درست که به لحاظِ اداری و دانش گاهی این نوشته یک پایان نامه به حساب می آید ولیک به واقع اطلاقِ این واژه به نوشته ای این چنین به نظرِ نویسنده بسیار نابجا و نادرست است. مبنایِ کار در این جا دامن زدن به پرسشی معرفت شناختی ست که حولِ سه محورِ قدرت/دین، قدرت/دانش و قدرت/روش علمی چرخ-و-تاب می خورد که می توان آن را مصداقِ بارز توصیه یِ جناب آقایِ آیت الله سیدعلیِ حسینیِ خامنه ای مبنی بر پی افکنی و بسطِ کرسی هایِ آز...

شهرت گرایش اکثریت به یک رأی و نظر خاص است و به سه قسم روایی و عملی و فتوایی تقسیم می شود. در کتاب های اصولی بیشتر از شهرت فتوایی سخن به میان آمده است و کمتر به مباحث مربوط به شهرت روایی و عملی پرداخته شده است. در بسیاری از موضوعات فقهی پای شهرت و آرای مشهوره به میان میآید و رای و نظر مشهور از اهمیت بیشتری برخوردار می گردد، ولی به این نکته باید توجه داشت که در نقد و بررسی آرا نباید تحت تاثیر ر...

بنای عقلا از یک سو در پاسخگویی به نیازهای روز افزون جوامع و از سوی دیگر در پویایی و انطباق فقه با زندگی نوین و اجتماعی تأثیر بسزایی دارد.

کمال و سعادت بشری در گرو اندیشه و تعقل است و اندیشه ورزی، دعوت به تفکر و همچنین سلب محدودیت از عقل و اندیشه تعریف شده است. پرسش اصلی مقاله این خواهد بود که اسلام در تحقق این امر در مباحث اصول فقه (که علم استنباط فقه و یکی از منابع آن عقل است) برای اندیشه ورزی چه اعتباری قائل شده است؟ هدف این مقاله اثبات وجود اندیشه ورزی در حد متعالی عقلانی در اصول فقه است، چراکه اصول فقه؛ علم به قواعد عمومی و ع...

وجه تسمیه و محوری‌ترین بنیاد مورد ادعای شکل‌گیری سلفیه، توجه ویژه به موقعیت، مرجعیت علمی و فهم «سلف» می‌باشد. عواملی چون نزدیک‌تر بودن به زمان رسول خدا(ص)، عدالت و فضیلت سلف، مهم‌ترین وجوه حجیت فهم سلف در نگاه سلفیه را شکل می‌دهند. سلفیه در توجیه اتخاذ این وجوه برای سلف، تلاش کرده‌اند دیدگاه خود را به آیات، روایات و اجماع مستند نمایند؛ درحالی‌که مستندات منقول و حکم روشن عقل، هیچ اطلاقی در حجیت ...

شناخت وثاقت یا ضعف راویان حدیث، که از مقدمات لازم در بسیاری از استنباط های فقهی به شمار می رود، بیشتر متکی به اظهارنظرهای عالمان رجالی است. علما برای اعتباربخشی به اظهار نظرهای رجالیان گذشته، راه هایی مطرح کرده اند، مانند حجیت از راه اعتبار خبر واحد یا شهادت یا نظر خبره یا از طریق انسداد راه علم، که در مورد هرکدام از این راه ها اشکالات یا حداقل محدودیت ها و قیودی وجود دارد، به صورتی که نمی توان...

ضرورت اتخاذ سیاست شرعی مبتنی بر تیسیرگرایی و تسهیل در عرصه تقنین، در کنار ضرورت های تقلیل گرایی در عمل به احکام شرعی اولیه و عام که ناشی از ضرورت ها و نیازمندی های زندگی امروزی است، ما را به جستجوی از رخصت های شرعی در حقوق خانواده سوق داد. تیسیرگرایی در اجتهاد به عنوان گفتمان فقهی معاصر، ماهیت ثابت/ متغیّر فقه را بر همه وجوه حیات انسانی ثبات می بخشد و افق های نوینی را فرا روی فقیهان مصلحی قرار م...

اختیار صدور حکم حکومتی از سوی رهبر، یکی از نتایج پذیرش اصل ولایت فقیه است. موضوع مهم حکم حکومتی در میان عناوین فقهی منابع شیعی‏ گنجانده نشده است. ازاین ‏رو لازم است به ‏طور مجزا و مبسوط مورد بررسی و تحقیق قرار گیرد تا ابعاد آن به دقت تبیین گردد. احکام حکومتی عبارت است از فرمان ها و دستورالعمل های جزیی، وضع قوانین و مقررات کلی و دستور اجرای احکام و قوانین شرعی که رهبری مشروع جامعه، با توجه به حق...

از جمله اموری که برخی آن را جزء منابع فقه دانسته و درکنار ادله اربعه از آن یاد کرده اند عبارت است از شهرت فتوایی، که مقصود از آن، حجت بودن حکم مشهور در نزد فقها است هر چند استناد به دلیلی نداشته باشد. اما به نظر اکثر محققین تمام وجوهی که برای اثبات حجیت آن مورد تمسک قرارگرفته خدشه پذیر است. ادعای ما در این مقاله این است که اگر اثبات شد مرجع بودن نظریه حقوق دانان (دکترین) در فرض نقد و یا اج...