منظومۀ بانوگشسب­نامه، ریشه در ناخودآگاه جمعی ملّت ایران دارد. این اثر را می­توان از دیدگاه­های مختلف مورد بررسی قرار داد. یکی از این دیدگاه­ها، دیدگاه روان شناسی تحلیلی یونگ است که از موضوعات عمده در نقد ادبی بشمار می­رود. این پژوهش درصدد است تا دو عنصر آنیما و آنیموس را در روان شخصیّت­های منظومه مورد تحلیل قرار دهد. این دو عامل، ﺗﺄثیری شگرف در ایجاد حوادث و روی دادهای داستان دارد و زمینه­های کشم...

چکیده در این جستار، یکی از داستان های هفت پیکر نظامی با عنوان «گنبد سیاه» براساس نقد اسطوره­شناختی یا کهن الگویی تحلیل می­شود. نخست این قصه را از نظر شکل و ساخت داستانی و خط سیر رویدادهای داستان براساس هرم فریتاگ بررسی کرده ایم. ساختار روایتی قصه گنبد سیاه مانند دیگر داستان های کلاسیک و پیشامدرن، از سیری خطی پیروی می کند که دارای سه مرحله شروع، اوج و فرود یا نقطه پایان است. سپس خوانشی دیگرگونه ...

اسطوره ی قهرمان از رایج ترین و بنیادی ترین اسطوره هایی است که در اندیشه ی ملل مختلف رشد یافته است. بشر از دیرباز در مسیر زندگی و رویارویی با مشکلات برون از تحمل، به قهرمانی نیاز پیدا می کرده که آرمان و آرزویش را در وجود او تجسم بخشد. قهرمانی که قادر باشد بر محدودیت های شخصی و بومی فائق آید و از آن گذر کند، کسی که از راه های شناخته و امن زندگی کناره بگیرد، به ندایی خاص، نه چندان رسا، پاسخ گوید و...

ماندالا، دایره های تو در تو و درهم تنیده ای است که از دایره ای مهین آغاز، و به دایره ای کهین به فرجام می آید و این دایره های تو در تو دست کم برای فراهم آمدن حواس (تمرکز حواس) و دست بالا برای نشان دادن مرکز روان، یعنی «خود» به کار برده می شود. این نگاره آن سری و جادویی، در باور ما، ریختار (= فرمول) ساخت اسطوره، حماسه اسطوره ای و عرفان است، و حتی با نگاهی فراگیر، ریختارِ ساخت همه هستی است که ما در...

چکیده روایت‌ها -‏‏و بخصوص روایت‌های داستانی- از هر نوع که باشند و از طریق هر رسانه‌ای که بازنمایی شوند، غالباً فرض‌هایی درباره‌ی جهان، چگونگی ادراک و معنای آن به مخاطب پیشنهاد می‌کنند. از آنجا که یکی از اهدف و کارکردهای بنیادین روایت مفهوم‌سازی است، این جستار مبانی روایت‌ اسطوره‌ای در سینما را از منظر مفهومی مورد بررسی قرار می‎دهد. بدین منظور، ضمن تشریح مفهوم مبدأ یا سرآغاز (آرخه) و نسبت آن با د...

جوزف کمبل مبتنی بر آرای کارل گوستاو یونگ با طرح کهن‌الگوی سفر قهرمان، عرصه‌ای جدید در نقد کهن‌الگویی، پدید آورد. آرای کمبل درباره این کهن‌الگو، قابلیت‌های فراوانی برای تجزیه و تحلیل تطبیقی و زیبایی‌شناسی آثار داستانی، به‌ویژه حماسه‌های کهنی که در آنها پهلوان مراحلی چندگانه را برای رسیدن به هدفی مقدس و انسانی پشت سر می‌گذارد، دارد. هفت‌خوان رستم را در شاهنامه نیز می‌توان مبتنی بر آرای کمبل بررسی...

آفرینش نخستین نمونه انسانی- انسان مثالی نخستین- از مهم ترین مراحل کهن الگوی آفرینش در فرهنگ های مختلف بشری است. نمونه بنیادین انسان نخستین، الگویی کهن است که در شکل انسان غول آسا یا خداگونه یا جفت اولیه پدیدار می شود. هدف این جستار، تشریح نمودها و کیفیت های اسطوره شناختی کهن الگوی انسان نخستین در فرهنگ های اساطیری و اساطیر ایران باستان، به ویژه در بخش پیشدادی شاهنامه فردوسی است. روش تحقیق کیفی ...

آفرینش نخستین نمونة انسانی- انسان مثالی نخستین- از مهم ترین مراحل کهن الگوی آفرینش در فرهنگ های مختلف بشری است. نمونة بنیادین انسان نخستین، الگویی کهن است که در شکل انسان غول آسا یا خداگونه یا جفت اولیه پدیدار می شود. هدف این جستار، تشریح نمودها و کیفیت های اسطوره شناختی کهن الگوی انسان نخستین در فرهنگ های اساطیری و اساطیر ایران باستان، به ویژه در بخش پیشدادی شاهنامة فردوسی است. روش تحقیق کیفی ...

داستان دژ هوش ربا یا قلعه‎ ذات الصور آخرین حکایت بلند و ناتمام مثنوی معنوی است. موضوع این داستان تلاش سه شاهزاده‎ جوان‎ برای وصال با شاهزاده خانم چینی است. در این مقاله برآنیم تا با روش توصیفی- تحلیلی و کتابخانه‏ای، برخی نمادهای کهن الگویی در این داستان را براساس اندیشه‏های‎ کارل گوستاو یونگ درباره کهن‏الگو تفسیر کنیم. این پژوهش نشان می‏دهد که امر مقدس وصال در این داستان تعبیری عرفانی از خویشتن...

ماندالا، دایره های تو در تو و درهم تنیده ای است که از دایره ای مهین آغاز، و به دایره ای کهین به فرجام می آید و این دایره های تو در تو دست کم برای فراهم آمدن حواس (تمرکز حواس) و دست بالا برای نشان دادن مرکز روان، یعنی «خود» به کار برده می شود. این نگارة آن سری و جادویی، در باور ما، ریختار (= فرمول) ساخت اسطوره، حماسة اسطوره ای و عرفان است، و حتی با نگاهی فراگیر، ریختارِ ساخت همه هستی است که ما در...