در میان دانشوران مسلمان به شخصیتهای گوناگونی بر می خوریم که دارای گرایشها و مذاقهای متفاوتند، یکی صرفاً حدیثگر است که هیچ فتوایی و نظری اتخاذ نمی کند مگر آنکه مبتنی بر روایتی از پیامبر یا سلف صالح باشد. دیگری فرهیخته ای عقلگر است که هیچ اندیشه ای حتی تقلیدات را جز به تصویب عقل نمی پذیرد. سومی صوفی اهل ذوقی است که بیش از قال یا حال سر و کار دارد و پیوسته خوش دارد که در وجد و شوریدگی باشد و اگر به...

ادبیات تطبیقی علمی است متحول که در طول حیاتش در اروپا و آمریکا تعاریف و گرایش های گوناگونی داشته است. بحث بر سر اروپا محوری گروهی از تطبیقگران، در مقابل موضع گیری گروهی دیگر، که تا چند صباحی موجبات تشتت را فراهم کرده بودند، در اواخر قرن بیستم بعد جدیدی یافت و در نتیجه، زمینه بعضی از مطالعات تطبیقی دوباره متحول شد و مفاهیم جدیدی ارائه گردید. در همین زمینه، ملیت گرایی، که محلی از اعراب نداشت) به...

بحث ما در اینجا مربوط به وضع کنونی مردم شناسی در ایران است‘ و نیز درباره اصطلاحهایی که در مردم شناسی به کار می رود. بر این عقیده ایم که هر یک از اصطلاحها و مفاهیم مردم شناسی تحت تأثیر گرایشهای فکری و محیط خاص فرهنگی شکل گرفته اند. تفاوت مردم شناسی و مردم نگاری‘ اشاره به روش تحقیق در مردم شناسی و جنبه کاربردی مردم شناسی‘ از جمله موضوعاتی است که درباره آنها بحث می کنیم. آنچه مردم شناسی و جامعه شن...

تعالی و حضور به عنوان دو بُعد تشخص خداوند، همواره از مهم­ترین مباحث وجودشناسی الهیاتی، محسوب شده­اند. در گرایشهای مختلف فکری و عقیدتی در دین اسلام نیز این مسئله، همواره مورد بحث و اختلاف نظر قرار گرفته است. بیشتر این بحثها، از آیات قرآنی نشأت گرفته، چرا که در قرآن از خداوند، با این دو بُعد، یاد شده است. متصوفه نیز در عرفان نظری، در بحث وجودشناسی، به این مسئله پرداخته­اند. در این میان، مولوی که از...

نسبت میان دین و عقلانیت هم در عالم اسلام و هم در خارج از جهان اسلام همواره به صورت مساله جلوه گر بوده است. اندیشمندان مسلمان با رویکرد های مختلف فکری در صدد تبیین این نسبت قرار گرفته اند. صدرالمتالهین شیرازی یکی از این اندیشمندان است که ضمن آشنایی با منابع اساسی دین یعنی قرآن و حدیث و اشتغال به تفسیر قرآن کریم و شرح اصول کافی و تسلط فراوانش به مدارس کلامی، عرفان و مشرب مشائی و اشراقی فیلسوفان و...

ارزش ها از جمله مفاهیم اند که از دیر باز ذهن بشر را به خود مشغول داشته اند اگرچه ابتدا فیلسوفان به آن پرداخته اند اما به تدریج با توجه به اهمیت شان در بخش های مختلف معرفت بشری مطرح شده اند و امروزه علوم متعددی خود را نیازمند به شناخت آنها میدانند و از دیدگاه های گوناگون به آنها می پردازند شای علت این باشد که ارزشها در واقع مفاهیمی اند که زندگی آدمی از آنها معنی می گیرد و آنها راهنماهای موثری بر...

فمنیستهای اگزیستانسیالیست، به عنوان یکی از گرایشهای فمنیستی معاصردر مقام ترسیم جایگاه مطلوب برای زنان و بیان چگونگی وصول زنان به این جایگاه،نظام ارزشی موجود را به چالش کشیدند. به اعتقاد آنها، در زمینه ارزش شناسی،دخالت نظام مردسالار باعث شده، زنان به جایگاه حقیقی و واقعی خویش نرسند، درحالیکه در اخلاق با رویکرد فمنیستی اگزیستانسیالیستی زنان جایگاه ارزشی خویشرا مجدد به دست خواهند آورد. در نظام ارز...

دانشمندان مسلمان در فرق مختلف با گرایشهای گوناگون فکری درباره متشابهات قران سخن گفته و در این موضوع دچار اختلافات بسیار شده اند ملاصدرای شیرازی با رویکردی روش شناسانه این دانشمندان را از حیث آرایی که درباره متشابهات قران اخذ کرده اند به چهار دسته تقسیم می کند 1- اهل ظواهر 2- اهل تاویل 3- دسته ای که ترکیبی از اهل ظاهر و اهل تاویلند 4- اهل جمع میان ظاهر و باطن او ضمن بررسی و نقد آرای سه دسته نخست...

کمال الدین حسین واعظ کاشفی، یکی از برجسته ترین فرهنگ مردان سدة نهم ق / پانزدهم م و از نمایندگان جریانهای فکری- فرهنگی عصر خود به شمار می آید. بررسی شخصیت و زندگی او مخصوصاً از چند جهت اهمیت دارد. او که در هرات سنی نشین زندگی می کرد، دارای گرایشهای شیعی بسیار پررنگ بود و از پرکارترین نویسندگان روزگار خود به شمار می آمد و از شناخته ترین واعظان زمان خود بود. او به عنوان عالمی مفسّر، منجم و ریاضی دان...

حضرت علی(ع) شخصیتی است که منحصر به یک گروه یا عقیده و مرام خاصی نیست و از نخستین روزهای طلوع پرفروغ اسلام تاکنون شخصیتهای بزرگی با گرایشهای گوناگون مجذوب ابعاد شخصیت والای ایشان شده اند وهر یک به فراخور دانش‘ استعداد‘ گرایش و ذوق خویش در توصیف ایشان قلم زده اند. این مقاله درباره میزان حضور علی(ع) در شعر معاصر عربی به نگارش در آمده است. دیوانهای اشعار و قصائد بسیاری مورد مطالعه وبررسی قرار گرفت...