ساختار اجتماعی ایرانِ عصر صفوی، با تأثیرپذیری از سیاست های پادشاهان صفوی، دیگر پذیرای تحرکات سیاسی ـ اجتماعی طرایق صوفیانه نبود. طریقت نوربخشیه با مشاهدة حرکت صوفیان صفوی از محراب به جانب تخت سلطنت، تداوم محبوبیت و آزادی عمل اجتماعی خویش را در خطر دید. مرشدان نوربخشی تقریباً هم زمان با صفویان، به منزلة یک طریقت صوفیانة شیعه مذهب، در قلمرو تیموریان اعلام موجودیت سیاسی کردند، اما درادامه نتوانستند ...

ساختار اجتماعی ایرانِ عصر صفوی، با تأثیرپذیری از سیاست های پادشاهان صفوی، دیگر پذیرای تحرکات سیاسی ـ اجتماعی طرایق صوفیانه نبود. طریقت نوربخشیه با مشاهده حرکت صوفیان صفوی از محراب به جانب تخت سلطنت، تداوم محبوبیت و آزادی عمل اجتماعی خویش را در خطر دید. مرشدان نوربخشی تقریباً هم زمان با صفویان، به منزله یک طریقت صوفیانه شیعه مذهب، در قلمرو تیموریان اعلام موجودیت سیاسی کردند، اما درادامه نتوانستند ...

صفویان از جنبه های مختلفی در روند عمومی تاریخ ایران تحول و دگرگونی ایجاد کردند.بازسازی سیاسی در چارچوب جغرافیایی تاریخی ایران و به کارگیری مذهب شیعه که مذهب رسمی بود، دو اقدام سرنوشت ساز محسوب می شد.این اقدامات خطیر مشکلات داخلی و برون مرزی همراه بود.صفویان در مرزهای شمال شرق و تمامی مرزهای غربی برای تثبیت موقعیت سیاسی و مذهبی خود ناچار بودند دو رقیب جدی را متوقف نمایند؛ ازبک ها در شمال شرق در ...

صفویان نخستین سلسلهی حکومتی ایران بودند که توانستند ترکیبی پررنگ و نتیجهبخش بین تصوف و تشیع ایجاد نموده و شالودهی حکومت خود را بر آن قرار دهند. ایندو عنصر مهم نقش تعیین کنندهای در سیاستهای مختلف نظامی، اقتصادی، مذهبی و درمجموع رفتارهای حکومتی آنان داشت. تشیع به عنوان اصلیترین اندیشهی حکومتیصفویان دگرگونیهای گستردهای را در جامعهی ایران به وجود آورد. با این وجودرفتارهای مذهبی شاهان صفوی در برخورد...

این پژوهش به دنبال یافتن علل پناهندگی سیاسی ایران صفوی به حکومتهای عثمانی و اوزبکان و بالعکس و تأثیری است که این پناهندگان در روابط صفویان با عثمانیان و اوزبکان داشتند. با پیدایش حکومت نوبنیاد صفویه و رسمیت یافتن مذهب تشیع در ایران مناسبات سیاسی این دولت با حکومت های سنی مذهب عثمانی و اوزبکان دستخوش دگرگونی شد. در آغاز روحیه توسعه طلبی، تعارضات عقیدتی و اختلافات مذهبی در شعله ور شدن منازعات موث...

نظام اداری و سیاسی حکومت صفویه به ویژه قبل از اصلاحات شاه عباس اول بسیار پیچیده و مبهم بوده است. از مهمترین مناصب موجود در آن حکومت منصب وکالت و وزارت است. نقش و اهمیت وکالت به عنوان نائب و قائم مقام شاه ، و وزیر به عنوان رئیس دیوانسالاری اداری در دوره صفویه ، متاثر بود. به منظور ایجاد هماهنگی در عناصر نامتجانس حکومت کارکرد تازه ای یافت و در کنار منصب وزارت که در حکومت صفوی تداوم یافته بود منشا...

کلاه ترک یا تاج صوفیانه، در نزد متصوفه جایگاه و کارکرد خاصی دارد. در شکل و مفهومِ «تاج» یا «کلاه ترک» از قرن های اولیه اسلامی تا زمان تأسیس سلسلۀ صفوی تغییر و تحولی اساسی صورت گرفته است. هدف این مقاله، با ابتناء بر روش تاریخی، شناخت این تغییر و تحولات و توجه به علل و عوامل تاریخی آن است. تدقیق در منابع اصلی، اعم از متون تاریخی و ادبی و عرفانی، نشان می دهد که کلاه ترک متصوفه، طی چند قرن، دچار تحو...

روابط بازرگانی صفویه با عثمانی‌ در سیاست‌های این دو دولت پس از معاهدﮤ ذهاب تا سقوط صفویان نقش تعیین‌کننده‌ای ایفا کرد. قدمت این روابط بسیار بیشتر از آن بود که با ملاحظه‌های ایدئولوژیک و دشمنی‌های مقطعی به اساس آن خدشه وارد شود. بااین‌همه در روزگار حاکمیت صفویان و باتوجه به دشمنی‌های دولت‌های ایران و عثمانی، روابط بازرگانی که تابع وضعیت سیاسی بود، با چالش جدی روبه‌رو شد. هر دو دولت تلاش کردند از...

چکیده چرایی و چگونگی تشکیل حکومت‌ها و همچنین ماهیت و ساختار آنها از مباحث پر اهمیت در تفکر تاریخی و تاریخ نگری است. توضیح و تبیین فرایند تشکیل حکومت‌ها بخاطر مؤلفه‌های تأثیر گذار متعدد و در هم تنیدگی زمینه‌های مختلف، مستلزم ژرف نگری‌های خاص و تعمق در تمام زمینه‌های مربوطه است. چرایی تشکیل حاکمیت صفویان و روند آن نیز خارج از این قاعده نیست. اما تعدادی ازمحققان با اتکاء به یک یا چند عامل در صدد م...

پیدایش غلو در میان برخی از مسلمانان و ظهور فرقه‌های غالی، واکنشهای شدید سایر مسلمانان را علیه غالیان به دنبال داشت. نسبت دادن الوهیت، نبوت و علم غیب به افراد، و اعتقاد به تشبیه، تناسخ، رجعت، بداء و اباحه در نگاه اهل‌سنت از عناصر شکل دهنده غلو تلقی شد، در حالی که «رجعت» و «بداء» از عقاید کلامی امامیه هم هستند. این پژوهش با رویکرد توصیفی ـ تحلیلی نگاشته شده، و به بررسی شباهتها و تفاوتهای دیدگاه ش...