نقد ادبی به معنی مطالعه، تحلیل، تفسیر و ارزیابی متون ادبی در دو ساحت صورت و معنا است. این شاخه از مطالعات ادبی در ایران پیش از عصر صفویه در اغلب موارد به صورت شفاهی و یا مختصر اشاره ای در کتب بلاغی یافت می شد؛ بنابراین مباحث انتقادی قابل ملاحظه ای از آن اعصار به ما نرسیده است. گسترش نقد بیشتر در عصر صفویه و سبک موسوم به سبک هندی نمود دارد. از این رو توجه به آثار این دوره ادبی و کشف نوع نقد و نگ...

مهارتِ خواندن به ویژه در مورد متون ادبی، معضلی است که تا سطح دانشگاه نیز گریبان گیر دانش آموزان و دانشجویان شده است. به منظور رفع این مشکل می بایست مهارت خواندن به شیوه ای آموزش داده شود که فرد فعّالانه با متن برخورد کند، با اجزای کلام ارتباط برقرار کرده، وآنها را با دانسته های پیشین خود مرتبط کند، نکاتی از متن بیاموزد، و سرانجام بتواند آن را به خوبی درک کند. راهکارهای آموزش خواندنِ فعّالانه مانند ...

خوانش ساختارگرایانه از متون ادبی یکی از راه های تحلیل متن از قرن بیستم تا به امروز است، بنیانگذار اصلی این مکتب را باید «بارت» دانست، او مدلی مبتنی بر پنج رمزگان را برای تحلیل متن ارائه داده است که به کمک آنها می توان به تحلیل ساختارگرایانه از بسیاری از متون ادبی دست یافت. پژوهش حاضر که با روش توصیفی-تحلیلی نگاشته شده است، با انتخاب داستان کوتاه  «ابلیس ینتصرِ» توفیق حکیم  سعی کرده است تا خوانشی...

روح الارواح یکی از متون عرفانی فارسی است که به دلیل رویکرد تأویل گرایانه نویسنده آن در شرح و تبیین اسماء الهی از یک سو و بهره مندی از ظرفیت های زبان ادبی در پردازش آن معانی در فرم و ساختار، از سوی دیگر، میتواند در ردیف متون منثور هنری زبان فارسی، چون مرصادالعباد و کشف الاسرار قرار گیرد؛گرچه برخی ظرافت های ادبی بکار رفته در متن، ارزشهای آن را از این هم فراتر برده است. اهمیّت این اثر از جهات یاد ش...

تحلیل گفتمان انتقادی یکی از روش‌های تحلیل گفتمان و شیوه‌ای نو در بررسی مسائل اجتماعی است که از طریق مطالعات تحلیل متون ادبی و نقد ادبی با ادبیات مرتبط است. تحلیل‌گران گفتمان انتقادی بر این باورند که متون ادبی، داستان‌ها و رمان‌ها نیز مانند سایر متون در راستای برقراری ارتباط‌ هستند. از این رو می‌توان با نگرش و روش انتقادی آن‌ها را تحلیل نمود. پژوهش حاضر با استفاده از راهکارهای ارائه شده در زمینه...

سبک شناسی در حوزه های گوناگون تحقیقات ادبی به ویژه در نقد ادبی متون نقش مهمّی دارد و طبقه بندی علمی آن می تواند کار آموزش سبک را آسان کند. هدف از این نوشتار نگاهی انتقادی به کتابهای سبک شناسی از جهت تقسیم بندی شیوه های نثرنویسی است. برای رسیدن به این هدف ابتدا دیدگاههای تعدادی از محقّقان در تقسیم بندی شیوه های نثرنویسی بیان شده و سپس به نقد و بررسی آنها پرداخته شده است. مهمترین آسیبهای این گونه...

زبان از مهم‏ترین عناصر شعر است.در مکتب فرمالیست روس و فرزند آن ساختارگرایی، بررسی زبان بسیار اهمّیّت دارد. پایه‏ی فکری این مکاتب بیشتر درباره‏ی برجستگی متون ادبی و غرابت و دوری آن از زبان عادی است. یکی از راه‏های برجسته‏سازی متون ادبی، هنجارگریزی است و یکی از راه‏های هنجارگریزی در اثر ادبی برای ایجاد زیبایی، کهن‏گرایی است. اگر شاعر یا نویسنده‏ای در زبان خود رویکردی قدیمی داشته باشد و به شیوه‏ی که...

تحلیل هنرشناختی و ارزیابی زیبایی‌شناسی نسخه‌های ادب پارسی باتوجه‌به ریشه‌داربودن عنصر زیبایی در آن، کار دشواری است. به همین سبب تصحیح‌کنندگان متون ادبی با در نظر گرفتن روش‌های علمی که پایۀ اصلی در تصحیح متون است، به رعایت معیارهای زیبایی‌شناسانه نیز توجه دارند؛ زیرا بی‌تردید پدیدآورندگان متون ادبی نیز در خلق آثار خود به جنبه‌های زیبایی‌آفرینی اهمیت داده‌اند. از‌این‌رو بررسی این متون نیازمند ذوق...

براساس رویکرد بینامتنیت در حوزه ادبیات هیچ متنی زاده نشده است؛ بلکه، بینامتنی از متون قبل از خود محسوب می ­شود. نظریۀ بینامتنیت از ارتباط بین متون سخن می­گوید؛ ارتباطی که مکرر در آثار ادبی تکرار می ­شود. نظریه پردازان این حوزه چون بارت و کریستوا معتقدند که هیچ متن ناب و خالصی وجود ندارد و همۀ متون قبلاً متولد شده اند، و فقط شخص روایت کنندۀ آن فرق می­ کند. نگارندۀ مقاله بر آن است تا با روش تحلیلی...

از مهم‌ترین مشکلاتی که امروزه، پژوهشگران، مترجمان و دانشجویان ادبیات فارسی و عربی و علاقه‌مندان به مطالعات ادبی در زمینه ادبیات داستانی، با آن مواجهند، عدم دسترسی به معادل‌های دقیق و مناسب برای اصطلاحات این شاخه از ادب می‌باشد.تفاوت، تعدد و ناهماهنگی میان اصطلاحات ادبی مندرج در متون نقد ادبیات داستانی، غالباً ناشی از عواملی چون وارداتی بودن ادبیات نوین داستانی، ترجمه سلیقه‌ای و غیرتخصصی برخی واژ...