آیت اللَّه دکتر محمد صادقى تهرانى از شخصیت‏ هاى برجسته شیعى در عرصه فقه، تفسیر و معارف دینى است. قرآن محورى در اندیشه‏ ها و دیدگاه ‏هاى فقهى، کلامى، تفسیرى و... از ویژگى ‏هاى بارز ایشان به شمار مى آید، تفسیر الفرقان وى که درسى مجلد تنظیم یافته در شمار برجسته ‏ترین تفاسیر شیعى قرآن از جهت گستره و ژرفاست. ده‏ ها اثر عالمانه ایشان در زمینه ‏هاى گوناگون علوم اسلامى سهمى به سزا در میان منابع کتابخانه...

 بازکاوى روش طبرسى در برخورد با دانش نحو و چگونگى کار بست آن در تفسیر »مجمع البیان« است. شیخ طبرسى به عنوان یک مفسّر، مانند هر پژوهنده‌اى که در تعامل با دانش مورد پژوهش خود از روش و متد ویژه‌اى پیروى مى‌کند، روش خاصى در زمینه نحو، در تفسیر مجمع البیان در پیش گرفته است. نویسنده، نخست، شیوه ترتیب مطالب تفسیر مجمع البیان و جایگاه اعراب، نحو و لغت در این تفسیر را مشخص مى‌کند و از فراوانى بحث‌هاى نحو...

نهج‌البلاغه پس‏از قرآن کریم، ارزشمند‏ترین کتاب هدایت و انسان‏سازی است که در جای‏جای آن، انعکاس آیات آسمانی قرآن، مشهود است. یکى از شاخصه‏هاى کلام امام علی (ع) که از انس آن حضرت با آیات قرآن و تسلط او بر معارف بلند این کتاب آسمانی نشأت مى‏گیرد، استشهاد به آیات قرآن و به‏کار‏بردن تعبیر‏های قرآنى است. بررسی مباحث توحیدی در نهج‏البلاغه نشان می‏دهد که برخی خطبه­ها (مانند خطبه­های 1، 49، 65، 155 و 17...

بررسى دیدگاه‌هاى گوناگون درباره واژگان بیگانه در قرآن و معرّفى آثار مربوطه است. در این نوشتار این پرسش مطرح شده است که آیا در قرآن واژه‌هاى دخیل )وارداتى از زبانهاى دیگر غیر عربى( نیز به کار رفته یا همه واژگان آن عربى ناب است؟ در صورت مثبت بودن این پاسخ، آیا این نوعى کاستى براى قرآن شمرده نمى‌شود؟ نویسنده با پذیرش راه‌یابى واژگان غیر عربى به قرآن و نقد ادله مخالفان آن و نیز پاسخ شبهه کاستى قرآن ...

عدد نه تنها زبان علم ریاضیات است که بدون استفاده از آن هیچ پیشرفتی در تمامی زمینه های زندگی اعم از علم و صنعت و تجارت و... و حتی در زندگی روزانه امکان پذیر نیست؛ پس یادگیری عدد و چگونگی کاربرد آن از ضروریات زندگی هر انسانی است. از آنجا که حرکت عدد و جنس آن و تعداد معدود باعث پیچیده شدن قواعد زبان عربی شده است و نیاز به دقت و تأمل دارد، باید اعداد را در این زبان شناخت و قواعد و کاربرد آن را آمو...

توحید صمدی قرآنی که در نگاه و نگره یا بینش عرفانی علامه حسن‌زاده آملی مهم‌ترین مسئله در معارف عرفان اسلامی است، همان توحید عرفانی یا نظریۀ وحدت شخصی وجود است که عارف در مقام عین‌الیقین یا – بالاتر - حق‌الیقین بدان نائل و واصل می‌شود و سالک عارف می‌یابد که وجود، مساوق حق است و حق سبحان صمد است. ایشان بر این باورند که توحید قرآنى همان توحید صمدى است که توحید واقعى همۀ انبیا و اولیاءالله است و هدف...

اسباب نزول از دانش‏هاى علوم قرآنى است که درباره زمینه‏ها و مقتضیات نزول آیات و سوره‏هاى قرآن بر رسول خدا بحث مى‏کند. به طور طبیعی وظیفه نقل اسباب نزول بر عهده صحابیانی بوده که شاهد نزول و ابلاغ وحی توسط پیامبر بوده‌اند. اینکه رسول خدا ص در بیان اسباب نزول چه جایگاهی دارد سؤالی است که تاکنون به آن پرداخته نشده و مقاله حاضر به روش تحلیل و توصیف در صدد پاسخ به آن است. نتیجه بررسی نشان می‌دهد که در...

بررسى و نقد نظرات موافقان و مخالفان درباره وحدت غرض سوره‌ها است. نویسنده، پس از تبیین مفهوم وحدت غرض سوره‌ها به پیامدها و کارکردهاى کشف اهداف سوره‌ها از جمله: مقابله با شبهه افکنى‌هاى خاورشناسان، آشنایى سریع و آسان با مفاهیم قرآن، معیارى براى حل اختلاف تفسیرى، آشنایى با روش طرح معارف دینى در قرآن، فهرست‌بندى سوره‌ها، معیارى براى شناخت اسباب نزول‌هاى جعلى، تعیین معناى »بسم اللَّه« در هر سوره و ترج...

گزارشى از آراء طبرسى و توجه وى به فرهنگ زمان نزول است. نویسنده، نخست منظور از افق تاریخى - فرهنگى را توجه به زبان و ادب عربى در زمان نزول، تحول معنایى واژه‌ها، توجه به شأن نزول و تاریخ بیان مطالب و توجه به ناظر بودن قرآن به فرهنگ زمان نزول برشمرده است. وى بر این باور است که مرحوم طبرسى قرآن را بر پایه فرهنگ زمان نزول مى‌فهمد، او شناخت زبان و ادب عرب جاهلى را ضرورى مى‌داند و با انتخاب دستور زبان...

 مایه بنیادین ادراک - روان انسان - از زاویه‌اى خاص و با شیوه‌اى فلسفى قرآنى مورد بحث قرار گرفته است.  قرآن ابزار درونى ادراک را تنها قلب مى‌داند.  نویسنده با تقسیم علم به سه قسم حسّى، عقلى و قلبى و طرح این پرسش که آیا علوم عقلى و قلبى با دو ابزار متفاوت به دست مى‌آید یا با یک ابزار، در آغاز به تعریف عقل از نگاه فیلسوفان و قلب از نگاه عارفان مى‌پردازد و به این نتیجه مى‌رسدکه عقل و نفس از نگاه ف...