از جمله موضوعات مربوط به مکه و حج، که هم از نظر فقهی دانستنی، و هم از نظر تاریخی و جغرافیایی جالب است، حرم و حدود و مرزهای آن است. حریم مقدس خاصی که از شش طرف، مکه را احاطه کرده، «حرم» و بیرون آن «حِلّ» نامیده می‌شود.آنچه در زیر می‌خوانید ترجمه بخشی از کتاب «شفاءالغرام باخبار البلد الحرام» تألیف تقی‌الدین محمد بن احمد بن علی الفأسی المکی المالکی (775- 832 ه.) است که حرم را از جهات گوناگون مو...

در ادامه حماسه سرایی در قرن پنجم هجری یکی از آثار گرانبهای حماسی یعنی گرشاسب نامه به عرصه ادبیات فارسی عرضه شد و به عنوان نخستین و موفق ترین پیرو و تالی شاهنامه جایگاه خود را برای همیشه در ادبیات فارسی تثبیت کرد. سراینده این منظومه ، حکیم ، ابونصر ، علی بن احمد اسدی طوسی جایگاه ویژه ای در ادبیات فارسی دارد. وی در خراسان زاده و پرورده شد و شعر و هنر خویش را در آذربایجان و اران در سایه حمایت پادش...

توجه به انسان و شناسایی اوصاف و ویژگی های انسان کامل همیشه مورد توجه مذاهب ، مکاتب و فرهنگ های گوناگون بوده و هست، عامل این گرایش نیز همان میل به کمال است که ریشه در ذات آدمی دارد و انسان را به سوی کمال می کشاند. در این بین اسلام به عنوان یک مکتب توحیدی از لابه لای آیات قرآن و سنت معصومین(ع) به معرفی انسان کامل می پردازد، دعای شریف مکارم الاخلاق امام سجاد(ع) نیز به عنوان سنت معصوم (ع) بیان کنند...

«نُصیریه» از جمله فرقه‌های انحرافی شیعۀ امامی است که رویکرد باطنی­ـ غالیانه در میان پیروان آن مشاهده می­شود. نظر به ماهیت سرّی جریان‌های باطنی، آثار اندکی از میراث نُصیریه به­شکل عمومی در اختیار است. در سال‌های اخیر، مجموعه‌ای با عنوان «سلسلة التراث العلوی» نشر یافته که مشتمل بر آثار فراوانی ازمیراث نُصیریان است. کتاب «حقائق أسرار الدین» از جملۀ آنهاست که در میان نُصیریه به «ابومحمد حسن‌ بن علی ‌بن ...

بخشی از کتاب بیاض و سواد1 تألیف خواجه ابوالحسن علی بن حسن سیرجانی در سفینة تبریز موجود است. این بخش باقی‌‌مانده‌‌ای از یک تلخیص البیاض و السواد است و بیش‌تر‌‌ دربرگیرندة اقوال کوتاه آن است. بررسی این باقی‌مانده نشان می‌‌دهد که ابوالمجد محمد بن مسعود تبریزی، کاتب سفینه، در کتابت این بخش اغلاط و تصحیفات فراوانی مرتکب شده است. نادرستی‌‌های کتابتی او را می‌‌توان در چند بخش دسته‌‌بندی کرد: تصحیف در ...

این نوشتار شامل نگاهی گذرا بر زندگی حکیم فرزانه عیسی بن علی بن جزله از دانشمندان نامدار قرن پنجم میباشد که مطالب آن با تفحّص در چند منبع معتبر گردآوری و تدوین گردیده است. این حکیم نامدار علاوه بر پزشکی در علوم ادبی و فلسفه نیز صاحب‌نظر بوده، لکن آثار وی بیشتر در زمینه‌ی طب بوده است. از مهم‌ترین آثار وی کتاب ارزشمند تقویم الابدان با شیوه‌ی نگارشی ابتکاری مشابه جداول نجومی می‌باشد. او پس از گرویدن...

تحفة الملوک، از علی بن ابی‌حفص بن فقیه محمود اصفهانی، رساله‌ای در آداب ملوک است که در قرن ششم یا اوایل قرن هفتم تألیف شده است. این رساله در سال 1382ش، با تصحیح علی‌اکبر احمدی دارانی، به طبع رسیده است. در این مقاله، ما به بعضی از وجوه اهمیّت این کتاب، از جمله اشتمال آن بر بعضی ابیات رودکی و ابوشکور بلخی اشاره کرده‌ایم و برخی عبارات و ابیاتی که مفاد آنها را می‌توان پیشینه‌ای برای سخنانی ا...

نامه‌ای از حضرت علی‌بن‌الحسین (ع) به محمّدبن‌مسلم معروف به ابن‌شهاب زُهری در برخی منابع ذکر شده است. در این نامه زهری به جهت همکاری با دربار بنی‌امیه مورد سرزنش آن حضرت (ع) قرار گرفته است. معمولاً این نامه در تحلیل موضع‌گیری‌های سیاسی و اجتماعی امام سجّاد (ع) مورد استناد قرار می‌گیرد. از بررسی منابع و کتاب‌های متعدد چنین برمی‌آید که قدیم‌ترین منبع موجودی که این نامه را, البته بدون سند, نقل کرده کت...