عقل فعال، موجودی برتر از عالم طبیعت، عاری از ماده و احکام آن، قائم به نفس، غیر ذی وضع، و فعلیت صرف است. این عقل، به عنوان آخرین عقل از عقول عشره از منظر ابن سینا و آخرین عقل از عقول طولی بی شمار از منظر ملاصدرا، افعال و وظایفی را در عالم کون و فساد ایفاء می کند. عقل فعال از سوی ابن سینا و ملاصدرا، به عنوان حلقه ی ارتباط بین مجردات و مادیات، مبدأ صدور کثرات جهان مادی و کد خدای عالم تحت القمر مطر...

هدف این پایان نامه بررسی مبانی، اصول و روش های تربیت اخلاقی و نیز شناخت موانع و آسیب های آن از نظر ملا احمد نراقی، معروف به فاضل نراقی است. روش تحقیق به کار گرفته شده در این پایان نامه، روش کیفی از نوع تحلیلی- توصیفی، مبتنی بر مطالعه کتابخانه ای است. برای این منظور در وهله ی نخست به آثار و تألیفات ملا احمد نراقی به ویژه کتاب معراج السعاده و سپس به کتاب ها و مقالاتی که درمورد تربیت اخلاقی بود مر...

ابن سینا یکی از بزرگترین فیلسوفان جهان اسلام است که درباب آفرینش، مبدء و منتهی با دقت به تأمل پرداخته است و امور مرتبط با این مطالب را مبین و مستدل نموده است. یکی از این موراد چگونگی سریان عشق و حکومت عقل در نظام آفرینش است. او اصل پیدایش هستی را از مبدء اول حاصل عشق و عقل می¬داند و مبدء اول را فاعل بالعنایه(فاعلی که خیّر، عاشق و عاقل لذاته است و عنایت¬اش چیزی جز صدور خیر از ذاتش نیست) معرفی می¬...

انتقال ارواح از بدن های مادی به بدن های مادی دیگر به هنگام مرگ، که «تناسخ» نامیده می شود دارای اقسامی است و از دیرباز مورد بحث و بررسی و اعتقاد برخی از دانشمندان، حکما، متکلمان بوده تا مسئله کمال نفس انسانی را توجیه کند. در میان فلاسفه مسلمان،سهروردی و ملاصدرا بیشترین احتمال را به بحث تناسخ داشته و آن را کاملاً جدی تلقی کرده که با مراجعه به آثار سهروردی در می یابیم که وی موضع گیری های متفاوتی ...

وجود انسان ترکیبی از نفس (وجودی غیرمادی) و بدن (وجودی مادی) است، بنابر دیدگاه ملاصدرا نفس اصیل است و حاکم بر بدن، مشخصه نفس انسان به عقل اوست، لذا هم قوام نفس به اوست و هم او عامل تمییز انسان از دیگر موجودات شده است. کارکرد عقل، شناخت و فهم است؛ انسان با داشتن عقل عملی، بدن را تدبیر و کنترل کرده تا زمینه مناسب برای ارتباط عقل نظری با عالم غیر مادی و ملکوت فراهم شود، حاصل این حرکت عقل، «حریت و آ...

شهاب الدین سهروردی مبنای فلسف? خویش را نور و ظلمت قرار داده و از این میان نور را اصیل دانسته است. درواقع، به باور شیخ اشراق تنها چیزی که می توان نام حقیقت را بر آن نهاد نور است. ملاصدرای شیرازی نیز تأملات و تفکرات فلسفی خود را بر بنیاد اصالت وجود استوار ساخته است. وی بر این عقیده است که حقیقت هر شیء عبارت است از آن چیزی که آثار بر آن مترتب می گردد و حقیقتِ هر چیزی همان وجود آن چیزی است که منشاء ...

محبت اهل بیت پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) یکی از ضروریات دین مبین اسلام می باشد. قرآن در آیه "قل لاأسئلکم علیه أجرا إلا الموده فی القربی" شوری/23) به مودت ذوی القربی پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) تاکید کرده و آن را اجر رسالت پیامبر اسلام قرار داده است. در این رساله بر اساس مستندات قرآنی و روایی ثابت شده است که مصادیق "قربی" اهل بیت مطهر پیامبر اسلام می باشد. روایات منقول از پیامبر اکر...

انگارۀ تاثیر «حکمت عملی و اخلاق» در تکامل نفس، علاوه از اهمیَت فوق العاده‌اش در نیل به «مرتبه فوق تجرد عقلی» در حکمت ملاصدرا، از ترابط میان این دو رهیافت نزد وی خبر می‌دهد. توجَه به اندیشه‌های فلسفی صدرالمتألهین شیرازی هم‌چون «جسمانیة الحدوث بودن نفس، حرکت جوهری، تشکیک مراتب نفس و اتحاد عاقل به معقول»، که نقطه عزیمت پژوهش حاضر و مدخل آن نیز بشمار می‌روند، تاثیر بسزایی در طرح، درک و چگونگی تجرد نف...

چکیده در این نوشتار بعد از تعریف، جایگاه و ضرورت معاد از دیدگاه بعضی از دانشمندان و فیلسوفان اسلامی به ادله امکان معاد پرداخته می شود که عبارتند از قدرت خداوند، زنده شدن زمین و نمونه های عینی معاد. از جمله مطالبی که مورد بررسی قرار می گیرد دلائل عقلی ضرورت معاد است که به دلیل عقلی اجمالی و تفصیلی تقسیم می شود در فصل دیگری از این نوشتار دلائل عقلی و نقلی معاد جسمانی مورد بحث قرار می گیرد. کیفیت...

ملاصدرا و کیرکگور دو تن از تأثیرگذارترین فیلسوفان دینی عصر خویش، به ترتیب در فلسفه ی اسلام و مسیحیت بوده اند و لذا بررسی یکی از بنیادین ترین مسائل فلسفه ی دین، یعنی مواجهه ی انسان و امر مطلق (خدا)، نزد این دو فیلسوف از اهمیت بسیاری برخوردار است. ملاصدرا بر اساس نگرش وحدت تشکیکی خویش جهان را تجلی گاه وجودی واحد می داند که تمامی موجودات آن بنا به میزان بهره ی خود از آن به سطحی از کمال رسیده و در ...