رودکی نخستین شاعر بزرگ و کثیرالشعر فارسی دری است. او را استاد شاعران و مقدّم شعرای عجم خوانده­اند. تنوع مضامین، تأثیر کلام، انسجام، لطافت و متانت سخنان رودکی باعث شد تا اشعار وی از همان آغاز مورد توجه بسیاری از شعرا و سرایندگان واقع شود و بسیاری از اشعار او را تضمین کرده، یا مضامین وی را در اشعار خویش بیاورند.قدیمترین جایی که از رودکی یاد شده است، دیوان اشعار فرخی سیستانی و امیر معزّی نیشابوری اس...

کلیله و دمنه یکی از مهمترین و برجسته ترین و دلاویزترین نثرهای سنگین و رنگین و آراسته ادبیّات دری است که نصرالله منشی ـ یکی از بزرگان و پیرامونیان بهرام شاه غزنوی ـ آن را در نیمه اوّل سده ششم از تازی به فارسی برگردانید. البتّه اصل کتاب به زبان دیرین هندوان ـ سانسکریت ـ بود که پزشکی برزویه نام آن را در روزگار انوشیروان ساسانی به پهلوی برگردانده بود و سه سده بعد از آن، عبدالله بن مقفّع ـ مترجم دانشمند...

تاریخ الوس­جغتای را از لحاظ اقتصاد سیاسی می­توان به دو دوره تقسیم کرد: دوره نخست که با آغاز حکومت خاندان جغتای شروع و تا پایان حکومت دوا ادامه می­یابد، در این دوره اقتصاد الوس­جغتای که مبتنی بر اقتصاد شبانی بود، ادامه حیات اقتصادی خود را در گرو یافتن چراگاه­های جدید از طریق تصرف مناطقی از ایران می­دانست که در کنار آن غارت خراسان و مازندان و شمال هند روشی برای تقویت اقتصاد ضعیف الوس­جغتای بود. ...

در میان آموزه های معماری ایرانی دو نظریه ی «مستطیل طلایی ایرانی» و «گز و پیمون» از شهرت بسیاری برخوردارند. بسیاری از بزرگان اظهار داشته اند که معماران ایرانی از این نسبت ها برای خلق فضاهای معماری در طرح حیاط مرکزی و اتاق های خانه ها استفاده کرده اند. در مقاله ی حاضر، صحت این فرضیه با مطالعه فضاهای پنج دری، سه دری و حیاط در ده خانه ی تاریخی شهر شیراز مربوط به دوره ی قاجار مورد بررسی قرار گرفته ا...

سابقه و هدف: هدف از تحقیق حاضر بررسی تغییرات 13 ناهنجاری اسکلتی عضلانی (گردن جلو، انحراف طرفی سر، افتادگی طرفی شانه ها، پشت کج، پشت گرد، پشت گود، پشت صاف، افتادگی طرفی لگن، زانوی کمانی، زانوی ضرب دری، کف پای صاف، کف پای گود و شست کج) پس از یک دوره چهار ماهه تمرین درمانی بر دانش آموزان نابینای مادرزادی پسر بدون معلولیت ثانویه بود. مواد و روش ها: در این مطالعه شبه تجربی مجموعاً 60 دانش آموز راهنما...

رساله حاضر نشانه "را" را در زبان فارسی باستان، اوستا، فارسی میانه، فارسی دری و فارسی نوین بررسی نموده و در نهایت به مسئله کاربرد این نشانه در شاهنامه فردوسی (جلد اول، ژول مول، 1353) مبادرت نموده است . در زبان فارسی اوستایی سابقه ای از نشانه "را" چه به عنوان نشانه و چه به عنوان حرف اضافه وجود ندارد، ولی در زبان پارسی باستان این کلمه بصورت /radiy/ (به معنی به سبب ، به علت) به عنوان حرف اضافه موخر...

تفسیر شنقشی یکی از کهن ترین آثار منثور فارسی دری است. این کتاب با زبانی که ویژگی های فارسی دری دوره ی نخست و فارسی میانه را باهم داراست، از نظر زبانی از ارزشمندترین متون نخستین دوره ی اسلامی به شمار می رود. واژه ها، افعال و ترکیبات به کاررفته در این اثر نشان می دهد که به احتمال بسیار در اواخر سده ی چهارم یا اوایل سده ی پنجم نگارش یافته است. تفسیر شنقشی ترجمه ای صرفا تحت اللفظی نیست، بلکه گاه ر...

تفاسیر کهن پارسی مجموعه نفیسی از واژگان – گاه فراموش شده – پارسی و یادگارهای ارزشمندی از زبان دری هستند. توجه به این گنجینه های گرانبها برای آشنایی ما با پیشینه زبان پارسی اهمیتی به سزا دارد.((تفسیر ینابیع العلوم)) از یوسف بن عبدالله اند خودی یکی از متون با ارزشی است که اگر چه تنها بخش هایی از آن در کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران و بخش اندک دیگری در کتابخانه مرحوم آی? الله مرعشی نجفی – بصورت میک...

ریشه ایرانی باستانِ واژه wāxš، wak- به معنای «سخن‌گفتن» و ریشه اوستایی آن vak-، دربردارنده معنای «گفتن» است و vāxš در یسنا، 17: 44 به معنای «سخن» در حالت فاعلی مفرد مؤنّث به کار رفته است؛ امّا در دوره میانه، این واژه در معنای «روح/نفس» بروز یافته و لغت‌نویسان این معنا از واژه را مطرح کرده‌اند. می‌توان از این واژه به «نفس سخن‌گو» تعبیر کرد. در متونِ پهلوی زردشتی نیز واژه waxšūr (پیامبر) را ...