در عرفان اسلامی آثار بسیار کثیری وجود دارد که هریک با رویکردی گوناگون سعی در شناسایی و معرفی جهان هستی دارد و غالباً روش‌ها و ابزارهایی همانند: کنایه، نماد، مفاهیم مجازی و استعاری را برای نمایش جهان درونی عارف با الگو از دنیای پیرامونش به کار گرفته‌اند. این رویکرد در مثنوی ستون سترگ ادبیات عرفانی و تمثیلی، مشهود است. مولانا این ابزارها را در ساحت‌های تمام موضوعات خویش تعبیه نمود که می‌توان از ای...

حکیم نزاری قهستانی از شاعران شیرین زبان و نادره گفتار ادب فارسی در نیمه دوم قرن هفتم وآغاز قرن هشتم هجری قمری است. دیوان اشعارش، فرهنگ نامه‌ای از دین، حکمت، عرفان و آمیخته‌ای از فرهنگ عمیق ایران، یونان، هند و شریعت مقدس محمدی (ص) است. شعر حکیم ابزاری برای انعکاس دردهای مردم زحمت کش و ستم دیده بوده است و غزلش آب زلال چشمه عشق و جنون و شعله‌ی شوق و وجد و حال. نزاری مضامین و مفاهیم والای شعریش را ...

بررسی روستا و روستائیان از زوایای مختلف ادبی، فرهنگی و دینی در آثار مولانا از اهمیت بسزایی برخوردار است و نگرش ها و بینش های گذشتگان را نسبت به روستائی و زندگی روستائیان به طور عام و کودکان روستایی به طور خاص به نمایش می گذارد. مولوی در بلخ به دنیا آمده، بلخ در زمان وی یکی از باشکوه ترین شهرهای بزرگ به حساب می آمده است. برای همین در مثنوی، فیه ما فیه و غزلیات، شهرگرایی را ستایش و روستانشینی را ...

این پایان نامه با نگاهی نو، به کارکرد مثل در قرآن می پردازد و شامل دو بخش می شود که در بخش اول تعریفی جامع از مثل ارائه کرده و تعابیر مختلف آن را در قرآن بررسی می کند و انواع مثل های قیاسی طبیعی و داستانی و اهداف و کارکرد آنها را در مسیر القاء پیام های کلیدی قرآن به مخاطب، مورد مطالعه قرار می دهد و در بخش دوم، تمثیل های قرآنی از منظر زیبایی شناسی ادبی و بیانی مانند ایجاز، تصویر سازی، تناسب لفظ ...

کتاب آسمانی قرآن کریم معجزه جاودان پیامبر اسلام(ص)، بیانی زیبا، هنری و ادبی شکوهمند دارد. جنبه های مختلف هنری آن چون زیبایی واژگان، آهنگین بودن آیات و کلمات، هماهنگی عناصر زبانی با معانی و... اعجازی برای بیان کلام وحی به شمار می آیند. قرآن کریم از تصویر به عنوان عنصری قدرتمند در عینی و مشهود کردن مفاهیم ذهنی و انتزاعی بهره گرفته و مفاهیم را به درستی در ذهن مخاطب به تصویر کشانده است. جانوران یکی...

تمثیل نوعی روایت منثور یا منظوم است که نویسنده در آن عوامل، وقایع و گاهی نیز محیط آن را ابداع می کند تا در سطح ظاهری یا اولیه روایت، معنایی منسجم ایجاد کنند و در همان حال، دالِ بر نظام معنایی ثانویه مرتبط باشند. تمثیل شگردی روایی است که در هر فرم یا گونه ادبی می‌توان از آن استفاده کرد. یکى از روش‌هاى انتقال مفاهیم در قرآن نیز قصّه‌گویى است. داستان‌هاى قرآن در عین واقعى بودن، از نوع قصّه‌هاى تمثیلى...

پیمودن وادی‌های سخت وهولناک طریقت، بدون تمسک به وجود وارسته‌ی پیر و مراد مقدور نیست. لزوم حضور معنوی پیر در سیرو سلوک مریدان، از جمله‌ی موضوعات مهم و دامنه داری است که بیشتر به صورت تمثیلی و نمادین در کانون توجه صوفیه قرار گرفته است. به جز شمار اندکی از متصوّفه چون اویسیان که به مجذوبان، نامبردار بودند و کشف و شهود و راهیابی به حقیقت را تنها از طریق مراقبه و زدودن شوائب از لوح ضمیرخویش، میسر می‌...

تمثیل در ادبیات عرفانی نقش بسزایی دارد. تمثیل­های عرفانی، تنها در گروهی از واژه­ها یا ترکیبات ظاهر نمی شوند بلکه گاهی تمثیل در یک واژه به کار می­رود از قبیل آب، آتش، باد، خاک، دریا، کوه و غیره. در این حالت پیوند تمثیل و نماد، ناگسستنی است. استعاره­ها کارکرد تمثیلی می­یابند. کنایات، مجازها و تشبیهات نیز از این آمیختگی، بیرون نیستند. ادبیات عرفانی به دلیل سر و کار داشتن با عموم مردم و به خاطر باف...

نمادهای تشکیل دهنده در داستانهای تمثیلی ملل مختلف از بسیاری جهات به هم شباهت دارند و همواره دنیای واقعی را به تصویر می‌کشند. وجود اشتراکات و تشابهات در داستانهای استعاری، تمثیلی و اسطوره‌ای در ادبیات جهان، راه را برای علاقه‌مندان و محققان در بررسی و کشف شباهتها با رویکرد تطبیقی هموار می‌کند و این نوع تحقیق را ضروری می‌نماید. در این مقاله ما کوشش خواهیم کرد به پژوهش تطبیقی اثر برجستۀ عطار نیشابو...

سنّت حسنة داستان‌نویسی در شکل «داستان حیوانات» از دیرباز در میان انسان‌ها توانسته‌است به عنوان «میراث اندیشة بشری» درخشش خاصی در میان انواع ادبی داشته باشد. فابل (Fable) و شکل متعالی آن الگوری (Allegory) یا همان داستان‌های تمثیلی از کلیله و دمنه، منطق‌الطیرها، موش وگربه تا ماهی سیاه کوچولو بر روی یک زنجیره، ادامة این نوع ادبی ارزشمند بوده‌اند. این مقاله سعی بر این دارد...