قصاید مدحی، با ساختار و جهان ‌­بینی مشابه، رایج‌ترین شکل شعر در سبک خراسانی را تشکیل می‌دهد، اما سبک دوره‌ای بعدی، یعنی سبک عراقی، بیشتر با غزل و مضامین تغزّلی عرفانی شناخته می‌شود. پیگیری منشا و کیفیت این تغییر نیازمند تحقیقیات تاریخی و ادبی است که این مقاله به شیوه ی تحقیق ساختارگرایانه و نیز تحلیل محتوا آن را دستور کار خود قرار داده است. بر اساس نتایج حاصل از این تحقیق، شاعران سبک آذربایجانی ...

مدح و ستایش حضرت محمد(ص) در شعر عربی و فارسی شاعران بزرگی دیده می‌شود، صفی الدین حلی(677-744ق) و شاعر شروان، خاقانی(520-595ق)، اشعار زیبایی را در مدح و ثنای رسول اکرم(ص) سروده­اند. صفی الدین حلی بیش‌تر به کرامات پیامبر و بیان مفاهیم کلی پرداخته است و از ذکر ویژگی‌های اجتماعی مثل روح عدالت طلب پیامبر باز مانده است و مدائح صفی الدین حلی متأثر از اندیشه...

      ابوالحسن محمّدبن اسماعیل لامعی گرگانی ، از شعرای بنام اواسط قرن پنجم هجری است که در اشعارش تابع همان سبک و روش شاعران دوره­ی اول غزنوی است و گاه بعضی از قصاید آنان را جواب گفته است. اشعار لامعى در وصف طبیعت و مدح بزرگان عصر خویش را بحقیقت می توان گلچینی از سه دیوان فرخی و عنصری و منوچهری دانست. تشبیهات گوناگون و اوصاف او از بیابان و اسب و رسوم و مظاهر مختلف طبیعت ،خواننده را به یاد منوچهری...

سده های دهم و یازدهم هجری برای شاعران پارسی گوی ایران، نسبت به دوره های قبل متفاوت بوده است. صفویان که در این عصر، فرمانروای ایران بوده اند؛ به عللت اشتغال به هویت سازی و بازآفرینی هویتهای اجتماعی، سیاسی و فرهنگی و درگیر شدن در جنگهای مختلف،  به شعر و مدح و غزل اهمیت چندانی نمی دادند. این عوامل سبب شد که  شاعران مدیحه سرا و غزل پرداز که بیش و کم به ساختار دربارهای کهن خو گرفته بودند، به هندوستا...

آیۀ 72 سورۀ احزاب از مشکل‌ترین آیات قرآن است که مفسران در فرازهای مختلف آن دارای آرای مختلفی هستند. از جمله فرازهای این آیه، عبارت "إِنَّهُ کانَ ظَلُوماً جَهُولا" است که دیدگاه‌های مختلف مفسران را به دنبال داشته و به گونه‌ای سرگردانی در فهم آیه را در پی دارد. شمار زیادی از مفسران، این عبارت را سرزنش انسان دانسته‌اند و گروهی از مفسران متأخر، با برداشتی متفاوت، آن­را مدح انسان دانسته‌اند. در این مقاله، با ...

دعبل خزاعی از نامدارترین شعرای متعهّد اهل بیت (ع)، در قرن سوم هجری است که در عصر عباسی می‌زیست. او چندین قصیده در مدح اهل بیت (ع) دارد؛ ولی شهرتش را بیشتر مرهون قصید? تائیه‌ای است که بعدها به نام «مدارس آیات» مشهور شد. موضوع قصید? او مدح اهل بیت (ع) ، رثای سید الشهدا (ع) ، هجو دشمنان آنان و دفاع از حقوق پایمال شده آن‌ها به دست خلفای عباسی و اموی است. طلائع بن رزّیک نیز از جمله شعرای نه چندان مشهو...

درکتابهای تاریخ ادبیات عرب، مشهور است که می گو یند: اندلسی ها از شرق تقلید کرده اند. اما این نکته را نباید فراموش کرد که ادبیات اندلس در بعضی اغراض- بخاطر اختلاف طبیعت بین مغرب و مشرق- غنی تر و از نظر الفاظ، استوارتر است. البته این مقایسه، در موضوعات خاص است. در کل، غربی ها مقلد شرقی ها بوده و از این رهگذر، ادبیات خود را غنی ساخته اند. ارب اندلس، از دو جهت ضعیفتر از ادب شرق می باشد: یکی در عمق ...

نقش قرآن در شعر دورهء اموی و عباسی نقشی مفهومی و غیر مستقیم است و اقتباس های ظاهری در شعر دورهء اموی که سمبل حاکمیت تعصب عربی است فقط در موارد نادری در جهت اندیشه های سیاسی به کار رفته است. در زمینهء نثر برخلاف شعر متون، کاملأ دینی و یا تحت تأثیر مستقیم پیام های دینی است. در دیوان شاعران مهم دورهء عباسی همچون شریف رضی و متنبی اقتباس قرآنی حضور ندارد، ولی شعر دورهء سقوط شعری است که آیات قرآن در...