پیامبر بزرگوار اسلام می فرماید : اطلبوا العلم من المهد الی اللّحد، یا اطلبوا العلم ولوالصین .حضرت علی خود را بنده کسی می داند که به او کلمه ای بیاموزد و خداوند در قرآن خطاب به رسول گـرامـیخویش می فرماید : قل رب زدنی علماً ( بگو، خدایا بر علمم بیفزا ).نمونه هایی از این دست در آیات، احادیث و سخنان بزرگان دین فراوان دیده می شود که نشان دهنده ارزشو جایگاه علم و دانش و عالمان و دانشمندان در آموزه های ...

هانری کربن به زعم خویش یک فیلسوف است، اگر چه گاه گستره ی وسیع مطالعات او و گذر از مدینه های تمثیلی اش، از آلمان تا ایران، بر تن او جامه ی یک شرق شناس را پوشانده است. او پیش از جستجوی طلبش در شرق و از شرق، به عرفان پروتستانی وقوف کامل دارد و پدیدارشناسی را در زادگاه این فرادهش آموخته است. این گذشته چونان یک موقعیت زندآگاهانه بر خوانش او از متون عرفانی و فلسفی ایرانی و شرقی سایه انداخته است. پیش ...

آیه ی ذر از جمله آیات مشکل قرآن کریم است که نظریات مختلف تفسیری ارائه شده از سوی مفسران که گاه متضاد و مخالف با هم اند گویای این مطلب است. در میان مفسران ملاصدرا با پذیرش وجود عالم ذر به تفسیر و تبیین این عالم بر اساس دیدگاه های فلسفی خویش پرداخته و در آثار مختلف خود و به مناسبت مباحث فلسفی و حدیثی، عالم ذر را مورد اشاره قرار داده است. در این مقاله نویسنده تلاش کرده است با مراجعه به کتب فلسفی و...

در آیات 172 و 173 سورة مبارکة اعراف، حکایتی نقل می‌شود که در تحلیل معنای آن‌ میان مفسران فریقین اختلاف وجود دارد. بعضی از مفسران این حکایت را تمثیل می‌دانند و آن را بر اساس نظریة تمثیل تفسیر می‌کنند و باور دارند که منظور آیات مذکور، جریان متعارف زندگی دنیایی و گرایش درونی انسان به خداست. اما برخی از آن‌ها این حکایت و خطاب نهفته در آن را واقعی می‌دانند. از نظر گروه دوم، عالمی وجود داشته که در آن...

بحث عالم ذر از دیرباز تاکنون از جمله مباحث پرچالش میان مفسران قرآن کریم، متکلمان و فلاسفة مسلمان بوده‌است. ریشة این مسائل هم مربوط به آیة 172 از سورة اعراف و احادیث وارده پیرامون آن می‌باشد. ملاصدرا آن را متعلق به عالَم عقول یا علم الهی می‌داند و معتقد است این عالم که در آن خداوند از همة اولاد آدم اقرار به ربوبیت خود را گرفته، مربوط به عالمی ‌ به نام عالم عقول مفارق است. به نظر صدرا، در...

مرزبندی­های فلسفی در مورد عالم حس و عالم غیر محسوس همواره یکی از تمایزات عمدة میان فیلسوفان بوده است. نتیجه این مرزبندی قرار دادن دو دسته از فیلسوفان در دو صف جدای از یکدیگر است. در یک طرف فیلسوفان مادی گرا  قرار دارند که شعاع عالم هستی را صرفاً در عالم حس و ماده محدود می­نمایند و در طرف دیگر صف فیلسوفانی قرار دارند که شعاع عالم هستی را فراتر از حس و ماده می­دانند. آنچه ممکن است این تمایز را مضا...

مقالۀ حاضر نحوۀ نگرش دو متفکر اسلام و مسیحیت یعنی توماس آکوئینی و ملاصدرای شیرازی را نسبت به مسئلۀ حدوث و قدم عالم بررسی می کند. توماس آکوئینی با دو اندیشۀ متفاوت روبروست: یکی قدم عالم که مبتنی بر نظریۀ ارسطو و پیروان اوست؛ و دیگری حدوث زمانی عالم که برگرفته از متون مقدس مسیحی است. وی دلایل مطرح شده بر اثبات قدم زمانی عالم را قانع کننده نمی داند و مورد نقد قرار می دهد. آکوئینی اگرچه حدوث زمانی ...

شیخیه هورقلیا را مرتبه ای از عوالم وجود دانسته که نسبت به عالم ماده از لطافت بیشتری برخوردار است. از نظر شیخیه، در عالم هورقلیا هر چند که اجسام وجود دارند، شفافیت و لطافت آن اجسام نسبت به اجسام عالم ماده بیشتر است. آنها این عالم را همان عالم مثال منفصل دانسته اند. به دلیل عدم هماهنگی در اندیشه شیخیه، جایگاه عالم هورقلیا گاه بین عالم ملک و عالم ملکوت و گاه بین عالم ملک و عالم جبروت معرفی شده است...

تجربه دینی به عنوان یکی از موضوعات مورد توجه دین پژوهان، پیشینه کلامی و زمینه های اجتماعی روشنی در غرب و مسیحیت دارد و روند فزونی گرفتنِ توجهات به آن نیز کاملاً قابل درک و ردیابی است. اما نضج و نمو آن در ایران همچون بسیاری مفاهیم و مقولات دیگر، از روند طبیعی برخوردار نبوده، بلکه از طریق تأملات صِرف آکادمیک و تبادلات روشنفکرانه به وقوع پیوسته است. این مقاله بی آنکه قصد ارزشیابیِ کلامی این مفهوم با ن...