این مقاله تلاشی است که با روش تحلیلی، به طرح دو ابرروایت «دینی» و «سیاسی» می‌پردازد و سپس آنها را در چارچوب نظریۀ شالوده‌شکنی دریدا به چالش می‌کشد؛ از این‌رو دریدا در مقابل روایتی از مسیحیت که آن را مقرر در متن و ذهن شارع، منحصر به نهادهای سنتی و در اختیار متولیان رسمی آن معرفی می‌کند و به بازگویی مفاهیمی نظیر «هدیه»، «ایثار»، «بخشایش»، «موعودگرایی» و... که همواره به گفتمان کلاسیک مسیحیت تع...

از پیش‌گامان عرفان نظری در جهان اسلام، حکیم ترمذی است؛ محدث، فقیه، و مفسر ایرانی سدۀ سوم قمری/ نهم میلادی که در میان عامۀ مسلمانان از یک سو، با اثر مشهور حدیثی‌اش، نوادر الاصول، و از سوی دیگر، همچون یک صوفی و حکیم شناخته می‌شود. با تکیه بر آثار پرشمار باقی‌مانده از وی، می‌توان دریافت که خواسته است شیوه‌های سلوک معنوی رایج در ایران باستان و تمدن‌های همسایه را با تکیه بر منابع اس...

تمایز مقام گردآوری و مقام داوری تدبیری است که از سوی برخی از فیلسوفان علم برای گریز از نسبیت­گرایی ناشی از زمینه­مندی معرفت اخذ شده است. مقام گردآوری جایگاه کشف مسائل و فهم فرضیه­ ها و مقام داوری جایگاه سنجش فرضیه­ هاست. برخی از دین­پژو هان معاصر تحت تأثیر آرای فیلسوفان علم، این تمایز را در فرآیند تشکیل دانش دینی اخذ نموده­اند؛ بدین صورت که معرفت دینی نیز همانند دانش­ های تجربی از دو مقام برخور...

این پژوهش به بررسی مساله جایگاه عقل در دین می پردازد که یکی از بنیادی ترین مباحث فلسفه دین است. دیدگاه های متعددی همچون (ایمان گرایی، عقل گرایی حداکثری، عقل گرایی انتقادی) در این زمینه مطرح شده است. در پژوهش حاضر با نقد این گونه دیدگاه ها این نتیجه اخذ می شود که عقل و نقل در کنار هم و با هم معرفت شناسی دین را تامین می کنند. با توجه به نیازمندی دین به عقل در مقام اثبا ت و ثبوت می توان گفت که تعا...

در این مقاله، مفهوم «تذکر» که به عنوان یکی از اصول تبلیغی قرآن شناخته می شود، به مثابه یکی از اصول تبلیغی رسانۀ دینی در جامعۀ اسلامی در نظر گرفته شده و مورد بررسی قرار گرفته است، به همین دلیل ضرورت بحث در مورد دین و رسانه آشکار می شود. هدف این مقاله بیان این مطلب است که رسانۀ دینی که بر اساس تعالیم قرآنی و سیرۀ پیامبر (ص) و امامان معصوم (ع) در جامعۀ اسلامی فعالیت می کند، باید ویژگی «مذکِّر» بودن ...

نوشتار حاضر در پی آن است تا به این مسئله پاسخ گوید که چه نسبتی میان معرفت آرمانی و معرفت دینی وجود دارد. برای این منظور مباحث گوناگون و پراکنده ملاصدرا در باب علم، عالم و معلوم در چارچوبی منظم بازسازی شده است. در این بازسازی منظم، علاوه بر این­که جزئیات جدیدی از نظر ملاصدرا مطرح می‌شود، با نگاه جدیدی از ملاصدرا مواجه می‌شویم که نتیجه و حاصل بررسی علم، عالم و معلوم آرمانی از منظر اوست. به نظر می...

جدایی علم و دین در قرون وسطا و ابتدای رنسانس مطرح نبود، چرا که در آن اعصار بسیاری از دانشمندان علوم طبیعی، همزمان متکلمان و عالمان دینی جوامع خود نیز بودند. با ظهور علوم تجربی در قرن هفدهم، کم کم احساس استغنای از دین در دانشمندان علوم به وجود آمد و منجر به پیدایش خداباوری فارغ از وحی و سپس جریان روشنگری فرانسوی و در نهایت ماتریالیسم علمی شد. در قرن های هجدهم و نوزدهم به نظر رسید که علوم به پایا...

شلر به هم‌زیستی سه‌نوع معرفت دینی و متافیزیکی و اثباتی در جامعه معتقد بود که هیچ‌گاه اقدامی تجربی جهت تعیین سهم این متغیرها در فضای معرفتی جوامع صورت نگرفته‌است. پژوهش حاضر، با هدف دست‌یابی به سهم و وزن نسبی انواع معرفت در شهر رشت از دیدگاه شلر انجام شده‌است. در نخستین‌گام، معرفت متافیزیکی، به‌دلیل سهم اندکی که نسبت به دیگر انواع معرفت داشته و نیز هم‌پوشانی نسبی‌اش با معرفت دینی و نیز فقدان نوع...

تحقیق حاضر، کوشش بدیعی در راستای بررسی تأثیر نظریۀ تکامل در قلمرو اخلاق تجربی است. اخلاق تکاملی در دورۀ معاصر در سه شاخۀ توصیفی، تجویزی و فرااخلاق قرار دارد. اخلاق تکاملی توصیفی می‌کوشد باورهای اخلاقی انسان را از منظر تکاملی توصیف کند و بیشترین توفیق را در این زمینه نسبت به دو قسم دیگر دارد. اخلاق تکاملی تجویزی و فرااخلاق برخلاف اخلاق تکاملی توصیفی با اخلاق هنجاری سروکار دارند. در این مقاله، ب...