نقش و دخالت پیش‌داوری، انتظارات و ذهنیت مؤلف در فهم متن، ازجمله ارکان هرمنوتیک فلسفی است. در قرن بیستم گادامر با ارائه نظریه خاص خود درمورد «مقوله فهم» به تبیین هرمنوتیک فلسفی پرداخت. وی معتقد است که هیچ فهمی بدون پیش‌داوری صورت نمی‌گیرد. همواره انتظارات، علائق و پیش‌داوری‌های مفسر در فهم متن دخیل‌اند؛ درنتیجه در تفکر وی دستیابی به معنایی نهایی وجود ندارد. آنچه می‌توان درمورد آن سخن گفت وجود فه...

چکیده پیرامتن‌ها آستانه‌های ورود به جهان متن‌اند و از این­رو در زمرۀ شاخص‌های کلیدی فهم و دریافت متن به شمار می‌روند. به عقیدة ما، عناصر پیرامتنی کتاب مثنوی معنوی دربرگیرنده، تداوم‌بخش و تکمیل‌کنندة متن کانونی‌ مثنوی محسوب می­شوند. این عناصر به خوبی از عهدة ایفای مسلّم‌ترین نقش پیرامتن یعنی تحقّق و تکمیل معنای متن اصلی برآمده‌اند. عناصر پیرامتنی مثنوی معنوی، آشکارا در جهت سامان دادن به ساختار و...

«شمایل‏شناسی» از منظر نشانه‏شناسی یکی از روش‏های مطالعات هنری اســت که در قرن بیستم به آن توجه شده است. این مقاله با تأکید بر آرای اروین پانوفسکی به مطالعة تطبیقی شمایل‏های حضرت مریم با مفهوم آیات قرآنی می‏پردازد. هدف کلی آن خوانش شمایل‏شناسانة نقاشی‏های مریم(س) در دورة رنسانس و رمزگشایی از زبان تصویری قرآن در رابطه با زندگانی آن حضرت است. مقالة حاضر درصدد پاسخ‌گویی به تطبیق ویژگی‏های شمایل‏شنا...

پرسش ها، موضوعات، و شبهات در زمینه هایی چون: ثابت و متغیر در اسلام، خوانش های کاملا متفاوت از متن دینی، قبض و بسط تئوریک شریعت، مقاصد و اهداف شریعت، چگونگی تعامل اسلام با زمان، نوگرایی، مدرنیسم، نظام ربوی، دموکراسی غربی، آزادی، حقوق بشر و ارزش های انسانی، وهم چنینتهاجم همه جانبه غرب بر اسلام و مسلمانان، رابطه علم و دین و شکل گیری نزاع ساختگی بین علم و دین، نقش عقل و جایگاه آن در دین و اسلوب صحی...

بررسى و نقد همانندى‌ها و تفاوتهاى هرمنوتیک شلایرماخر با دانش تفسیر است. شلایر ماخر متکلم برجسته آلمانى، پایه‌گذار الهیات اعتدالى و هرمنوتیک جدید است. او به برخى از باورها و مراسم مذهبى نقدهاى محکمى دارد و در زمینه‌هاى خداشناسى، مسیح‌شناسى و کتاب مقدس نظریات جدیدى دارد. شلایر ماخر هرمنوتیک را از شکل ویژه آن خارج ساخت و از هرمنوتیک عام سخن گفت. او از ویژگى‌هاى هرمنوتیک خاص چشم پوشید و به نقاط مشت...

قرآن کریم مهم ترین میراث تاریخی مسلمانان است. این متن در طول تاریخ حیات دینی مسلمین، مقتدرترین کتاب و منشاء عالی ترین محصولات فکری، فرهنگی، هنری و حتی زیبایی شناختی بوده است. نقش محوری قرآن کریم را در هیچ یک از حوزه های حیات جمعی مسلمین نمی توان نادیده انگاشت. به دلیل نقش قابل توجه قرآن کریم در تاریخ حیات مسلمین است که آن را از مولفه های بنیادی ذهنیت اجتماعی و فرهنگی مسلمان و ایرانیان انگاشته ا...

ماهیت اندیشة سیاسی سده‌های میانه، همواره، موضوعی مورد بحث نزد پژوهشگران این حوزه بوده است. تبیین این مسئله می‌تواند امکان فهم دقیق‌تری از تحولات فکری در سپهر سیاست در سده‌های میانه را به‌دنبال داشته باشد. از منظر نوشتة حاضر، سیاست در سده‌های میانه را باید در نسبتی که با مفاهیم سیاسی در کتاب مقدس داشته است، فهم کرد. مدعای ما این است که کتاب مقدس گنجینه‌ای مهم است که هنگام ترجمة متون سیاسی در دور...

در راه فهم روایات نیاز به روش صحیح علمی وجود دارد که آن را فقه الحدیث می نامیم. فهم متون احادیث، بدون توجّه به ‏مبانی مورد نیاز، امکان برداشت غلط و انحراف را در پی خواهد داشت. برای پرهیز از این خطر، تلاش های زیادی توسط ‏عالمان اسلامی برای تدوین قواعد و مبانی فهم صحیح از قرآن و روایات صورت گرفت که علم اصول فقه، حاصل بخشی از ‏این تلاش هاست. بسیاری از بزرگان حدیث نیز در شرح هایی که بر مجموعه های رو...

این شبهه که «فهم قرآن در حد برداشت های شخصی است؛ چون که فهم متن قرآن یک فهم عصری است»، مضمون نهائی اش آن است که زبان وحی قابل فهم نمی باشد. از داده ها و تحلیل های هرمنوتیک معاصر که عمدتاً در آرای گادامر نمود یافته اند این نتیجه به دست می آید که فهم متن قرآن میسور کسی نمی شود. از این رو حجیت ظواهر قرآن که یکی از مبانی کلامی و اصولی استناد استنباط احکام شرعی می باشد مورد انکار قرار می گیرد. پس اگر...

ماهیت فهم قانون در فلسفه اسلامی، معرفت است که آغاز فهم قانون با اعمال قواعد تفسیر و پایان آن، با عمل تفسیر حاصل می‏گردد. درنتیجه ماهیت فهم متن قانون را تصور معنای متن تشکیل می‎دهد و این غیر از ماهیت قضاوت یا دادرسی است که با معرفت تصدیقی یا انشای حکم حصول می‎یابند. نگارنده در این مقاله با روش نقلی- عقلی در پی این است با بیان ماهیت فهم و تفسیر و آثار آنها، وحدت ذاتی تفسیر و مراتب آن را از حیث سب...