کند و کاو تاریخی در باره‌ی سیر نظریه‌ی تجربه‌ی دینی مدّ نظر این پژوهش است. یکی از طرّاحان اصلی این نظریّه‌، شلایر ماخر است که برای حفظ مسیحیّت در برابر شبهات بنیان کنی که پیشرفت علم تجربی و معرفت شناسی پیش کشیده بود، آن را طرح کرد و پرورش داد؛ از این منظر، دین هویّت مستقلى دارد و گوهر دین، احساس درونى و اتکاى بى ‏واسطه­ به واقعیّت مطلق است. کی یرکگارد بر این باور بود که نباید ایمان را موضوع سنجش عقلا...

به درازنای تاریخ چهار رویکرد کلی‏ پیرامون گوناگونی و کثرت ادیان و مذاهب وجود داشته است: ابطال‌گرایی،[1] انحصارگرایی،[2] شمول‌گرایی[3] و کثرت‌گرایی.[4] در رویکرد به گوناگونی ادیان، ابطال‌گرایی و انحصارگرایی، باطل، ولی شمول‌گرایی در حقانیت و کثرت‌گرایی در نجات پذیرفته است؛ اگرچه چند و چون آموزه‌ها و گزاره‌های ادیان دیگر با اسلام قیاس‌کردنی نیست، ولی به هر روی جملگی دربر دارنده حقیقت است؛ حتی چنان...

در این عصر ما با انواع ادیان آسمانی و زمینی روبرو هستیم و ناچاریم در خصوص این کثر ت ها دیدگاه و تفسیری داشته باشیم. سه رویکرد مختلف نسبت به مسئله ی تنوّع ادیان وجود دارد: انحصارگرایی: که نجات انسان ها را منحصر به سنّت دینی خاص می داند و دیگران را از آن محروم می کند. شمول گرایی: حقیقت نهایی را، تنها در یک دین خاص می داند اما سایر ادیان نیز بهره ای از حقیقت و نجات را دارند. کثرت گرایی: عبار...

هدایت الهی دارای مبدأ (منه)، مقصد (الیه)، وسیله (به) و طریق (صراط) است. پرداختن به موضوع هدایت در آیه شریفه «اِهدنا الصِّراطَ المُستَقِیم»، بدون تبیین حقیقت «الصراط» که مفعول دوم «اِهدنا» و متعلّق هدایت است، در واقع پرداختن به بحثی بدون موضوع است که می تواند به نتایجی ابهام آفرین، مانند تعدّد صراط بینجامد. هدف اولیه این تحقیق، تبیین فلسفی حقیقت صراط از منظر ملاصدرا است. ایشان صراط مستقیم را در دنیا، مفهو...

«گوهر دین و دینداری» مسأله‌ای فلسفی- کلامی است که بستر آن مغرب و زمان رویش آن رنسانس می‌باشد. دو نظریه «تجربه دینی» و «حکمت خالده» از دیدگاههای مطرح در این زمینه‌اند. در نگرش اول گوهر دین، تجربه‌ای است که سبب می‌شود، فاعل آن تجربه، دیندار تلقی گردد و صدف مجموعه عقاید خواهد بود که با وصول به گوهر از آن استغناء حاصل می‌شود و در نظریه دوم دینْ دارای دو ساحت ظاهری و باطنی است و سطح باطنی آن توحیدی ...

بررسى معنى‌شناسى و اصطلاح‌شناسى مرحوم طبرسى از اصطلاح دین، ایمان و اسلام است. عده‌اى میان معناى لغوى ایمان و معناى اصطلاحى آن ارتباط مى‌بینند و ایمان را تصدیق قلبى، تصدیق لسانى و قلبى و... معرفى مى‌کنند. گروهى دیگر ایمان اصطلاحى را معرفت و لغت ایمان را تصدیق مى‌خوانند. مرحوم طبرسى از سویى همانندى معناى لغوى و اصطلاحى ایمان را باور دارد و از سویى دیگر ایمان را معرفت مى‌خواند و نقل ایمان از معناى...

چکیده رساله/پایان نامه : در دیوان ناصرخسرو انسان، حقیقت و طبیعت نقشی بسیار اساسی دارند. در این میان جایگاه متفاوت انسان و این که او اشرف مخلوقات است حکمی است که زاینده ی بسیاری از گزاره هاست. ناصرخسرو درباره ی انسان دارای نظریه ای خاص است و سعی بر نشان دادن جایگاه متفاوت انسان نسبت به سایر موجودات دارد و به همین جهت انسان را دارای رسالت خاصی می داند و این ها در پایان نامه در جای خود آمده ان...

مقیاس هایی که امروزه در روانشناسی دین برای ارزیابی چند و چون دینداری فرد و جامعه فراهم آمده و در سطح بین المللی از آن استفاده می شود، بر اساس مبانی فرهنگی و علوم انسانی مغرب زمین فراهم آمده و از این رو، به کارگیری آن در جامعة اسلامی ایرانی ما، برای دست یابی به وضعیت دینداری آحاد جامعه، ناموجه است. این مقاله می کوشد با بررسی حقیقت دینداری و بیان پاره ای از مبانی اسلامی لازم الرعایه در این خصوص گ...

یکی از نخستین محصولاتی که توسط ملاصدرا در زمینة مستعد حکمت متعالیه به بار نشست، نظریة توفیق و هماهنگی میان عقل و وحی است. حکمت متعالیة ملاصدرا در مقام داوری تنها به برهان ملتزم است. معارف دینی از نظر حکیم متاله از سه راه ظواهر نصوص، عرفان و حجت عقل قابل تحصیل است. در این میان، ادلة نقلی تنها با احراز چند شرط مهم از جمله عدم تعارض با اصول عقلی قابل اعتنایند. بدین ترتیب هیچگاه میان دلیل عقلی که د...