یوهان گوتفرید هردر نه تنها در ایران، بلکه در آلمان نیز علیرغم تحقیقات فزاینده و زایدالوصفی که پیرامون آثار گستردهء وی به عمل آمده است، متفکری ناشناخته است، این امر شاید از روح انزواطلب وی نشأت گرفته باشد و یا اینکه گستردگی و تنوع آثار وی که حوزه هایی شامل: الهیات، تاریخ، ادیان، فلسفه، تبارشناسی، شعر، هنر، نقد ادبی، جامعه شناسی، علوم طبیعی، زبان شناسی و حتی سیاست را دربر می گیرد، می تواند دلیل د...

شعر فرانسیس پونژ جایگاهی متمایز در گسترة ادبیات فرانسه دارد. تصور این «شاعر اشیاء» از جهان محسوس‘ تفکر خلاق و نوآورش آن چنان استثنایی بو د که در چارچوب تنگ الگوی زیبایی شناختی یا فکری نمی گنجید. پونژ هیچگاه نخواست جهان را از ورای ذهنیت یک شاعر نشان دهد یا تبیین نماید. او طرف اشیاء را گرفت و کوشش کرد«کلام را به دنیای خاموش و ساکت بازگردند». چگونه اشیاء را باید بیان کرد؟و این بیان چگونه باید باشد...

با افول نهضت معماری مدرن و وارد کردن انتقاداتی به طراحان این نهضت در کاربرد ناقص مدل انسان، رشته ای به نام «روانشناسی محیط» تأسیس شد. پس از آن، با توسعه مطالعات این رشته و کاربرد روزافزون واژه «محیط» توسط پژوهشگران حوزه های مختلف علمی، تشخیص معنای محیط مشکل شد. در ادبیات روانشناسی محیط، مدل ها و طبقه بندی های متفاوتی از محیط و مؤلفه های آن صورت گرفته است. مقاله حاضر، با مرورِ تحلیلی این مدل ها و...

واژه «روح» از واژه های پر رمز و راز و ابهام آمیز در حوزه های دین، فلسفه، عرفان و روان شناسی است.این کلمه با گویشی یکسان در زبان های عبری و عربی به کار رفته و در تورات، انجیل و قرآن کریم کاربرد فراوانی یافته است.این مقاله، با ارایه معنای لغوی و اصطلاحی روح در زبان عربی و ضمن اشاره به نمونه هایی از کاربرد آن در کتاب مقدس، به بیان مفهوم و مصداق آن در قرآن کریم پرداخته است.نویسنده معتقد است که بسیا...

بسیاری از اشیاء معمولی از اشیاء مادی ساخته شده‌اند؛ مثلاً مجسمۀ فردوسی در دانشگاه تهران از قطعه‌ای برنز ساخته شده است. اگر نسبت میان مجسمه و آن قطعۀ برنز را تقوم بنامیم، بسیاری از فیلسوفان این نسبت میان یک شیء مادی و شیء متقوم به آن را این‌همانی می‌دانند. در مقابل، بیکر معتقد است این دو شیء با یکدیگر وحدت واقعی دارند؛ بدون اینکه این‌همانی ضروری داشته باشند. در این مقاله، نخست مبانی نظریۀ بیکر و ...

هیک، در تئودیسة پرورش روح هم به مسئلة شرور اخلاقی پاسخ می­دهد و هم به توجیه شرور طبیعی می­پردازد و در این مقام، به مراحل دوگانة خلقت انسان، یعنی صورت خدا بودن و شباهت به خدا داشتن، اشاره می­کند. به نظر هیک، شرور اخلاقی لازمة مختار بودن انسان هستند. انسان اولیه و همة فرزندان او، در جهانی که مُوهم حسّ دوری از خداست واقع شده­اند. هیک، از این حسّ با عنوان فاصلة معرفتی از خداوند یاد می­کند. قرار گرفتن ...

هدف از جستار کنونی، بررسی راه‏حل هگل در برخورد با ثنویتِ ذهن و عین دکارتی است. معنای چنین دوگانگی ای این است که ما در امر شناخت با دو قلمرو جداگانه و کاملاً مباین با یکدیگر روبه رو هستیم: قلمرو اندیشه ها، باورها، مفاهیم و ذهنیات و قلمرو بیرونی که حاوی اعیان و اشیاء بیرونی است که قلمرو نخست به آن ها ارجاع می دهند و معطوف می گردند. به اعتقاد هگل، ثنویت دکارتی ناشی از یک اشتباه مقوله‏ای است و اساساً ...

یوهان گوتفرید هردر نه تنها در ایران، بلکه در آلمان نیز علیرغم تحقیقات فزاینده و زایدالوصفی که پیرامون آثار گستردهء وی به عمل آمده است، متفکری ناشناخته است، این امر شاید از روح انزواطلب وی نشأت گرفته باشد و یا اینکه گستردگی و تنوع آثار وی که حوزه هایی شامل: الهیات، تاریخ، ادیان، فلسفه، تبارشناسی، شعر، هنر، نقد ادبی، جامعه شناسی، علوم طبیعی، زبان شناسی و حتی سیاست را دربر می گیرد، می تواند دلیل د...

از موتیف‌های رایج افسانه‌ها و داستان‌های کهن، پیکرگردانی (Metamorphosis) یا تغییر شکل ظاهری موجودات با استفاده از نیرویی ماوراءالطبیعی یا جادو است. بسیاری از پیکرگردانی‌ها در داستان‌ها حامل بار معنایی اسطوره‌ای-روان‌شناختی هستند و تبیین آن‌ها مستلزم گوش فرادادن به امواج «ناخودآگاهی جمعی» در ژرفای تاریک-روشنِ افسانه‌ها است. در بررسی حکایت‌های هزار و یک شب با گستره‌ی وسیعی از فرافکنی‌های روان انسا...

یکی از زمینه‎هایی که در آثار ادبی به ویژه شعر از ارزش پایگاهی شایسته برخوردار است و آفرینش‎های ادبی بر پایه‎ی آن پدید می آیند حس آمیزی و تخیل با رنگ در تصاویر شعری است «رنگ»، به عنوان برجسته‎ترین عنصر در حوزه محسوسات، از دیرباز تا کنون مورد توجَه انسان بوده و همواره روح و روان آدمی را مسحور قدرت خود کرده است. و یکی از عناصری است که کارکرد بسیار برجسته و در همه زمان‎ها و نزد همه‎ی ملت‎ها جایگاهی ...