میدان نقش‌جهان اصفهان، الگوی تکامل یافته میادین شاه در پایتخت‌های دوره صفوی ایران است. دستیابی به الگوی مذکور یکباره نبوده و ریشه‌های شکل‌گیری و تکامل آن در پایتخت‌های اول و دوم صفوی وجود داشته است. روش تحقیق در پژوهش حاضر تفسیری–تاریخی است؛ به طوری که تبیین نتایج حاصل از مطالعه تطبیقی بین ویژگی‌های میادین شاه، پس از شناخت، استنتاج و تحلیل از اسناد و متون تاریخی انجام یافته است. سیر ویژگی‌ه...

دوره ناصرالدین شاه را به لحاظ ترقی خواهی می توان به دو بخش کلی دوران امیرکبیر و دوران پس از امیرکبیر تقسیم نمود. امیرکبیر حکومت مرکزی مقتدر ایجاد کرد وکشور به صورت یک نظام سیاسی یکپارچه درآورد. او دردوره کوتاه صدارت خود نشان داد که برای همه ابعاد حکومتی برنامه دارد، پس از او، این سیستم علی رغم اینکه به صورت مرکزی ادامه یافت ولی این بار شاه قدرت رابه دست گرفت و سیستم اهدا و پیشکشی باب شد. در بخش...

نفت از عناصر اساسی در شکل‌دهی به نظام اجتماعی و سیاسی ایران معاصر و نیز یکی از منابع اصلی تأثیرگذار در ظهور و سقوط حکومت‌های ایران بوده‌است. دولت‌های تاریخ معاصر ایران هیچ‌گاه نتوانسته‌اند بدون نفت کشور را اداره کنند. وقتی که درآمد نفتی منبع اصلی تأمین هزینه‌های حکومت باشد، با نوسان این درآمد، اقتدار حکومت نیز دچار بحران خواهد شد. نحوة مواجهة دولت‌های مختلف ایران با درآمدهای نفتی و چگونگی هزینه...

 سفرنامه‌های دوره‌ی صفوی، در کنار بازتاب ابعاد و وجوه متنوعی از حیات اجتماعی- سیاسی ایران عصر صفوی، روایتی پراهمیت و البته متمایز از چگونگی اعمال قدرت سیاسی در دوره‌ی شاه عباس به دست می‌دهند که دارای مولفه‌های قابل تاملی‌ست. روایت سفرنامه‌نویسان، نشان می‌دهد که مرکزیت بخشیدن به شاه در یک نظام سیاسی شاه محور، در کنار تضعیف کانون‌های دیگر قدرت، چگونه می‌تواند رویکردهای پیشین را در جهت ارائه‌ی تجر...

سرپیچی کامران­ میرزا حاکم هرات از انجام تعهد­اتی چون پرداخت خراج سالیانه، تهاجم به خراسان و تلاش برای تصرف سیستان، از جمله عواملی بود که محمد شاه را واداشت تا با لشکرکشی به هرات، هم کامران میرزا را تنبیه کند و هم این شهر را که وی در زمان حیات پدر تا چند قدمی فتح آن پیش رفته بود، مفتوح نماید. در این زمان از یک سو دولت روسیه تلاش می­کرد تا شاه قاجار را برای حمله به هرات تحریک و تشجیع نماید و در ص...

«تا جزایر ناخودآگاه» نوشتاری است تحلیلی دربارۀ پنج داستان مهم از دفتر اول مثنوی مولوی. تأویل این پنج داستان («شاه و کنیزک»، «وزیر و شاه جهود متعصب مسیحی‌‌کش»، «شیر و نخچیران»، «طوطی و بازرگان»، «پیر چنگی و عُمر») دربرگیرندۀ ساختار مشترکی از دیدگاه تأویل است. تأویل، با توجه به نشانه‌‌های موجود در متن، می‌‌تواند پلی باشد از جهان صورت به عالم معنا. درحقیقت در تأویل، معنا کشف نمی‌‌‌شود، بلکه بازآفری...

حماسه‌های بزرگ ایران و یونان، «شاهنامه» و «ایلیاد» از جهات فراوانی قابل بررسی و مقایسه‌اند. از آن جمله جایگاه شخصیت زن در این دو کتاب و به ویژه «هلن» ملکة زیبایی و منیژه بانو فرد دلدادة «بیژن». «هلن» به روایت «هومر» زیباترین زن جهان همسر «منلاس» است که دلدادة «پاریس» پسر «شاه پریام» پادشاه «تروا» می‌شود و به همراه «پاریس» با دستبرد به خزانة پادشاهی به «تروا» می‌گریزد و زمینة جنگ طولانی و  طاقت‌...

دارالفنون نخستین مدرسه دولتی ایران به سبک اروپایی است که توسط میرزا تقی خان امیر کبیر به وجود آمد.این مدرسه فعالیت آموزشی خود را در پنجم ربیع الاول 1268ق/1851.م با پذیرش شاگرد در هفت رشته پیاده نظام،سواره نظام،مهندسی،توپخانه،پزشکی،معدن شناسی و داروسازی آغاز کرد.برای تدریس در این مدرسه معلمانی از کشورهای اروپایی استخدام شدند.مدت تحصیل در دارالفنون نخست هفت سال بود و سپس به چهار سال کاهش یافت.در ...

نشریات در تاریخ معاصر یکی از ابزارهای مؤثر اطلاع‌رسانی هستند. در دورۀ قاجاریه، هم‌زمان با سلطنت فتحعلی شاه، عباس میرزا تعدادی از ایرانیان را برای فراگیری علوم و فنون به اروپا اعزام کرد. یکی از آنان به‌نامِ میرزا صالح با خرید دستگاه چاپ و آموختنِ به‌کارگیری آن، به کمک مهندسی فرانسوی نخستین روزنامه را با عنوان «کاغذ اخبار» در دورۀ محمدشاه به‌راه انداخت. گام دوم را امیرکبیر در زمان حکومت ناصرالدین ش...

چکیده جنگ چالدران(1514 م /920 ق )یکی از مهمترین جنگهای دوره صفوی است. نبرد دولت نوپای صفوی(1135-907 ق) با عثمانی و شکست شاه اسماعیل(930/907 ق) از سلطان سلیم اول(1530/1512م)تاثیری عمیق در ایران نهاد.اخبار این نبرد که رویارویی دو قدرت بزرگ آن روز جهان بود در کشورهای اروپایی نیز بازتاب داشت. به ویژه در ایتالیا که دولت شهرهای آن ایران را سدی محکم در برابر عثمانی قلمداد می کردند. تاکنون در آثار مختل...