ناامیدی از بخشایش خداوندی از بنیانی­ترین ویژگی­های شخصیت ابلیس است که از دیرباز بر آن انگشت گذاشته­اند. در مثنوی و غزلیات شمس ابلیس همان شخصیت رانده، لعین و ناامید است، اما مولانا در لحظه­هایی ویژه سرور مهجوران را در چشم­انداز امید جای می دهد و داستان آفرینش را از زاویه­ای دیگر می­نگرد. این چشم­انداز با سنت دفاع از ابلیس در فرهنگ عرفانی ما پیوند می­گیرد؛ سنتی که خود خلاف­آمد رویکرد سنت عرفانی ب...

چکیده پژوهش حاضر با عنوان «سیمای خدا در مثنوی» به بررسی و معرفی اسما و صفات خداوند در اثر سترگ مولانا جلال الدین محمد بلخی می پردازد، که در یک بخش اصلی، با مقدماتی در ابتدا و دو پیوست در انتهای کار تنظیم شده است. مقدمات پژوهش به مباحث نظری مربوط به اسماء و صفات از منظر مولانا در مثنوی اختصاص یافته، و بخش عمده تحقیق با عنوان «اسماء و صفات خداوند در مثنوی»، توضیح و شرح و تبیین اسماء و صفات الهی ...

چکیده: مولانا یکی از شعرای برجسته¬ای است که به حیات جسمانی و روحانی انسان توجه خاصی مبذول کرده است، او به تمام جنبه¬های زندگی انسان توجه کرده است و اهمیّت زیادی برای راهنمایی انسان در جهت هر چه بهتر استفاده کردن ازلحظه-های عمر و زندگی دنیا قائل شده است. مولانا آدمی را به پرهیز از فکر و تخیّلات منفی دعوت می¬کند و علّت غم¬های آدمی را دور شدن و غفلت از مبدا نور می¬داند و غم را به عنوان هدیه¬ای از خد...

مولانا در آن نفس، که با خود است، تمامی خصوصیات یک انسان کامل در او موجود است، اما وقتی در سیطره ی جذبات روحانی قرار می گیرد و در عالم معنا پر می کشد وجودی کبریایی و دست نیافتنی می شود که جلوه ی یار است و هر چه می گوید، تلقین اوست. به این معنی که در مقام وصل«من» گسترده در وجود او محدود به جلال الدین نیست بلکه این شمس و حق است که، برای روحی فنا شده در وجود محبوب، در نهایت هر سه یکی است. تعیین ...

عشق در خلق شاهکارهای ادبی نقش بسزایی داشته و جلوه های گوناگونی در آثار ادبی دارد. در مقاله حاضر به شیوة تطبیقی عشق در غزلیات سه شاعر بزرگ ادب فارسی مولانا، سعدی و حافظ بررسی گردیده و بر مبنای گزینش برخی غزلیات آنان، ابیات حاوی نظرات مشترک و متفاوت آن ها در باب عشق بیان شده است. تطبیق عقاید بزرگان ادبیات همچون مولانا، سعدی و حافظ دربارۀ عشق می تواند در روشنگری پیچیدگی های این موضوع جهان شمول موث...

رباعی از قالب های شناخته شده شعر فارسی است که بسیاری از سخن سرایان ایرانی و از آن جمله جلال الدین مولانا سرودن در این قالب را صدها بار تجربه کرده اند. مولانا از دیرباز با دو اثر برجسته خود، یعنی مثنوی و غزلیات شمس، در کانون توجه بسیاری از پژوهش گران ادبی بوده است و حال آن که جهان رباعیات او نیز مانند غزلیات و مثنوی، پر از تجربه های شاعرانه و هنرورزی هایی درنگ آمیز است. اما ارزش ادبی و هنری رباع...

هدف این مقاله بررسی ابیاتی از اشعار مولانا در مثنوی معنوی است که مربوط به حرکات و حالات و اشارات و نگاه مولانا به چگونگی انتقال پیام از طریق حرکات و اشارات است. بسیاری از ابیات که به ارتباط انسانی از طریق حرکات و اشارات ربط داشته در این مقاله دسته‌بندی شده است. علاوه بر آن، برای آن‌که نگاه مولانا به زبان بدن را صرفاً به مثنوی محدود نکرده باشیم، از ابیاتی دیگر از اشعارش بهره برده‌ایم. هم‌چنین، از...

مولانا جلال­ الدین محمد بلخی یکی از حلقه‌های مهم پیوند بین جریان «عرفان ایرانی- اسلامی» با موسیقی بوده است؛ حلقه‌ای که بیش از هرچیز در سنت‌های سماع تجلی یافته است. پژوهش حاضر ویژگی‌های موسیقی عرفانی را برشمرده و رابطه بین مولانا و موسیقی را تبیین کرده است. نمادهای عرفانی را بررسی کرده و  به نشانه‌های موسیقایی در اشعار مولانا اشاره کرده است. فرض اولیه پژوهش برآن بود که مفاهیم و مؤلفه­ هایی در اش...

شهر آرمانی که جامعه ایست خیالی، جایی است در افق آرزو های بشری که باشندگان آن در شرایط کامل، در خیر، زیبایی و رستگاری محض می زیند و با زندگی دراز و یا ابدی به دور از هر ناخوشی، از نعمت و آسایش سرشاراند. اخلاق یکی از مسائل مهم و سازنده در این آرمانشهر ها بوده و جزء اولین مسائل فکری بشری است؛ اخلاق مجموعه ی ملکات نفسانی اعم از فضایل و رذایل رفتاری بوده که بر اساس علم، قدرت و اراده از انسان صادر می...