ابن‌عربی در آثار مختلف خود، به‌ویژه در فصوص الحکم که دربردارنده آخرین دیدگاه‌های اوست، به تحلیل قضا و قدر و اعیان ثابته و ارتباط آنها با وحدت شخصی وجود پرداخته است. دفاع وی از وحدت شخصی وجود و تشکیک در مظاهر آن، این پندار را پدید آورده که قبول وحدت شخصیِ وجود، به سرایت «جبر» در ساحت رفتاری انسان می‌انجامد؛ زیرا در نظریه وحدت شخصی وجود، همه‌کاره در دار وجود، حضرت حق است. بنابراین صدور هر فعلی از ...

با روی کار آمدن اصولگرایان در جمهوری اسلامی، دوران پرتنش دیگری در روابط ایران و شورای همکاری خلیج فارس پدید آمده است. این تنش‌ها با آغاز امواج خیزش‌های مردمی در خاورمیانه و گسترش آن به زیرمجموعه خلیج فارس تشدید شده است؛ بنابراین پرسش اصلی این پژوهش آن است که مهم‌ترین عامل در رویکرد شورای همکاری خلیج فارس در قبال ایران چیست؟ فرضیه اصلی این پژوهش این است که «پندار تهدید ایران»‌ مهم‌ترین عامل در س...

کهن‏الگو در روان جمعی انسان برانگیزانندة اعمال انواع کنش در ذهن معنوی اوست و از آنجا که جوهرة هنر، ذهن و روان آدمی است، مقالة حاضر ارتباط میان روان‌کاوی و معماری را جست‌وجو می‏کند. کارل گوستاو یونگ، مبدع نظریة روان‌شناسی تحلیلی و باسط تئوری کهن‏الگوها، معماری را چونان روان انسان می‏داند. به‌طوری‌که موقن است ابداً پدیده‏ای دست‏ساز بشر موجود نیست که نخست به‏ صورت پندار و خیال در روان نبوده باشد. ش...

یکی از مباحث نظری شایان توجه در واژه‌پژوهی، التفات و اعتنا به مقوله «اشتراک لفظی» است. جستاری در میراث زبانی مسلمانان نشان می‌دهد بسیاری از لغت‌شناسان، به این مسأله توجه داشته‌ و مباحث نظری آن را پیش برده‌اند. با این وجود گاه در مقام عمل، اشتراک لفظی نادیده انگاشته شده و برخی لغویان در تحلیلِ چندمعناییِ دو واژه بدون تبار مشترک، به سمت برقراری ارتباط میان تمامی معانی آن کلمات رفته‌اند و یا، آن واژ...

برخی از محققان،مطهَّر بن طاهر مَقْدِسی (د. پس از 355هـ) مؤلف کتاب البدء و التاریخ را «خردگرا» و «معتزلی» دانسته­اند و برآن‌اند که البدء کتابی است تاریخی- فلسفی، زیرا نمونه‌های خردگرایی در اینکتاب از نظر ظاهری و کمّی قابل توجه است؛ به‌علاوه مقدسی از واژه «عقل» در استدلال‌های کلامی چون اثبات مباحث نبوت و شریعت و در تحلیل مضامین اخبار تاریخی فراوان استفاده کرده و هرجا که مناسب دیده، به آراء فلاسفه یونان...

اخلاق در تعریف سنتی، ملکات نفسانی دانسته می‌شود که سبب صدور فعل «بدون رویت» یعنی بدون نیاز به فکر، سنجش و درنگ می‌شود. قید «بی‌رویت» این پندار را به میان می‌‌آورد که رفتار اخلاقی، امر اختیاری و سنجیده نیست. در حالی‌که براساس آموزه‌های اسلام و نیز براساس دیدگاه متفکران مسلمان و مغرب‌زمین، سنجش و تفکر، مقوم فعل اخلاقی تلقی می‌شود. بررسی شبهه تعارض میان قید «بی رویت» و ابتناء رفتار اخلاقی بر تفکر ...

ادبیات ، بویژه شعر اسلوب غیرمستقیم گفتار و شیوه هنری بیان احساسات و اندیشه ها است . شاعر یا هر گوینده دیگری که به زبان ادبی سخن می گوید از رهگذر گونه های مختلف صور خیال، بخصوص چهار رکن اساسی آن یعنی مجاز، تشبیه، استعاره و کنایه به بازآفرینی تصاویر ذهنی و خیالی و بازگویی افکار و حساسات درونی خود می پردازد. و روشن است که هر قدر میزان توانایی و خلاقیت شاعر در بکارگیری این اسلوب هنری بیشتر باشد، کل...

رساله حاضر با هدف ارائه شناختی از عنصر شخصیّت در رمان مدار صفر درجه اثر احمد محمود نگاشته شده است. احمد محمود نویسنده ای است که شخصیّت های داستانش را خوب می شناسد و با خصوصیّات اخلاقی و نوع زندگی آنها کاملاً آشنا است. رویدادهای داستان بدون دخالت نویسنده پدید می آیند و همین عدم دخالت او باعث خلق شخصیّت های واقعی می شود و گفتار و رفتار شخصیّت ها همه پندار واقعیّت را در خواننده ایجاد می کنند. هم چنین ای...

امروزه دین پژوهی رشته ای نوین به شمار می رود که در بین شاخه های آن، روانشناسی دین مورد توجه بسیاری از متفکران حوزه دین و روانشناسی قرار گرفته است. مسئله کارکردهای دین و آثار ایمان نیز در دو سده اخیر از مباحث جدید حوزه دین پژوهی است، چنانچه جامعه شناسان و روانشناسان به این مسئله پرداخته و دربار? آن دیدگاه های مختلفی ارائه داده اند و از آثار مثبت و سازنده آن سخن گفته اند. روانشناسان دین از جمله ز...