نظریه های اجتماعی از خلال به کارگیری مفاهیم ابداعی خود، شناخت پدیدارهای مختلف اجتماعی در یک جامعه را تسهیل می کنند و توضیحات خود درباره ی علل ظهور، دگردیسی و فرجام واقعیات اجتماعی را با پیامدهای کوتاه یا بلندمدت مرتب برآن ها پیوند می زنند. فرآیند تحولات به هم پیوسته، توأمان و سه گانه در قلمروهای واقعیت اجتماعی، نظریه ی فلسفی و نظریه ی اجتماعی می تواند عینیت ها را به گونه ای مؤثر و کارآمد در سپه...

زبان و ادب عربی همواره در طول تاریخ، از راههای مختلف، متأثّر از فرهنگ و تمدّن ایرانی بوده است. پیش از اسلام، فرهنگ ایرانی به سبب عوامل متعددی از جمله، تجارت، رفت و آمد شاعران جاهلی به دربار ساسانی، نفوذ سیاسی و نظامی ایرانیان به یمن، استقرار در منطقه حیره و... به فرهنگ و ادب عربی سرایت کرد. پس از اسلام نیز، به دلیل عواملی چون نفوذ تشکیلات اداری ایرانیان به دربار خلفای عرب، آشنایی عرب با حکمت های ...

نوشتار حاضر به تطبیق وحدت وجود در اندیشه ابن عربی با آرای جامی و شبستری در این باره پرداخته است. ابن عربی، در نضج و کمال نظریه وحدت وجود بسیار تأثیرگذار بوده است. شبستری و جامی، در میان نویسندگان وشاعران ایرانی پس از سده هفتم وهشتم هجری، از جمله کسانی هستند که در انتقال اندیشه های  او نقش مهمی ایفا کرده اند. هم صدا با ابن عربی، بیانگر این اندیشه شدند که در هستی، جز حق چیز دیگری وجود ندارد و هر ...

در حوزه مباحث سیاسی، اجتماعی کشور در دهه اخیر، کمتر کسی است که از رهگذر مطالعه در آثار سیاسی، نامی از دیدگاه «زوال اندیشه سیاسی» نشنیده باشد. خصوصاً آن که این دیدگاه، همچنان در حال ادامهِ ـ ولو به صورت فربه شدن همان پیکره نخستین ـ از جانب صاحب این نظر می باشد. این دیدگاه که در سال 1373 ودر قالب کتاب زوال اندیشه سیاسی در ایران انتشار یافت، جسته وگریخته ومستقیم وغیر مستقیم مورد بررسی ونقد قرار گرفت...

هویت اسلامی- ایرانی از زمان آغاز مبارزات امام خمینی(ره) بر علیه حکومت پهلوی در نقطه مقابل هویت غربی به صورت جدی وارد متن تحولات سیاسی ایران شد و  از آن زمان به بعد مبنای تحولات داخلی جمهوری اسلامی و روابط آن با محیط بیرونی قرار گرفت. در این مقاله روند تکوین و بازتکوین هویت اسلامی- ایرانی در مبارزات امام خمینی(ره) بر علیه حکومت پهلوی از یکسو و رهبری وی در دوران دفاع مقدس از سوی دیگر مورد بررسی ق...

‏بررسی تاریخ و اندیشه سیاسی معاصر ایران بدون توجه به مفهوم روشنفکری، به نظر؛ کاری عبث جلوه می­کند. شکست ایرانیان از روس­ها باعث شد تا روشنفکران ایران اندیشیدن پیرامون عقب ماندگی را آغاز کنند. بنابراین، مسئله انحطاط، زوال و عقب ماندگی تمدن ایرانی یا ایرانی- اسلامی مورد واکاوی قرار گرفت. پاسخ­ها به پرسش چرایی این وضعیت متفاوت و ‏گاه متعارض بود. در این پژوهش تأملات نظری سه روشنفکر(آخوندزاده، ملکم ...

در میان سخندانان و اندیشه وران ایرانی، خیام یکی از بزرگانی است که وجوه شباهت های مضمونی و فکری او را با رودکی می توان موضوع سخن قرار داد. عمدۀ مسائل و موضوعاتی که در شعر خیام مطرح است، به عنوان اصول اولیۀ دستگاه فلسفی در اندیشه و حکمت خسروانی و فرهنگ آریایی دیده می شود. بنیاد و اساس حکمت خسروانی و بن مایه های فلسفی، شفاف تر از همه جا، در شعر رودکی تبلور یافته است؛ همان که در شعر خیام کاملاً به ص...

ناسیونالیسم ایدئولوژی ملت است و بر حاکمیت ملت بر سرنوشت خویش تاکید دارد. ناسیونالیسم ایرانی با پیشینه دوسده ای خود، همزاد گریزناپذیر مدرنیته ایرانی است. در مقاله حاضر، با بازخوانی ناسیونالیسم ایرانی در سده نوزدهم، اهداف و ابعاد زمینه ساز پیدایش آن مورد بررسی قرار می گیرد. پیدایش ناسیونالیسم ایرانی در این سده، پیامد گریزناپذیر بحران ناشی از رویارویی ایران سنتی با مدرنیت است که به صورت نخبه گرایا...

سپهری از شاعران بنام معاصر است که درباره ی شعر او، بویژه اندیشه های عرفانی در شعر او سخنانی فراوان گفته شده است. برخی شعر او را دارای مبانی عرفان ایرانی، برخی دارای مبانی عرفان هندی و شرقی و برخی تهی از عرفان دانسته اند؛ امّا پژوهشی به بررسی مقایسه ای کاربرد مفاهیم و اصطلاحات عرفانی در شعر سپهری با کاربرد اصطلاحات و مفاهیم عرفانی در گفتار عرفای پیشین به صورت ویژه نپرداخته است. گزینش واژگان مدخلی...