بعد از طرح اندیشۀ احداث راه‌آهن در ایران عصر ناصری توسط اروپایی­ها، عده­ای از اندیشمندان ایرانی در مورد احداث راه‌آهن در ایران تفکر و تامل کردند و در طرح­ها و اندیشه­های خود، ضمن تشریح ضرورت­ها، فواید و نحوۀ انجام کار، میان راه‌آهن و ترقی و پیشرفت جامعۀ ایرانی ارتباط مستقیم برقرار کردند. ارتباط میان راه‌آهن و ترقی در نوشته­های این اندیشمندانِ روزگار ناصرالدین شاه، مساله­ای است که در مقالۀ حاضر ب...

بررسی مسائل اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی که از جمله اصول تمدنی کشور محسوب شده یک ضرورت علمی است و متأسفانه تاریخ­پژوهان کمتر به موضوعات اقتصادی، اجتماعی پرداختند. برنامه­ها و کارکردهای اقتصادی دولت­های قاجاری نسبت به دوره قبل از آن از ویژگی منحصر به فردی برخوردار است. زیرا رقابت روس و انگلیس برای تصرف منابع ایران و تأثیرپذیری دولت­ها از مناسبات بین­المللی، کشور را در شرایط نوین اقتصادی و سیاسی قرا...

یکی از مهم ترین منابع تاریخ فرهنگی- اجتماعی ایران، مطالعه داستان­های عامیانه هر دوره تاریخی است. داستان سرایان با توجه به اوضاع سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی زمان خود داستانی را ساخته و پرداخته می­کنند؛ در این میان آداب و رسوم و آیین­های زنده و پویای آن دوره خودنمایی می­کند. یکی از آیین­های ایرانی که در داستانهای دوره­های مختلف تاریخی به وفور دیده می­شود، آیین عیاری است. این آیین که از ایران ...

این پژوهش به بررسی نقش دلقک ها و نمایش های شادی آور در دو برهه ی تاریخی: دوره ی الیزابتین در انگلستان و دوران ناصرالدین شاه قاجاردر ایران، می پردازد. هدف از این پژوهش یکی بررسی شرایط اجتماعی دو دوره وتأثیر حکومت ها در ایجاد شرایط کارناوالی در نمایش ها از یک سو و از سوی دیگر، بررسی عناصر کارناوالیته در نمایش ها و دلقک های این دو دوره، می باشد. در این پژوهش سعی شده است بر اساس نظریات کارناوال میخ...

اعطای امتیازات به خارجیان و ایرانیان، از ویژگی‌های اقتصادی دوره ناصرالدین شاه می‌باشد. او، پس از شکست در اعطای امتیازات به خارجیان و مسدود‌شدن راه‌های کسب درآمد برای خزانه‌اش، اقدام به فروش خالصجات به طبقات ممتاز و اشرافی جامعه کرد. شاید طبق تاکیدات شاه، هدف از اعطای خالصجات، بهکرد وضع کشاورزی و ترقی کشور بوده است، اما دست‌اندرکاران محلی اقتصاد ایران، باعث شدند تا شرایط به نفع آنان رقم بخورد. ا...

میسیونرهای پروتستان مذهب آمریکایی که در اواخر سلطنت فتحعلی شاه قاجاروارد ایران شدند پس از یادگیری بعضی از زبانهای بومی منطقه شمال غربی ایران، تبلیغاتمذهبی خود را با هدف گرایش مردم ارومیه به مذهب پروتستان شروع کردند. نظر به اینکه روسها پشتیبان ارمنیها و فرانسویان حامی کاتولیکها بودند میسیونرهای آمریکایی درابتدای کار اقدامات قابل توجهی برای جذب این دو گروه مذهبی از خود نشان ندادند.باتوجه به این ک...

یکی از طایفه هائی که از زمان برآمدن دودمان قاجار وارد دستگاه دولتی شد و از میان آن مردان با نفوذی به قدرت رسید، ایل مافی بود که در مناطق مرکزی و عشیره نشین ایران نفوذ و اعتبار و فعالیت بسیار داشت. از نام آورترین مردان این طایفه، حسینقلی خان نظام السلطنه مافی (1326-1248 قمری) است که از سال 1274 ه ق و زمان سلطنت ناصرالدین شاه، با کسب مقامات سیاسی، تجاربی را در دستگاه حکومتی به دست آورد و پس از طی...

یکی از مسائل مهم تاریخ ایران عصر ناصری شکل گیری تقابل دانش و فن آوری جدید در مقابل حفظ تلقی سنتی ایرانی از علم و عکس العمل عالمان علم سنتی بود. دستاوردهای علمی تمدن جدید مبتنی بر مبانی معرفت شناسی جدید و متکی بر روش تجربی در علوم طبیعی از طریق ترجمه ها در تضاد با درک سنتی از علم به معنای هرگونه دانستنی و تداوم جهان بینی سنتی ایرانی به همراه روش استقراء گرایی به عنوان روش کسب معرفت قرار گرفت. تق...

در دوره قاجاریه کهگیلویه یکی از بلوکات و ایالات، مهم کشور ایران محسوب می شد،که محدوده جغرافیائی آن از تَل خسرو(ی) در جنوب اردکان فارس آغاز و به سواحل خلیج فارس ختم می شد. در طول دوره حکومت قاجاریه، پادشاهان این سلسله برای کهگیلویه اهمیت و اعتبار ویژه ای قائل بودند. این توجه ناشی از موقعیت سوق الجیشی منطقه، توان نظامی و مالی آن بوده است.از طریق این ایالت امنیت سواحل خلیج فارس، تأمین می شده، به هم...