در سیر تطور عرفان اسلامی، قرن هفتم، به سبب تلاقی مشرب  های مختلف اهمیت ویژه-ای دارد. یکی از چهره های برجسته این دوره سعدالدین حمویه (م: 649 ﻫ. ق) است که علی-رغم جایگاه مهمش در عرفان اسلامی، اطلاعات زیادی درباره وی در دست نیست و هر منبعی که ما را در شناخت بیشتر او و پیرامونیان او یاری دهد، بی تردید از اهمیتی خاص برخوردار است. مراد المریدین، نوشته نوشناخته خواجه غیاث الدین هبه الله ابن یوسف ابن ا...

در طول تاریخ اسلام (مخصوصا در عصر غیبت کبری) عالمان پارسای مذهب حقه اثنی عشری به عنوان مرزبانان عقیده و ایمان مردم هر گاه کتابی در رد اسلام یا مذاهب تشیع نوشته شده است به دفاع برخاسته اند. در این رساله کتابهایی که در شش قرن اخیر از طرف علمای شیعه در رد کتب مخالفان نوشته شده است، و از صدها با آغاز دوران غیبت کبری، علمای شیعه به عنوان مرزبانان عقیده و ایمان مردم، هرگاه کتابی در رد اسلام یا عقاید ...

اندیشه کمال گرایی در پی میل فطری به تعالی و کمال، همواره در همه قرون و اعصار، همراه انسان بوده و ذهن جستجوگر بشر، به دنبال یافتن پاسخی نیکو، به کاوش در درون و بیرون خود پرداخته است. ظهور مکاتب مادی که زاییده فکر و اندیشه خود انسان هاست از ثمرات این جستجوست. و البته بعثت پیام آوران الهی و نزول کتب مقدس آسمانی نیز پاسخ و آبشخوری الهی از جانب خداوند برای انسان ها است. یکی از مسلّم ترین عرصه هایی که...

نظریه تلقی بیان می کند که کتابهای فقهی قدما نظیر: الهدایة بالخیر، المقنع، النهایة، مقنعه و مانند آن اگر چه ظاهر آن این است که فتاوای مؤلفین این کتابها درآن منعکس است ولی در واقع متون روایات است که با حذف اسناد، به عنوان فتوا ذکر گردید. ایشان در بیان نظرات و فتاوی خود ملتزم بودند تا متن و عبارات روایات را آورده و حتی در تمام کلمات از احادیث وارده از ائمه اطهار تبعیت نمایند. ریشه های این نظریه در...

طرح برهان نظم در کلام اسلامی به عنوان یکی از راه های اثبات وجود خدا سابقه دیرینه ای دارد. به رغم این سابقه، پرسش ها و ابهام های فراوانی پیرامون صغری، کبری و تقریرات برهان نظم وجود دارد. آنچه بیش از همه بر ابهام می افزاید، تعریف «نظم» و تعیین قسم خاصی از نظم در تقریرات برهان نظم است. انحصار نظم در این برهان به نظم غایی، دلیل روشنی ندارد؛ با استفاده از نظم فاعلی نیز می توان برهان را تقریر کرد. نی...

نحوة تلقی عارفان مسلمان از جمله غزالی، سهروردی و نجم الدین کبری دربارة نور، مراتب انوار، انوار رنگین و عالم مثال، مسائلی است که این مقاله درپی بررسی آنها است. همچنین در این پژوهش، مطالبی دربار? تاثیر آرای حکمای مسلمان، مخصوصاً شیخ شهاب الدین سهروردی برهنر نگارگری ایرانی مطرح گردیده است. مسلماً اگر هنرمندی واجد بینش عمیق عارفان مسلمان دربارة نور و عالم مثال باشد، در آفرینش آثار هنری، با هنرمندی که...

جایگاه عرفان را می‎توان اعتماد بر اشراق در کشف حقیقت دانست تا عقل و استدلال. عرفان در میان مسلمانان، مخصوص صوفیان است که در گذر زمان و مکان تغییر نام داده‎اند. یکی از راه‎های درک زبان عرفا، شناخت نمادهای ایشان در لباس و رنگ‎های آن است. عرفا معتقدند که علمای طریقت، باید به شکل و رنگ لباسی درآیند که مناسب حال و مقام ایشان باشد. در این مقاله سعی بر آن است تا علاوه بر معرفی ویژگی صوفیان و اهل زهد د...

در برخی از منابع کهن و متأخر، طریقۀ شرف‌الدین مَنیَری (661 ؟‑782 ق) به سلسلۀ سهروردیه و گاه چشتیه منسوب شده؛ حال آنکه به‌گواه آثار شیخ منیری و نیز بیشترِ منابع هم‌روزگار او، شرف‌الدین به طریقۀ کبرویۀ فردوسیه منتسب بوده است. در این پژوهش با روش توصیفی- ‌تحلیلی به این مسئلۀ کانونی، نادرستی انتساب شیخ منیری به سهروردیه و گاه چشتیه، پرداخته شده است تا افزون‌بر تبیین ضرورتِ مشخص‌کردن طریقة شیخ منیری به ...

غیبت و انتظار فرج از آموزه های رئیسه ی مذهب امامیه است که به انضمام طولانی شدن غیبت امام زمان(عج) برانگیزاننده ی پاره ای از شبهات در اندیشه ی سیاسی امامیه شده است. این سوال مهم همواره در این دوران مطرح بوده که آیا امامیه در دوره ی غیبت از فلسف هی سیاسی خاصی دفاع می کند، یا منکر هرگونه فلسف هی سیاسی است؟ التفات و پاسخ امام خمینی به این پرسش اساسی را ن ه تنها با تأسیس نظام جمهوری اسلامی، بلکه پیش...

در آستانه غیبت کبری، فقهای امامی در حوزة نیابت عام، سُکان‌دار هدایت جامعه شیعیان گردیدند. شیخ مفید در مقام رئیس مکتب بغداد و زعیم عام شیعه، در مواجهه با رخدادها و تنش‌های مذهبی ـ اجتماعی، با هدف طرح، تبیین و تبلیغ مذهب امامی، در عصری که هر مذهب فاقد توان علمی در دفاع از عقاید خویش، لاجرم به حاشیه تاریخ فرق رانده می‌شد و نیز حفظ حداکثری نیروی انسانی شیعه، هوش‌مندانه با سیره وفاق‌گرایانه، پای به ع...