فهم جغرافیای سیاسی، مستلزم درک کنش متقابل جغرافیا و سیاست است. از زمان طرح دانش واژة جغرافیای سیاسی، از این علم تعاریف و تفاسیر مختلفی ارائه شده است که اغلب آن­ها تابع پارادایم حاکم و تخصص مفسران بوده اند. تفاسیر جدید نیز متأثر از مکتب فضا، به گزارة «جغرافیای سیاسی به مطالعة کنش متقابل فضا و سیاست می پردازد» بسنده کرده اند. پرسش­وپاسخ ها در جامعة دانشگاهی ایران نیز گویای آن است که این گزاره، به...

در شماره دوم مجله سپهر جغرافیا را به زبان ساده تعریف کردیم و گفتیم که جغرافیا علمی است که تفاوت های مشهود در سطح زمین را بررسی می­ کند و فایده آن این است که انسان از مشاهده تفاوت ها برای مقاصد مختلف خود پند می­ گیرد. در این شماره یک مرحله جلوتر رفته می­ گوییم که عامل ایجاد این تفاوت ها یا زمین (و در واقع خود طبیعت) است یا انسان که روی زمین زندگی می­ کند، در اینکه در ایجاد این تفاوت ها زمی...

پس از رونق نگارش کتابهای جغرافیایی در سدههای نخستین اسلامی، شاهد یک دوره رکود شگفتانگیز در این زمینه، در عصر صفویان هستیم. هرچند این رکود، از یک قرن قبل از صفویه آغاز میشود و تا یک قرن بعد از آنان هم ادامه مییابد؛ اما این شگفتی از آن رو بیشتر میشود که در همان دوران، اکتشافات جغرافیایی اروپاییان در جریان بود و دانش جغرافیا، تحولات مهمی را از سر میگذراند. در فقدان منابعی که بتوان دانش جغرافیایی ا...

فلسفه هر رشته علمی بنیادی ترین و مهم ترین موضوع و مسئله آن رشته محسوب می شود. تبیین فلسفه جغرافیا در زمره فلسفه علم قرار دارد که به بیان ماهیت، موضوع، هستی شناسی، معرفت شناسی، روش شناسی و هدف غایی آن می پردازد.مشکلی که نگارنده در بررسی آثار مربوط به فلسفه علم جغرافیا تاکنون ملاحظه نموده است ناشی از این موضوع است که آثار مزبور از این حیث، یا ناقص و نارسا بوده اند و یا به مباحث غیر مرتبط از جمله ...

در قسمت اعظم کره زمین، چشم اندازى که اکنون در معرض دید است عمدتا مصنوع تفکر و ساخته و پرداخته دست انسان است. برخورد و اثر انسان در محیط طبیعى به طور روزمره و آشکار فضاهاى جغرافیایى را دگرگون ساخته است. اثر تجمعى جمعیت انسانى در طول زمان و به ویژه با استفاده از تکنولوژى در دهه‏ هاى پایانى قرن بیستم این تغییرات را بسیار سریع نموده است. چگونگى رابطه انسان با محیط طبیعى در محتواى دانش جغرافیا مورد ...

شکی نیست که بخش مهمی از علم جغرافیا با شکل گیری کره زمین شروع می شود و این علم پیوسته مراحل تکوین خود را می پیماید ولی آنچه مسلم است جغرافیا به مثابه بسیاری از علوم، مراحل رشد و تکامل خود را طی قرون متمادی پشت سرگذشته است. به استناد شواهدی که وجود دارد، علم جغرافیا به ساده ترین شکل در یونان باستان مطرح و به عبارت دبگر برای اولین بار نام جغرافیا در یونان عنوان گردیده و سپس کارائی آن تحت عنوان عل...

ادبیّات برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای به‎گونه‎ی قابل توجّهی تغییر یافته است و لازم است رشته‌های مرتبط با آن جایگاه منطبق با این تحوّلات را مشخّص کنند. پژوهش پیش‎رو با به‎کارگیری رهیافت جغرافیا به‎عنوان علم ناحیه‌ای، شبکه‌ای از مفاهیم مرتبط را برای تشریح نقش جغرافیا در برنامه‌‌ریزی با تأکید بر ایران پیشنهاد می‌کند. این نوشتار با بهره‌گیری از منابع کتابخانه‌ای موجود و روش نظری در سه بخش اصلی شامل فلسفه...