اصل امامت که از اصول بی بدیل شیعه است و در ادامهٴ نبوت و از مسائل علم کلام شمرده می شود، نشان از خاستگاه کلامی سیاست دارد. فلسفهٴ امامت که روشنگر نظام اجتماعی اسلام و توجه آن به ابعاد وجودی انسان و سعادت حقیقی بشر در دنیا و آخرت و بیانگر حکمت جهانی بودن اسلام است، به طور مستقیم با سرنوشت حکومت ها، مشروعیت و جایگاه مذهبی ـ سیاسی آنها گره خورده است و این امر حاکی از ظهور سیاست در علم کلام است که ...

این پژوهش با عنوان « امامت در روایت های فضل بن شاذان نیشابوری» ، با هدف إحیاء نام این عالم در سه فصل نگارش یافته است که قبل از فصول، مقدمه و روش تحقیق بیان شده است؛ که شامل بیان مساله، پیشینیه ی موضوع، سوالات و فرضیه های پژوهش و... می باشد. در ادامه فصل اول نگاهی گذرا به شهر نیشابور شده و آن شهر از لحاظ علمی و فرهنگی در طی اعصار مورد بررسی قرار گرفته است در بخش دیگر این فصل به بیان شخصیت فضل ب...

مفسّران فریقین، دربارة معنای امامت، در آیة امامت حضرت ابراهیم (بقره/ 124) اختلاف نظر جدّی دارند. این اختلاف ها با مباحث کلامی آمیخته شده و دامنة موضوع را فراختر کرده و به همین دلیل، اصطلاح شناسی امام در قرآن را دشوار ساخته است. در این مقاله، در ناحیة سلب، تنها به ذکر نظریه هایی که دربارة معنای امامت در آیة مذکور مطرح هستند، بسنده کرده و به منابعی که آنها را مورد مناقشه قرار داده و ابطال کرده اند،...

فقه امامیه به عنوان یکی از مهمترین علوم اسلامی در طول تاریخ حیات خود با عناصر و مواد موضوعی به انسجامی رسیده است که گاه ارزشیابی قوت و توالی این عناصر مورد غفلت قرار می گیرد. نص گرایی به عنوان یکی از مهمترین شاخصه های استنباطات فقهی اگرچه در مقام نظر دارای فراز و فرودهای خاص مکتبی بوده است لیکن در مقام عمل و ثمرات بیرونی فقه به مثابه عاملی مهم و جهت دار بروز پیدا کرده است. در این مقاله با واکاو...

این نوشتار دیدگاه های شیعه و اهل سنت در باره ماهیت امامت و ادله و شرایط آن را بررسیده و بر اساس آیات قرآن کریم و روایات معصومین( ابعاد مختلف امامت و ویژگی های امام را تبیین می کند. نویسنده ضمن بیان شرایط امامت و خلافت از منظر اهل سنت به نقد مسأله سقیفه برای انتخاب خلیفه پس از پیامبر اسلام( پرداخته و به مبانی آنان در باره نصب امام و شرایط و ویژگی های او خدشه وارد می کند. پژوهش حاضر در دو باب ارا...

مسألة مهم در ارتباط امامت و نبوّت، تبیین چگونگی ارتباط امامت با پایان نبوّت است. بررسی این مسأله با تفکیک شئون امام و دانستن چگونگی تحقّق آن ممکن است. مطابق رهنمود آیات وروایات، دانش حلال و حرام و همچنین آگاهی از قرآن توسّط پیامبر اکرم (ص) به ائمّة اطهار انتقال یافته و نقش امام نسبت به این علوم، تبیین و تفسیر است و وجود امام شاخصی برای رفع اختلاف و آشکار نمودن علوم انتقالی از پیامبر است. امام علاوه ...

آگاهی از مسئله عقب‌ماندگی ایران در عصر قاجار، روشنفکران را به تأمل در علل این امر، متوجه معایب حکومت در ایران و تحول در آن را عامل گشایش پیشرفت و ترقی در مغرب‌زمین نمود. تلاش برای فهم زوایای تجدد در غرب و الگوبرداری از آن، به گسست معرفتی در اندیشه این گروه نسبت به مبانی هویتی انجامید. به‌گونه‌ای که بعضاً آنان دین را عامل عقب‌ماندگی و فروکاست جامعه ایران و در تضاد با مدرنیته، و اسلام را ناتوان از...

چکیده مسأله امامت از مهمترین مسائل عقیدتی اسلامی و جنجالی ترین مسأله مورد اختلاف فرق و مذاهب اسلامی است. همچنین مطالعه در حقیقت و حقانیت امامت سابقه ای بسیار طولانی در تاریخ اندیشه اسلامی دارد. آثار گوناگون به ویژه رساله های مستقل در امامت و مسائل فرعی آن، نشانگر اهمیت مسأله نزد دانشمندان مسلمان است. دانشمندان شیعه و اهل سنت در آثار تفسیری و کلامی خود به بحث از امامت پرداخته اند، البته با رو...

ابن‌قبه یکی از تأثیرگذارترین معتزلیان در اوایل سده چهارم هجری است که شیعه شد و منظومه معرفتی خاصی در بحث امامت مطرح کرد. این اندیشه‌ها، که می‌توان آنها را در مدرسه بغداد رصد کرد، در برخی جهات، با قرائت مرسوم و مشهور از بحث امامت ـ به‌ویژه در صفات ائمه ـ متفاوت بود و برخلاف جریان حدیثی امامیه، نوعی نگاه حداقلی به ویژگی‌هایی امام داشت. حال با توجه به دیدگاه‌های خاص ابن قبه،به نظر نمی‌توان ابن قبه...

هم‌‌‌‌‌زمان با انقراض پادشاهی صفویان، حکومت شیعی "اوده" به‌‌‌‌‌نحو رسمی در هند شکل گرفت. تعامل علما با حکومت در شرایطی صورت می‌‌‌‌‌پذیرفت که جامعه‌‌ی شیعی هند با سه چالش: استعمار خارجی، تنازعات درون دینی و مذهبی (در قالب نظریه‌‌ی امامت- خلافت)، و نحوه‌‌ی تعامل علمای شیعه با حکومت شیعی اوده روبه‌‌‌‌‌رو بود. در مواجهه با استعمار، هر دو گرایش جهان اسلام با رویکرد انقلابی، اقدام به بازیابی هویت دین...