از نظرگاه مشهور مفسران، یکی از قراین پیوستة غیر لفظی و شناخته شده علم تفسیر،‌ قرینة زمان نزول است. بیشتر مفسران- به‏ویژه مفسران معاصر- به این قرینه توجه نشان داده و از آن در تفسیر برای نقد و بررسی روایات تفسیری، شأن نزول، تحدید و تعیین معانی واژگان، ترجیح آرای تفسیری، و...  استفاده کرده و می‌کنند، لیکن برخی پژوهشگران- خودآگاه یا ناخودآگاه- با گسترش در کارکرد این قرینه،‌ ارزشی مبنایی برای آن...

پژوهش حاضر بر اساس این سوال اصلی طرح گردیده که حجیت قرآن در مقام اجتهاد بر پایه چه مبانی کلامی استوار است؟ برای پاسخ به این پرسش اقدام به تبیین فرضیه های زیر نموده ایم: 1- قرآن وحی الهی است. 2- قرآن جامعیت دارد و افزون بر مسائل اخلاقی و عقیدتی مشتمل بر احکام عملی نیز هست. 3- قرآن جاودانه است. 4- قرآن جهان شمول است. برای رسیدن به درستی این فرضیه ها، مطالب در قالب شش فصل سازماندهی گردید. در فصل ا...

مسأله تعارض و به طور کلى رابطه علم و دین، با توجه به عدم قطعیت داده هاى علمى و تحت تأثیر قرارگرفتن برداشتهاى مختلف از قرآن با تحوّل علوم، صورتى دیگر به خود مى گیرد. از طرف دیگر، استفاده از ظواهر قرآن با مبانى مختلف، مانند آنکه همه گزاره هاى اخبارى قرآن ناظر به واقع است یا اینکه قرآن درصدد تعلیم هیچ علمى به بشر نیست و غایت قصواى آن سعادت و هدایت انسانهاست و اگر به نکته اى علمى در باب آسمان، زمین،...

این متن در صدد نقد و بررسی و پاسخ به شبهات ظاهرگرایان در فهم و تفسیر قرآن است. فهم و برداشت از قرآن، در طول تاریخ تفسیر، گرفتار دو رویکرد نادرست بوده است؛ تأویل گرایی بی ضابطه و برداشت های باطنی و دیگر جمود و سطحی نگری و ظاهرگرایی که به تعطیل شدن عقل در مقام فهم قرآن و کند شدن حرکت علمی انجامید. نویسنده، نخست به تبیین این رویکرد و ارائه نمونه هایی از آن پرداخته و سپس شبهات کلی ظاهرگرایان در مقا...

ارجاعات قرآن به تورات و عهد قدیم چگونه و در چند دسته است؟ قرآن در این ارجاعاتش حجیت این کتب را چگونه می بیند؟ ارجاعات قرآن به عهد جدید و کتاب مقدس مسیحی چگونه و در چند دسته است؟ آیا منظور از عهدین موجود در قرآن همین عهدین فعلی است؟

بحث از حجیت قرائات سورۀ حمد با توجه به ضرورت قرائت این سوره در نماز، از اهمیت فراوانی نزد مسلمانان برخوردار بوده و همواره مورد ابتلاء آنان بوده است. پژوهش حاضر با هدف دستیابی به ملاک حجیت قرائات سورۀ حمد، سیر تاریخی آرای مفسران و محدثان امامیه را در ارتباط با تواتر قرائات و حجیت آن‌ها بررسی کرده است. بر اساس رهنمودهای اهل بیت علیهم السلام، مسألۀ تعدّد نزول قرآن نزد بسیاری از دانشمندان شیعه مردود...

مبانی و روش تفسیر، از مهم ترین پایه ها و زیر ساخت های فهم آیات می باشند و هر گامی که در راه شناسایی و ارائه این روش ها برداشته شود، ارزشمند خواهد بود. از آن جا که اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام مفسران برگزیده خدا، راسخان در علم، آگاه به همه معانی قرآن و مصون از خطا هستند، استخراج مبانی و روش تفسیری ایشان، می تواند معیار و شاخص آراء و روش های تفسیری مفسران قرار گیرد، لذا کوشش و تلاش برای آشن...

شیخ صدوق، با توجه به صبغه روایی اغلب آثار وی، در زمره محدثان قرار گرفته. یکی از ابتکارهای مهم وی ایجاد پیوند بین قرآن کریم و احادیث معصومان: است. یکی از مصادیق این پیوند، دیدگاه وی در باره نزول دفعی قرآن کریم مبتنی بر روایتی از امام صادق7 است. این دیدگاه از ناحیه بزرگانی همچون شیخ مفید، سید مرتضی و ابن شهرآشوب به شدت مورد نقد قرار گرفته است. بررسی ادله و شواهد این دانشمندان و پاسخ به آنها _ که ...

فهم صحیح مراد خداوند از کلیه آیات قرآن نیازمند تلاشهای علمی و عقلی دقیق است بویژه آنکه در قرآن کریم آیاتی وجود دارد که ظاهر آنها موهم شبهاتی نظیر جسمانیت خداوند ، جبر یا تفویض ، امکان وقوع سهو از پیامبران و عدم عصمت انبیاست، که با اعتقادیات مسلم، سازگار نیست. در برخورد با آیات عده ای به کلی انکار ظواهر کرده اند و کلام خداوند را به معانی باطنی تاویل برده اند و عده ای ظاهر جمود کرده،به عقائد خلاف...

فهم قرآن کریم از مسائلی است که همواره مورد توجه جامعه مسلمانان بوده است. درباره میزان اعتبار فهم افراد مختلف از قرآن کریم نظرات گوناگونی وجود دارد. در بین شیعیان، گروهی از اخباریون عقیده داشته اند که تنها فهم معصومین (ع) از قرآن کریم معتبر است. گروهی از آنان این اختصاص را در مورد فهم ظواهر و گروهی در مورد تفسیر مشکلات قرآن مطرح کرده اند. در مقابل، اصولیون معتقد به اعتبار فهم غیر معصومین از قرآن...