زبان عربی که در دروة جاهلی از فصاحت و بلاغت و غنای معنایی در الفاظ یا واژگان، به رشد چشمگیری نائل شده بود، آمادة پذیرایی وحی الهی در این زبان گردید. از طرف دیگر قرآن (کلام الهی)، دارای معانی بلند و حقایق علمی بی‌پایان، در قالب الفاظ عربی می‌بایست طوری تجلی می‌نمود، تا بتواند پیام وحی را آن‌طور که هست به مخاطبانش برساند، با توجه به نزول وحی، مراتب علمی قرآن که دارای لایه‌های متعدد معنایی است در...

یکی از انواع آشنایی زدایی در زبان، انتخاب بیان پارادوکسی است که از قوانین شناخته شده رستاخیز کلمات به شمار می رود و در حوزه بوطیقاهای جدید و زبان شناسی قرار می گیرد.ادیبان تاری زبان در بهره گیری از این ترفند ادبی غافل نمانده اند.آنان به ویژه در ادبیات عرفانی، غنی ترین جلوه های پارادوکسی زبان را به کار گرفته اند.آمیختگی عرفان با ادب و تحول تکاملی ادبیات از سادگی به ژرفایی را می توان مهم ترین عام...

این مقاله که بخشی از رساله «ریخت شناسی قصیده در ادب فارسی» نوشته نگارنده است، تحقیقی در باب وزن ها و بحرهای استفاده شده در قصاید ادب فارسی است که از قرن چهارم تا دوره معاصر (بهار) را در بر می گیرد. در این تحقیق، 50 قصیده اول دیوان شاعران معروف قصیده سرا در هر دوره ادب فارسی مورد بررسی قرار گرفت و انواع وزن و مضمون های مورد علاقه آنها مشخص شد که نتایج این بررسی به صورت مقاله زیر درآمد. در این نو...

بررسی نقش کردها در تحولات مختلف ادب عربی در حوزة ادبیات تطبیقی مکتب فرانسه می‌گنجد؛ زیرا ادیبان قومی در ادبیات ملتی دیگر تأثیرگذار بوده‌اند. در دورة عباسی‌، زبان و ادب عربی با همت اندیشمندان ملیت‌های مختلف مسلمان بیش از هر دورة دیگری شکوفا شد که در این میان سهم کردها برجسته است. هرچند اندیشمندان کرد در حوزه‌های مختلف زبان و ادبیات عرب، خدمات ارزنده‌ای به زبان قرآن نمودند، اما نقش و تأثیر آن‌ها،...

عصر عباسی، عصر تبادل فرهنگی میان اندیشه های مختلف به ویژه اسلامی و ایرانی است. ابن مقفع و متنبی، دو قله بلند ادب عربی هستند که از آبشخور غنی این فرهنگ که به اعتقاد محققان، سخت متأثر از فرهنگ و ادب ایرانی است، سیراب شده اند و به داشتن مضامین حکمی شهرت دارند. بی تردید باید عبدالله ابن مقفع را که از نژادی ایرانی و آشنای به زبان فارسی است، کاتبی توانا و مترجمی زبردست و از مشاهیر علم و ادب عهد اموی...

امثال مولّد به ضرب المثل هایی گفته می شود که در دوره ی عبّاسـی از فرهنگ های غیر عربی به فرهنگ عربی نفوذ کرده اند، و از قرن چهارم به بعــد در کتب امثال عربی به صــورت پراکنده مطرح شده اند. در اواخر قرن ششم هجری، میدانی (م 518) در مجمع الأمثال به صورت گسترده به این امثال پرداخته و در پایان هر باب از کتاب خود، بخشی را به بیان آن ها اختصاص داده است. هــدف اصلی این پژوهش کشف و معرفی ریشه های این امثال...

حضور گستردة اسطوره و بازآفرینی آن در ادبیّات معاصر جهان، از جمله ادبیّات فارسی و عربی، سبب نوآوری و غنای ادبیّات گردیده است. اسطورة یونانی «پرومته» یکی از این اسطوره­هاست که شاعران ادب فارسی و عربی برای بیان مفاهیم سیاسی و اجتماعی، از آن به عنوان نماد سرکشی، اعتراض، مقاومت، رهایی و... بهره گرفته­اند. پژوهش حاضر بر آن است تا این گونة ادبی را که از قلمروهـای شاخص ادبیّـات تطبیقی بـه شمار می­آید، در ش...

مرثیه­ی شهر­ در شعر فارسی و عربی (بررسی تطبیقی از آغاز تا پایان خلافت عبّاسی)                 چکیده: مرثیه­ی شهرها یکی از انواع مرثیه است که شاعر در آن به توصیف شهرهای حادثه دیده و بیان دردها و رنج­های مردم آن شهرها که دستخوش خرابی و ویرانی گشته­اند می­پردازد. این پژوهش مطالعه‌ای با رویکردی تاریخی- تطبیقی به این نوع ادبی در دو ادب فارسی و عربی است و این نکات را تبیین می‌کند که رثای شهرها در ...

ادب مقارن یا ادب تطبیقی در تاریخ ادب فارسی و عربی ریشه ای کهن دارد و در تاریخ معاصر نیز به خصوص درکشورهای عربی به ویژه مصر آثار قابل اعتنایی در این زمینه به چشم می خورد و مقایسه دو شاعری همچون بهار و شوقی ازآن جهت مورد تأکید است که هر دو شاعر از شرایط سیاسی، فرهنگی و مذهبی نسبتأ مشترکی برخوردارند و در یک عصر زندگی می کنند. از سوی دیگر هر دو متعلق به دو تمدن کهن ایران و مصرند و شعراء درجه یک زما...