پیکره نگاری انسان در نقاشی ایران، متأثر از عوامل گوناگون اجتماعی، فرهنگی و مذهبی ادوار تاریخی، متغیر بوده و نگارگران خواسته یا ناخواسته پیکره پردازی خود را با این عوامل همسو می کردند. در نگارگری دوره های تیموری و صفوی، تحت حمایت و نظارت حاکمان، فُرمهای انسانی نیز مانند دیگر عناصر، دچار تحول و دگرگونی شد. هدف حاکمان تیموری از فعالیتهای فرهنگی، هنری و مذهبی، جلب اعتبار و اشاره به قدرت و مشروعیت حک...

مذهب تشیع به وسیله شاه اسماعیل اول در سال 907 هجری به عنوان تنها مذهب رسمی کشور اعلام گردید و رسمیت یافت. شاه صفوی در اجرای سیاست مذهبی­اش به تندروی­های بیهوده و تعصبات بی­جای مذهبی زیادی دست زد که پیامدهای منفی بلندمدت و کوتاه­مدت زیادی در ایران و به ویژه در خراسان که همجوار مرزهای دولت سنی­مذهب ماوراءالنهر بود، گردید. دولت شیبانی به وسیله شیبک خان ازبک تقریباً هم­زمان با دولت صفوی تشکیل شده بو...

یکی از جذاب ترین و متنوع ترین تزئینات معماری بناهای دوره صفوی، کتیبه های نستعلیق هستند که به شیوه های مختلف در بناهایی با کاربری های متنوع اجرا شده اند. این کتیبه ها حاوی اطلاعات ارزشمندی مانند توصیف بنا، بانیان و هنرمندان نیز هستند که شناسایی و معرفی آنها به روشن شدن زوایای پنهان تاریخ هنر معماری و خوشنویسی ایران منجر می شود. علاوه بر این، جنبه های زیبایی شناسانه این آثار نیز قابل بررسی است. ا...

چکیده از اوایل قرن دهم هجری/شانزدهم میلادی، مذهب به صورت عاملی مؤثر در مناسبات میان دو دولت صفوی و عثمانی درآمد و تحولات سیاسی و مذهبی در ایران، خاصه رسمیت یافتن تشیع در این سرزمین، هم زمان با تحولات درونی دولت عثمانی، معارضات و درگیری های دو دولت را تشدید کرد. در واقع، رقابت میان شاهزادگان عثمانی در اواخر سلطنت بایزید دوم (حک: 918-926هـ/1512-1520م)، برای دست یافتن به سلطنت، روند تحولات را به گ...

این پایان‏نامه حاضر به منظور بررسی مطالب و داده‏های موجود در سفرنامه شاردن(دهه 1680میلادی و در دوران پادشاهی شاه سلیمان صفوی)، درباره‏ی جنبه‏های اقتصادی و فرهنگی زندگی ایرانیان در دوره‏های پایانی عصر صفوی و دریافتن درستی و نادرستی گفته‏های شاردن انجان شده است که این موضوع با بررسی سفرنامه‏های دیگر عصر صفوی و دیگر منابع دست اول آن دوره و یا منابع پژوهشی که بعدها درباره آن دوره نگاشته شده است و م...

تصوف، با مجموعه‌ای از افکار، آداب و اعمال ویژه خود، که نوعی واکنش مذهبی نسبت به اوضاع سیاسی اجتماعی محسوب می‌شد، در طول تاریخ پر فراز و نشیب اسلام و ایران، از فرهنگ معنوی طبقات جامعۀ اسلامی تأثیر پذیرفت و در قرن دهم هجری، موفق به احراز قدرت دنیوی شد؛ که مصداق بارز آن، ظهور خاندان صوفی مسلک صفوی در سپهر سیاسی ایران بود. دردوره‌ یاد شده، سیاست مبارزه با تسنن، رفتارهای غالیانۀ صوفیان مهاجم قزلباش،...

تصوف که به عنوان طرز فکر و مجموعه­ای از آداب و اعمال مشخص، در بر گیرنده­ی نوعی عکس­العمل نسبت به اوضاع اجتماعی بود، در طول تاریخ پر فراز و نشیب اسلام و ایران، انعکاسات و الهامات بسیار متفاوتی از فرهنگ معنوی طبقات جامعه­ی اسلامی را در خود پذیرفته، حل و جذب کرد. اینکه در آذربایجان قرن دهم ودر دوره­ی شاه طهماسب وضعیت تصوف چگونه بوده است موضوعی در خور توجه است. در این دوره از سویی رشد تشیع ومبارزه­...

با رسمیت یافتن مذهب شیعه در دوره‏ی صفوی (907 - 1135 ق) توجه و اهتمام شاهان صفوی به زیارت مقابر و ائمه(ع)، امام‏زادگان، و برخی از بزرگان تصوف (هم چون: شیخ صفی، شیخ زاهد و شیخ شهاب‏الدین اهری) افزایش یافت. در این نوشتار، بر اساس آگاهی‏های موجود، به سفرهای زیارتی در طول دوره‏ی صفوی، چگونگی انجام سفر و اعمالی که به جا می‏آوردند و اهداف سیاسی و اقتصادی احتمالی که در نظر داشتند اشاره شده است. نکته‏ی ...

ابتنای نظام آموزش های سنتی در دوران صفوی- قاجاری بر آموزش قرآن و متون دینی، علاوه بر ایجاد تاثیر اساسی در ادبیات مکتوب، اجزا و واحدهای بیانی بسیاری در زبان روزانه مردم- چه زبان طبقات باسواد و تحصیل کرده و چه زبان طبقات عوام- نیز ایجاد کرده چنان که بخش بزرگی از ادبیات گفتاری مورد استفاده در زندگی هر روزه این مردم به نوعی برگرفته از عبارات و اذکاری است که در قرآن و فرهنگ دینی و مذهبی آمده است. هم...