این پایان نامه در بردارنده داستانهای قرآنی در دفتر دوم مثنوی، همراه با برداشت های مولانا و دیدگاه تفاسیر مجمع البیان، کشف الاسرار، مفاتیح الغیب و المیزان می باشد. در این پژوهش نخست آیه یا آیات قرآنی مربوط به داستان های قرآنی دفتر دوم مثنوی استخراج گردید، سپس برداشت های مولانا از داستان های قرآنی مورد بررسی قرار گرفته است و شخصیت های مثبت و منفی داستان های قرآنی معرفی شده اند. برای پر بار شدن مو...

یکی از داستان‌های برجسته‌ی مثنوی، داستان شاه و کنیزک و زرگر است که در آغاز دفتر یکم به بهانه‌ی شرح حال مولانا، سروده شده است. داستانی که به گونه‌های دیگری، پیش از مولانا بر سر زبان‌ها رواج داشته؛ اما در مثنوی، به رنگ روایت‌های خاص این کتاب درآمده و به مولانا اختصاص یافته است. این داستان تا کنون در چندین گفتار از دیدگاه‌های گوناگونی، تحلیل و بررسی شده؛ با این حال، آن‌چه در این مقاله آمده، متفاوت...

پژوهش حاضر کوششی است در تبیین خودشناسی در مثنوی معنوی مولانا و بررسی امکان استخراج یک نظام اخلاقی در این کتاب. ماهیت شاعرانه در مثنوی معنوی، فراهم آوردن خلاصه ای نظام مند از آراء مولانا را دشوار می سازد . مولانا در راستای استکمال و تعالی روح به همان سان که باید همه نسل بشر را به مثابه ظهور استعدادها و امکانات روح انسانی نگریست راه تصفیه و تطهیر روح را بیان می دارد. در این نوشتار ابتدا مبانی ...

مولانا یکی از بزرگترین شاعران عارف ادب فارسی که توانسته است با بیان حقایق عرفانی در قالب حکایات جذاب و دلاویز، مثنوی را در زمره ی یکی از مهمترین متون نظم عرفانی درآورد. در این پژوهش نگارنده کوشیده است که عناصر اربعه را در این اثر بشکوه مورد نقد و بررسی قرار دهد تا روشن شود که مولانا تا چه حد عناصر اربعه را در معانی عرفانی به کار برده و بازتاب نمادین هر یک از عناصر اربعه در مثنوی، تا چه حد برجست...

موضوع پژوهش حاضر« بررسی معانی ثانوی جملات پرسشی و امری در دفتر اول مثنوی» است. آشنایی با اندیشه¬های مولوی در دوره اول زندگیش، درک بهتر سروده¬های او و آشنایی با اغراض مولانا در به کارگیری جملات پرسشی و امری وکمک به دانشجویان ادب پارسی به منظور آشنایی بیشتر با مولانا و اندیشه¬های او از اهداف پژوهش حاضر است. در این پژوهش دفتر اول مثنوی به عنوان حجم نمونه بررسی شده است. روش پژوهش توصیفی – تحلیلی اس...

مثنوی معنوی مانند کتابخانه ای است که می توان در آن بسیاری از موضوعات را، به ویژه در حوزة علوم انسانی، جست و جو کرد. در این میان، گریه و زاری به عنوان یکی از مباحثی که مولانا در اشعار خود به شکلی بسیار متنوع، زیبا و روح نواز به آن پرداخته، درخور دسته بندی و ژرف نگری است. به طور کلی می توان گریة و زاری را در قالب دو نوع کلیِ ممدوح و مذموم دسته بندی کرد. گریة ممدوح حاصل غم ممدوح عشق و گریة مذموم، ن...

مولوی در کنار مطالعۀ دقیق و پیوستۀ قرآن مجید، تفسیرها و صحاح حدیث و تأمل در آنها، به معارف، احوال و آداب خاص صوفیان نیز توجّه کامل داشته و کتاب ها و مقالات آنان را مشتاقانه و با دقت می خوانده است. از این رو مبادی تصوّف و افکار و کلام مشایخ صوفی را باید بتوان در مثنوی معنوی جست وجو کرد و میزان و چگونگی اقتباس مولانا جلال الدین بلخی را از متصوّفه بازشناخت. مقالۀ حاضر ـ که در آن ارتباط اندیشه و کلام ...

شرح و تفسیر مثنوی جلال‌الدین محمد مولوی سابقه‌ای دیرین دارد، اما نکتۀ حائز اهمیت در شیوۀ شرح این تفاسیر، گرایش عرفانی آن­‌ها در توضیح محتوایی ابیات است. در شیوۀ تفسیری که برای تحلیل مثنوی در این مقاله ارائه نموده‌ام، کوشیده‌ام تا حوزۀ معانی ابیات را در الفاظ آن محدود و مدلل سازم. در این شیوه، مبنای معنایابی شعر توجه به صنایع ادبی و آرایه‌‏های زبانی آن است. این شیوه را جهت به چ...

شاهکارهای ادبی هم چون منشوری است که از هر طرف بدان نگاه کنیم طیفی از رنگ ها و دنیایی نو در آن می بینیم. نمادها و تمثیل های به کار رفته در مثنوی معنوی نیز چنین است. به هر قصه ی مثنوی می توان از دیدگاهی ویژه و متفاوت نظر انداخت و به اندازه ی درک و بینایی خویش منظره ای شگرف و شگفت دید. نمادها و تمثیل ها در آثار عرفانی کاربرد گسترده ای دارند که تحلیل و بررسی آنها باعث گشوده شدن بسیاری از گره ها و ا...

گزارشی از بهره برداری های مولوی از قرآن در دیوان مثنوی معنوی است. مثنوی معنوی، سروده عارف نامی و شاعر متفکر، مولانا جلال الدین رومی است. از نمودهای آشکار و جلوه های برجسته این اثر ادبی شگرف، حضور گسترده و کم نظیر قرآن در جای جای آن است.  دامنه تأثیر قرآن بر مثنوی، تنها محدود به الفاظ و تعبیرات آنکه بسیار بر گرفته از قرآن کریم است، خلاصه نمی شود، بلکه اوج بهره وری مولوی از قرآن در پیام و محتوای ...