آثار نگارگری ایران در دوره های گوناگون اغلب به صورت تک نگاره و غالباً مستقل از متن، مورد ارزیابی قرار گرفته است. در این مقاله، سیزده نگارۀ متوالی از شاهنامۀ شاه طهماسبی مرتبط با داستان ضحاک از منظر تصویرسازی مورد بررسی قرار گرفته است. هدف مقاله سنجیدن میزان وفاداری نگارگران در انتقال اندیشۀ بنیادین متن به تصویر، ترتیب و توالی آثار بوده است. این داستان توسط چندین نقاش به تصویر درآمده که چگونگی عم...

نقد تطبیقی امروزه می تواند میزان تعاطی فرهنگ ها و تبادل تفکرات را در حوزه ی ادبیات به منظورآشنایی با اصالت، عمق، غنا و تفاهم های فرهنگی و همچنین دوری از تعصبات و یک جانبه نگری های علمی – ادبی، نشان دهد. بررسی تطبیقی دو متن «داستان فریدون» و «لیرشاه» نشان دهنده ی همسرایی و برهم نمایی های ذهنی دو شاعر توانا در دو فرهنگ متفاوت و لاجرم دو زبان متمایز در دو موضع تاریخی گوناگون است. هر چندآگاهانه بود...

حماسه‌های بزرگ ایران و یونان، «شاهنامه» و «ایلیاد» از جهات فراوانی قابل بررسی و مقایسه‌اند. از آن جمله جایگاه شخصیت زن در این دو کتاب و به ویژه «هلن» ملکة زیبایی و منیژه بانو فرد دلدادة «بیژن». «هلن» به روایت «هومر» زیباترین زن جهان همسر «منلاس» است که دلدادة «پاریس» پسر «شاه پریام» پادشاه «تروا» می‌شود و به همراه «پاریس» با دستبرد به خزانة پادشاهی به «تروا» می‌گریزد و زمینة جنگ طولانی و  طاقت‌...

پیروان رویکرد بینامتنیّت معتقدند که هیچ متنی خودبسنده نیست و هر متن در آنِ واحد، هم بینامتنی از متون پیشین و هم بینامتنی برای متون بعدی است. در این جستار، ابتدا وجوه مختلف متن و بینامتنیّت تشریح شده است و آنگاه بر اساس این رویکرد، داستانی از «مثنوی معنوی» با عنوانِ «آن پادشاه جهود که نصرانیان را می کُشت از بهر تعصّب» مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. با تحلیل این داستان، روشن شد که چنان که پیروان رویک...

این پایان نامه دارای سه بخش کلی، شامل باورها، آیین ها و اندرزها می باشد و در آن تلاش شده میان تعداد معینی از باورها، آیین و اندرزهای متون مزدایی و شاهنامه فردوسی مقایسه ا ی تطبیقی انجام گیرد. بخش باورها شامل چهار فصل در موضوعات خداشناسی، هستی شناسی، انسان شناسی و فرجام شناسی است. در فصل خداشناسی از خداوند، دوبن گرایی، نگرشی بر دین بهی و ادیان دیگر سخن گفته شده است. در قسمت خداوند از ذات خداو...

در اوستا کوی اوسن یا کیکاووس، بزرگ ترین و پرشکوه ترین شهریار کیانی است. او دارای فرّه کیانی است؛ موهبتی که به وی امتیازات ویژه ای می بخشد. یکی از این امتیازات آسمان پیمایی و هم صحبتی او با اهورامزدا است، ولی مرور زمان، اسطوره کیکاووس را همانند بسیاری از اساطیر دیگر دستخوش دگرگونی کرده است. او از بارگاه بلندمرتبه اش سقوط کرده و تبدیل به شاه بی خردی می شود که حتی باعث مرگ فرزند خود– سیاووش– نیز می...

هاتفی جامی (822-927 هجری قمری) خواهرزاده عبدالرّحمان جامی و از شاعران توانای دوره تیموری است که در همه فنون شاعری به ویژه مثنوی های داستانی توانایی و مهارت داشته و به پیروی از نظامی چند منظومه داستانی به نام های لیلی و مجنون، شیرین و خسرو، هفت منظر و تَمُرنامه پدید آورده است. وی اواخر عمر منظومه ای به نام شاهنامه در فتوحات شاه اسماعیل صفوی سرود که ناتمام ماند. علاوه بر مثنوی های یادشده، از هاتفی د...

رساله حاضر نگاهی است عرفانی به فر و انسان فرهمند در شاهنامه و مقایسه و تطبیق آن با ولایت معنوی و ولی در مثنوی معنوی.شاهنامه ، انتقال فر از شاهی به شاه دیگر ، سلسله ای از انسان های فرهمند را پدید می آورد که بواسطه همان فر ، وظیفه سرپرستی خلق و تصرف درامور آنها و برقراری نور در سراسر گیتی را دارند.یکی از انسانهای فرهمند این سلسله ، کیخسرو است که هم در شاهنامه و هم در اوستا و متون پهلوی ، دارنده م...

هنرمندان نگارگر ایرانی، همواره مضامین بلند و متعالی دینی، عرفانی، حکمی و ادبی را دست‌مایة خلق آثار گران‌بهای خود قرار داده‌اند. مصورسازی موضوع و واقعة شگفت‌انگیز معراج پیامبر9 از این نمونه‌هاست. این واقعة حیرت‌آور و مهم، در ادوار گوناگون تخیل هنرمندان مسلمان نگارگر را به خود معطوف ساخته و حاصل آن، بازتاب‌های متفاوت و زیبای محتوایی و بصری این رویداد در نگارگری بوده است. یکی از این نمونه‌های برجس...