ایدئولوژیک مؤثر در تعاملات فراملی ایران طی قرن اخیر چه بوده‌اند؟ در پاسخ، مقاله دربارة دو مفهوم ناسیونالیسم و اسلام‌گرایی تمرکز دارد. ناسیونالیسم باستان‌گرا در دوران پهلوی اول و دوم، ناسیونالیسم لیبرال در دوران نهضت ملی، و ناسیونالیسم مذهبی در دوران جمهوری اسلامی سه چهرة مهم ناسیونالیسم ایرانی‌اند که هر یک به نحوی در تنظیم مناسبات فراملی ایران نقش داشته‌اند. ناسیونالیسم، با وجود جهت‌گیری‌های مخ...

پیدایش ادبیات حماسی مانند هر نوع ادبی دیگر، ارتباطی مستقیم با زمینه‌های اجتماعی دارد. خیزش سربداران یکی از پرشورترین تحولات اجتماعی در تاریخ ایران است؛ به طوری که به تأثیر از موفقیت‌های آن، خیزش‌های متعددی در همان دوران علیه حاکمان ستمگر به راه افتاد. وجود جریان حماسه‌سرایی در روزگار نهضت سربداران از یک سو و وجود عواملی نظیر رهبران پهلوان‌منش و تودۀ ‌برانگیخته از ظلم حکام از سوی دیگر، این نهضت ...

امام حسین(ع) و نهضت عظیم ایشان انقلابی در عالم ایجاد کرد که مسیر تاریخ بشری را تغییر داد، انقلابی که تمام ابعاد بشری تحت تاثیر آن قرار گرفت. ادبیات یکی از همان ابعادی است که این نهضت بر آن تاثیر گذاشت و آن را به عنوان یکی از عوامل تاثیر گذار نهضت همراه خود ساخت. شریف رضی یکی از ادبای شاخص ادبیات شیعی است که توانست با آثار علمی و ادبی خود یاری رسان این نهضت حسینی باشد. ولی آنچه هدف این پ...

چکیده نهضت مشروطیت ایران نقطۀ عطف و عصر نوینی در فرایند کلی اندیشۀ سیاسی شیعه به‌شمار می‌آید. این برهۀ تاریخی آغازگر نخستین رویارویی عمیق بین اسلام و غرب در ایران جدید است. در این دوره، طرح مفاهیم و پرسش‌های تازه در پهنۀ ایستار‌های پیشین و سنتی علمای شیعه، اندیشه و ادبیات سیاسی شیعه را وارد مرحله‌‌ای از بازشناسی، بازپروری، و پاسخ‌گویی به شرایط و دگرگونی‌های نو نمود. از همین رهگذر، این واقعه به...

0

بحث تجدد در تاریخ سیاسی ایران از چند جهت قابل پژوهش است: تطور در مفهوم­شناسی تجدد و نسبت آن با مدرنیسم و مدرنیزاسیون، تأثیری­ که تجدد و مفاهیم هم خانوادة آن در سیر تحولات­سیاسی ایران بخصوص­درنهضت مشروطه به بعد داشته و دو مفهوم تجدد ملی و تجدد ظلی و جریان­شناسی برآمده از آن در تاریخ ایران. با این تمهیدات، بحث تجدد و سیر تاریخی آن، تقریباً با تمامی مفاهیم مهم فرهنگی، سیاسی و اجتماعی جامعة ایران مر...

ورود حیدرخان عمواوغلی به گیلان و ائتلاف وی با عناصر دخیل در نهضت جنگل و تشکیل کمیتۀ انقلابیِ جدید در راستای پایان‎بخشی به اختلافات و ایجاد جبهۀ واحد برای مبارزه با استبداد و استعمار بود. اما، تفاوت‎های ایدئولوژیک و نگاه گوناگون هریک از اعضای کمیتۀ انقلاب به اهداف نهضت و شیوۀ مبارزه، سبب گسترش بیش از پیش اختلافات گردید. تلاش شوروی، انگلستان و دولت مرکزی برای خاتمه‎بخشی به نهضت جنگل و ضعف فرهنگ گف...

امام خمینی از فقیهانی است که در دوران نهضت اسلامی و پس از پیروزی انقلاب و سخن گفته « حق تعیین سرنوشت برای هر ملتی » تأسیس نظام جمهوری اسلامی بارها از است. ایشان این حق را که به نظرشان هم جنبه درونی و داخلی دارد و هم جنبه بیرونی و مطرح کردهاند که در آغاز « اصل اسلامی در عرصه حکومت » خارجی، در قالب دو و اصل « آزادی مسلمانان در تعیین سرنوشت خود » سلطنت پهلوی زیر پا نهاده شد؛ اصل دیدگاه ایشان در ای...

چکیده با وقوع کودتای 28 مرداد 1332 هـ .ش و سقوط دولت مصدق نهضت ملی ایران در هم شکست و با تشکیل کنسرسیومی از شرکتهای بزرگ نفت جهان، بار دیگر صادرات نفت ایران به سوی غرب از سر گرفته شد. به دنبال کودتا اساس روابط نیرومند دست نشاندگی بین رژیم پهلوی و دولت آمریکا فراهم گشت. در این دوره با سرکوب نیروهای ملی و مذهبی توسط رژیم، نابودی حزب توده، تشکیل ساواک، ایجاد احزاب دولتی وابسته به رژیم و تسلط بر ق...

مسیر نهضت اسلامی ایران به رهبری امام‌خمینی، گاه آنچنان پیچیده می­‌گردد که درک تطابق حرکت راهبری آن – به ویژه در مرحله انگیزه‌­ها - با متقضیات شریعت اسلامی برای همگان میسور نمی‌­باشد و موجب طرح پرسش‌­هایی در این خصوص می­‌گردد. یکی از پرسش­‌های مهم که این پژوهش با روش توصیفی - تحلیلی در صدد پاسخ بدان می­‌باشد، این است که چگونه این قیام توفنده به رهبری امام خمینیv – که ملازم اختلال در نظم موجود در...