در این مقاله تعبیر متفاوتی از نواندیشی دینی ارائه‌شده که فاقد وجه پارادکسیکال است و مستلزم هیچ عدول و تنازلی از «دین» و انصراف از «نوگرایی» هم نیست. این تعبیر از نواندیشی دینی را می‌توان از ترکیب دو پدیدة فکری ـ اجتماعی رایج در ادیان جهانی مدعی خاتمیت، یعنی «احیا» و «اصلاح» دینی به‌دست ‌آورد. مقاله پس از واکاوی و تشریح  این مفاهیم، به سراغ سه شخصیت‌ دینی آشنا در تاریخ معاصر ایران می‌رود تا ...

توسعه فرهنگی هم معلول توسعه و هم زمینه ساز توسعه است، به گونه ای که سایر ابعاد توسعه نیز زمینه بروز و ظهور پیدا کرده و جامعه به سوی رشد و کمال رهنمون می گردد. در جامعه دینی و اسلامی که ماهیت ارزش های فرهنگی آن را آموزه های الهی تشکیل می دهد، دین و فرهنگ رابطه ای تنگاتنگ و در هم تنیده دارند و دین، قلب تپنده و نبض فرهنگ در جوامع دیندار و مسلمان است. به بیان دیگر اسلام به منزله دین جامع و واحد فره...

یکی از حوزه های متاخر مطالعات عصب شناختی ، بررسی ماهیت تجربه دینی و ملازم های محتمل عصبی آن است. عصب شناسان در این حوزه مطالعاتی در صدند با بررسی ساختار­های عصبی میانجی در بروز تجربه دینی ، فهم دقیقی از ماهیت تجارب دینی به عنوان یک عمل شناختی بدست آورند. این مقاله با بررسی مطالعات عصب شناختی تجربه دینی ، دو رویکرد غالب در چنین مطالعاتی را رصد می­­کند. رویکرد نخست، تجربه دینی را به عنوان عملکرد ...

در سرزمین پهناور هند، سنن اجتماعی و عرفی مردم کاملاً آمیخته با اعتقادات دینی آنان است و حقیقتاً نمی توان تمایزی میان دین و عرف در زندگی فردی و اجتماعی افراد قائل شد. بـه همیـن دلیل تمـامی اصلاحات اجتماعی بـا دغدغه هـای دینی مردم درگیر می شوند و از سوی دیگر، گرایشات دینی نیز تعیین کننده ی بسیاری از قوانین و تعاملات اجتماعی هستند. از این رو، برای دست یافتن به شناختی دقیق از جامعه ی هند، به طور قطع ...

ازآنجاکه بنیان‌های فلسفی تجدد، از نظر ماهوی هیچ‌گونه سازگاری با گفتمان سنت و فلسفة شرقی ندارد، ورود آن همراه با دیگر مظاهر تجدد به سایر جوامع ـ به‌ویژه در کشورهای اسلامی ـ به تضادهای اساسی منجر شده است. این امر در آغاز با استعمار همراه بود. توسعه‌نیافتگی جوامع شرقی نیز به تداوم سلطه‌پذیری و عقب‌ماندگی‌شان انجامید و مقاومت‌هایی از سوی نخبگان و مردمِ این جوامع، به منظور مقابله با این پدیده‌ها صورت...

برند بلانشارد، یکی از فیلسوفان معاصر است که شهرت او، بیش از همه مرهون آرای او در حوزة معرفت شناسی دینی است. وی، به طور جدّی از عقل­گرایی و بیّنه­گرایی در معرفت­شناسی دینی دفاع می­کند و در این راستا، ایمان­گرایی را مورد نقد جدّی قرار می­دهد. او عقلانی بودن را مشخصة اصلی همة اقسام باورها، شامل باورهای دینی، می­داند. با این حال، بلانشارد در نظام ایدئالیستی خود جایی برای مفهوم مبدأ عالم باز می­کند؛ مف...

روشنفکری سبب ظهور مذاهب و مکاتبی شد که به بشری کردن امور سخت پایبند بودند؛ به گونه ای که احکام انسانی را به جای احکام الهی قرار می دادند و تفسیر تازه ای از دین ارائه می کردند و روشنفکران در آن با ذهن فاعلی خویش، عمل روشنفکری را درمورد دین انجام می دادند. بررسی برخی از جریانهای تصوف نشان می­دهند که آنچه به عنوان جریان روشنفکری غربی و روشنفکری دینی معاصر می­شناسیم، قبل از غرب و ایران معاصر، در تص...

هدف اصلی مقاله حاضر کاوش دموکراسی در اندیشه و نظر جریان سیاسی ایرانی </s...

طاهره صفّارزاده یکی از چهره­های شاخص اسلامگرا است که بررسی و تحلیل ابعاد اسلامگرایی شعر وی نه تنها برای شناخت جایگاه او در جریان شعر متعهّد و ادبیات انقلاب اسلامی، بلکه در بازشناسی جریان کلّی شعر معاصر  فارسی ضرورت دارد. اسلامگرایی در واقع بازگشت به سرچشمه­های معرفت دینی، بازخوانی آرمانشناختی(ایدئولوژیک) و نواندیشانۀ آیات قرآن کریم، احکام و فرمان های الهی، ارجاع به کردار و کلام پیامبر اسلام،  بزرگ...

پیوند عناصر ملّی و دینی، روندی است که در شکل گیری حماسه های ایرانی، به ویژه در سطح مرتبط با ادبیات شفاهی، نقش داشته، به تدریج، با واسطه حماسه های شفاهی، در آثار حماسی مکتوب نیز راه یافته است. یکی از شاخص ترین چهره های دینی، که به دلیل شباهتش به برخی چهره های اساطیری ایران، ظرفیت این پیوند را داشته، سلیمان نبی (ع) بوده است. این جستار به بررسی انگیزه های پیوند میان عناصر ملّی و دینی در روند تکوین ح...