«شهر اسلامی» انگاره ای است که سؤالات بسیاری در باب چیستی، ماهیت و ویژگی های آن مطرح بوده است و نظام های علمی گوناگون، از زوایای مختلف بدان پرداخته و تلاش در تبیین و تشریح آن داشته اند. با این حال، مروری انتقادی بر ادبیات مربوطه، نشانگر حجم بالایی از سوءتعبیرها و آشفتگی ها درباره این انگاره و مفاهیم، موضوعات و اهداف مرتبط با آن است. بر این اساس، شهر اسلامی انگاره ای است مبهم، فاقد تعریفی کاربردی...

هدف این نوشتار بررسی ژرف‌ساخت استعارۀ دختر رز در اشعار شاعران فارسی زبان به‌ویژه اشعار حافظ به لحاظ اسطوره‌شناسی،‌ تاریخی ـ فرهنگی، روان‌شناسی و زیبایی‌شناسی است. ‌برای نیل به این هدف، توجه به خاستگاه فرهنگی ـ اجتماعی این استعاره در اعصار پیش از تاریخ، ‌نقش اسطوره در شکل‌گیری آن، و پیوندها و شباهت‌هایی که بین شراب و عناصر زنانه وجود دارد، ضروری است. این مقاله در چهار بخش تنظیم شده است: بخش اسطو...

تعد الاستعارة المکنیّة من المسائل الخلافیّة فی علم البیان وتحدث عنها البلاغیّون بالتفصیل؛ فهناک - على أقلّ تقدیر- أربعة مذاهب: مذهب السلف ومذهب الخطیب القزوینی ومذهب السکاکی ونظریة عصام‌الدین الإسفرایینی. أمّا مذهب السکاکی فالتفت إلیه کثیر من الشراح وأصحاب الحواشی، فسعوا فی التّأویل ورفع التناقض عن أقوال السکاکی بالطرق المختلفة. والعلّامة البالکی درس الاستعارة المکنیة وأوّلها بحیث خرج - إلى حدٍّ ما- من ا...

هو مشترک קֵ لفظی קֵ و یکون موضوعاً لعدة معانی فی العلوم المختلفة و «التضمین»البحث فیه یطول لمن اراد ان یستوفی البحث حقه و الکلام فیه تتنازعه الحقیقة و المجاز،البلاغة و العروض و النحو و ... ام ا التضمین عند البلاغیین هو : » استعارة الشاعر کلاماًمن غیره و ادخاله فی شعره « و عند العروضیین هو » تعلق قافیة البیت الاول بالبیت الثانیو اکثرهم یعدونه من عیوب الشعر « و هو فی اصطلاح النحاة : » ان یؤدی فعل او...

در چند دهة اخیر اقسام اسنادهای مجازی و ساختارهای تشبیهی فارغ از نقش زیبایی‌شناختی‌ محض‌شان از منظر نقش عمیق اجتماعی و فرهنگی‌ مورد بررسی قرار گرفته‌اند. در مطالعات ادبی اسنادهای مجازی و ساختارهای تشبیهی که در این مقاله با عنوان عام استعاره‌ از آنها یاد خواهد شد عموماً نقش زینتی صرف دارند و به عنوان یکی از مهم‌ترین صناعات بلاغی در نظر گرفته می‌شوند، باری به نقش محوری استعاره در خلق نوعی ارتباط خا...

این پژوهش منطبق بر اصول هرمنوتیکی، در پی تبیین این فرضیه است که ساخت های استعاره ای متخیلّه، کنش و تعاملی اساطیری دارند. چرا که میان استعاره های خلّاق و اسطوره ها همواره نوعی سازگاری پنهانی وجود دارد. پس نباید پنداشت که قالب های استعاره ای تنها ساخت هایی تشبیهی ـ تزیینی و ابهام آفرین اند. شاعران صاحب سبک و طراز اوّل، می کوشند تا از طریق استعارة مفاهیم ارزندة اساطیری را که به طور فشرده در ساحت نهفت...