علامه سید محمدحسین فضل الله از فقیهان و شاعران معاصر عرب بود که در کنار تحصیل در علوم دینی به دلیل ذوق سرشار ادبی، در زمینه سرودن شعر نیز دیوان های با ارزشی دارد که تاکنون کمتر به آن ها توجه شده است از جمله دیوان «قصائد للإسلام والـحیاة»، و «فی ظلال الإسلام» و....که هرکدام قصائد زیبایی از علامه فضل الله را در خود جای داده اند. علامه فضل الله در دیوان «قصائد للإسلام والـحیاة» در قصیده ای تحت عنو...

عموم محقّقان، علامه طباطبایی را بیشتر با کتاب المیزان فی تفسیر القرآن می­شناسند؛ امّا آنچۀ دربارۀ ایشان کمتر بیان شده، آن است که این مفسّر بزرگِ قرن، قبل از نگارش این تفسیر، کتاب تفسیر البیان فی الموافقة بین الحدیث و القرآن را به رشته تحریر در آورده است. سؤالی که در اینجا مطرح است آن است که علّت این تألیف دوبارۀ تفسیر چیست؟ در این مقاله با روش توصیفی – تحلیلی به روش شناسی تفسیر البیان و مقایسۀ اجمال...

حرکیِّة الدلالة هی من أهم خصائص الشعر العربی المعاصر حیث إنّ الرمز الشعری لا یحمل الدلالة الواحدة المألوفة التی تستأنس وعی المتلقی بل یحمل الدلالات المختلفة المتشظیِّة حسب السیاقات التی یقع فیها ولا یرکن فی تقوقعیِّة الدلالة وهذا هو المراد بحرکیِّة الرمز وتشظی الدلالة وهذه الحرکیِّة أکثر حضوراً وبلورةً فی شعر شعراء ما بعد الستینیات وهی تشکلِّ ثیمة أساسیِّة من ثیمات الشعر المعاصر العربی والشعر العراقی خصوصاً وهی ...

جعل الله الصوم طهارة للقلوب، وسلامة للأبدان. و إذا تترتب علی الصوم کل هذه الفوائد، فبالطبع إنه کان موجودا لدی الشرائع السماویة الأخری، لأن الله لا یأمر عباده بشیء إلا وفیه فوائد روحیة، وجسدیة، ووجود الصوم فی الأدیان الأخری لا یحتاج إلی إقامة دلائل تاریخیة کثیرة، لأن الله صرّح بهذه الظاهرة الطیبة المبارکة فی الکتاب المبین إذا قال فی محکم آیات: یَا أیُّهَا الَّذینَ امَنُوا کُتِبَ عَلَیکُمُ الصِّیامُ کَمَا کُتِبَ عَلَی الَّذی...

إن الزمخشری عالم کبیر برع فی العلوم المختلفه من الحدیث والتفسیر وأصول الفقه والنحو والبلاغه والأدب. وصنّف التصانیف البدیعه، منها: الکشاف فی تفسیر القرآن، المفصل فی النحو، الأنموذج فی النحو وأساس البلاغه فی اللغه. وتفسیره الکشاف تفسیر قلّ نظیره بما برع فیه مولفه الزمخشری من المعرفه بعلوم کثیره لاسیما علوم البلاغه والبیان والإعراب والأدب. یمتاز هذا التفسیر بإحاطه مولّفه بالعلوم الکثیره ومعرفه لغه ...

إذا کان أسلوب الاستفهام لطلب فهم أمر لا علم لنا به فالاستفهام حقیقی. ولکن کثیراً ما یأتی الاستفهام من أجل أغراض أخری تسمّی بالأغراض الفرعیه تفریقاً لها عن الغرض الأصلی منه، وتسمّی تلک الأغراض الفرعیه بتجاهل العارف وهو مبحث من مباحث البلاغه المثیره للجدل، حیث وضعه بعضهم فی علم المعانی ووضعه آخرون ضمن علم البدیع. إنّ أقصی سعینا فی هذا البحث هو أن نبیّن الأغراض المختلفه لتجاهل العارف فی القرآن الکریم وأ...

إن الزیاده ظاهره لغویه رائعه تشمل الاسم والفعل والحرف فیتوصّل الباحث عبر البحث عن أسبابها وأغراضها إلی نتائج بالغه الأهمیه فی اللغه العربیه. إن الحروف الزائده فی الکتابه حروف تکتب فی الخط ولا یلفظ بها وتبین مدی روعه اللغه وحیویتها. وقد أشارت هذه المقاله فی المقدمه إلی سابقه البحث وأهمیته بعد أن ألقت الضوء علی الزیاده فی مداخل المعاجم والاصطلاح ثم تناولت مواضع زیاده الحروف فی رسم المصحف وکشفت عن ...

إن التناص مصطلح حدیث یدلّ علی تفاعل النصوص معا یعنی أن النص یحتوی علی نصوص کثیره شکلت النص الجدید، فالکتابه نتاج لتفاعل عدد کبیر من النصوص المخزونه فی الذاکره القرآنیه. ما زال القرآن الکریم و مضامینه و قصصه من أهم مصادر فی الأدب العربی و استلهم آلأدباء حدیثا و قدیما من هذا المصدر الملهم الذی یحتوی علی اسرار و قابلیات کامنتین فی دلالات الفاظها و تعابیرها. فإستلهم ابن طفیل من القرآن الکریم کالنص ا...