همه ی عالم، اعتقاد به وجود عشق حقیقی و عشق مجازی(که آن نیز به عشق حقی...

چکیده : شطح واقعیت و حقیقت اعتقادات صوفیه است که در حال مستی به نا خواست بر زبان آنها جاری می شود و به کمال و تمام برخی در ظاهر و باطن ، برخی در ظاهر و برخی در باطن مخالف شرع مقدّس اسلام می باشد اما شطّاحان در حال هوشیاری همین شطحیّات و رموز را در پوشش داستان ها و حکایات و تمثیل ها و مثل ها و تأویل ها بیان می کنند تا نامحرمان بر اسرار آنها مطّلع نشوند و تکفیرشان ننمایند و اذیّت و آزارشان نکنند و ب...

دفتر اول مثنوی معنوی از نظر شکلی؛ علاوه بر بخش مقدمه و خاتمه، پانزده داستان اصلی دارد که به غیر از داستان 4 که با داستان قبلی خود مشابهت موضوعی داشته و در موازات آن قرار گرفته است، بقیه با همدیگر یک پیوند زایشی دارند یعنی هر داستان از داستان قبلی خود زایش می یابد. بخش داستانی این دفتر، علاوه بر 15 بستر اصلی، در مجموع؛ از 33 حکایت فرعی، 13 توصیه، 2 تمثیل، 10 تفسیر و 4 حدیت شکل گرفته است. از ...

چکیده درد و رنج ازموضوعاتی است که انسان از همان آغاز زندگی با آن روبرو بوده و همواره مکاتب مختلف دینی ، فکری و از جمله برخی شاعران- که در ساختار ذهنی آنان نگاه انسان شناسانه مرکزیت داشته -به آن توجه خاصّی کرده و اغلب شاهکارهای موفق ادبی، شکوفایی خودرا درپیوند وثیق با انسان و چالش های درونی او تجربه نموده اند. ازاین رو در این تحقیق،سعی شد تا مفهوم دردورنج،علل پیدایش وراههای رهایی از آن از منظر ش...

به سبب اهمیت مثنوی معنوی و بسیاریِ پژوهش‌های علمی، مقاله‌های گوناگون و پرشماری دربارۀ این اثر نوشته شده است. هریک از این مقاله‌ها از دیدگاهی ویژه می‌کوشند جنبه‌ای از جنبه‌های مثنوی را تحلیل و تبیین کنند. شمار بسیاری از این مقاله‌ها به شرح بیت یا ابیاتی از مثنوی، فهم متن آن و مطالعۀ تطبیقی مثنوی با آثار دیگر می‌پردازند. فهم مثنوی و شرح ابیات و تبیین منظومۀ فکری مولوی بدون شناخت دقیق و عمیق از سنت...

آموزه‌های اخلاقی و تعلیمی یکی از گسترده‌ترین مفاهیم و مقاصد شعر فارسی است و شاعران برای تأیید، تثبیت و پروراندن این آموزه‌ها از پشتوانه‌های مختلفی بهره برده‌اند. هدف این مقاله بررسی کارکردهای تعلیمی باورهای اسطوره‌ای در مثنوی معنوی است که در دو حوزه باورها و موجودات اسطوره‌ای، چگونگی بهره‌گیری مولوی از آن‌ها و ویژگی‌ها و نحوه کاربردشان در راستای ادبیات تعلیمی بررسی شده است. در مثنوی مولوی، عرصه...

هدف مقاله توصیفی تحلیلی حاضرکه با روش کتابخانه‌ای تهیه شده است، بررسی مقایسه‌ای زوایایی از مقوله هویت در بینش جامعه‌شناسان و دیدگاه مولوی بر اساس داستان مارگیر از کتاب مثنوی معنوی است. پرسش اصلی این است که نقاط اشتراک و افتراق جامعه‌شناسان و مولانا درباره هویت چیست؟ یافته‌های نظری نشان می‌دهد، اغلب جامعه‌شناسان، هویت را امری نسبی می‌دانند که از تعاملات برخی از متغیّرهای محیطی و اجتماعی مانند طبق...

شکوا از انواع ادبی است که به جهت احتوا بر احساسات و عواطف فردی از فروع ادب غنایی محسوب می شود . در طول تاریخ ادب فارسی ، شاعران و نویسندگان بی شماری به دلایل مختلف از جمله تخلیه ی روحی ، جلب توجه و ترحم دیگران و تعلیم و تربیت و سازندگی در آثار خود از این نوع ادبی بهره جسته اند .جلال الدین محمد بلخی یکی از شاعران و عارفان بزرگ قرن هفتم هجری که مهمترین اثر منظوم او مثنوی معنوی است .مولوی در این ا...

  شاعران عارف به‌ویژه مولوی، برای بیان عرفان عملی و القای مضامین ناب عارفانه، ناچار به استفاده از زبان خاصی بودند؛ بنابراین، با بالابردن ظرفیت زبانی و استفاده از نمادهای عرفانی، سعی در انتقال این مفاهیم عمیق داشتند. از سوی دیگر، برای دریافت دلالت‌های ضمنی نمادهای اشعار مولوی، ناگزیر باید به روابط میان نشانه‌ها توجه کرد که از جملۀ آن­ها روابط تقابلی است؛ چراکه دریافت الگوهای فکری مولوی، متضمن ...