کیده بدون شک زهد و حکمت و موعظه از مهمترین موضوعات شعری در ادب عربی وفارسی به شمار می آید که این موضوع در این دو ادبیات سهم زیادی را به خود اختصاص داه است، زیرا شعر زهد تأثیر زیادی در پالایش نفوس بشری دارد. شعرای زاهد در خلال اشعارشان به تصویر احساسات و دریافتهای پنهان خود پرداخته اند تا از تجربه های فردی خود پرده بردارند. شعر زهد در ادبیات عربی و فارسی جایگاه والایی را به خود اختصاص داده است...

«مولود فرعون» و «جلال آل احمد» در ادبیّات الجزایر و ادبیّات فارسی، متأثّر از اوضاع نابسامان جامعۀ خویش در ضمن داستان­پردازی، به نقد و تحلیل رفتارهای اجتماعی نامناسب روزگار خود پرداخته­اند، و هر دو از مصلحان و روشنفکران جامعۀ خود نیز بوده­اند. رفتارهای نامطلوب در میان مردم همچون حسادت، سوءظن، خرافات و تقلید از پوشش­های غربی نیز مورد انتقاد این دو نویسنده قرار داشته است. این مقاله به شیوۀ توصیفی - ت...

چکیده نزار قبانی و فروغ فرّخزاد از شاعران برجسته و معاصر ادبیّات عربی و فارسی هستند که تحوّلات فکری و شرایط سیاسی - اجتماعی جامعه باعث شده تا از مکتب رمانتیسم، روی­گردان و به مکتب سمبلیسم اجتماعی نزدیک شوند. قبانی در شعر «بانتظار غودو» و فرّخزاد در شعر «کسی که مثل هیچ کس نیست» تحت تأثیر نمایشنامه معروف ساموئل بکت، نویسندۀ ایرلندی، به مفهوم منجی پرداخته­اند. در این جستار، بر آنیم تا با توجّه به اهمّیّت...

چکیده ادبیّات تطبیقی در سال­های اخیر، بسیار مورد توجّه محافل علمی و دانشگاهی ایران بوده است. این رویکرد، به ویژه در پژوهش­های حوزه فارسی - عربی از اهتمام بیشتری برخوردار است؛ نشر مجلّه­ها، برگزاری همایش­ها و نگارش کتاب­های گوناگون که در این زمینه حاصل شده است، مؤیّد این نکته است. البتّه، همه این تلاش­ها نیازمند نقد و بررسی است تا علاوه بر کمیّت­گرایی به کیفیّت دستاوردها نیز توجّه شود. نوشته حاضر، با هد...

چکیده شاعران فراوانی در گسترۀ ادب عربی و فارسی سعی کرده اند، مناقب و فضائل خاندان عصمت و طهارت را در شعر خود بازتاب دهند و آن ها را به عنوان الگوهای متعالی بشری معرّفی کنند. دعبل بن علی خزاعی، شاعر مدّاح اهل بیت در روزگار عبّاسیان و نظیری نیشابوری، شاعر ایرانی سبک هندی، در بخشی از سروده­هایشان، تبیین صفات انسانی و ترسیم جنبه­های مختلف شخصیّت امام رضا (ع) را به عنوان تعهّد و رسالت ادبی خود برگزیده­ان...

ادبیّات تطبیقی در پی یافتن جوهرۀ اصلی ادبیّات انسانی است تا با شناخت آن بر غنای فکر و اندیشۀ انسان بیافزاید و با نزدیک ساختن فکر و اندیشۀ انسان­ها، زمینۀ تفاهم و صلح جهانی را فراهم سازد. پروین اعتصامی و نازک الملائکه از شاعران بنام  و صاحب سبک در ادب فارسی و عربی هستند. پژوهش حاضر با فرض بر این اصل که بین متغیّرهای اجتماعی جنس و ویژگی­های زبانی گروه­های آن، ارتباطی مستقیم و قاعده­مند وجود دارد، سع...

اشتراک ادیبان اسلامی در ستایش پیامبر (ص) میراثی از تفکّر و عاطفۀ دینی مشترک است که بستری مناسب جهت مقایسۀ این نوع ادبی به ویژه میان تمدّن ایران و عرب را فراهم می­آورد. در این راستا، بررسی مدایح نبوی بوصیری، شاعر مصری و خاقانی شروانی که هر یک به دلیل فراوانی ابیاتشان در مدح پیامبر به نوعی افتخار شاعر پیامبر بودن خویش را به همراه دارند، جلوۀ محسوسی به پیوند ادبیّات این دو ملّت می­دهد.       این دو شا...

یکی از زمینه­های پژوهش­های ادبیّات تطبیقی، بررسی ترجمه­ها از یک منبع به زبان­های گوناگون است. این مقاله در زمینۀ تطبیق کلّی و جزئی کلیلۀ عربی ابن مقفّع، با ترجمه­های فارسی منشی و محمّد بخاری است و نگارندگان تلاش نموده­اند تا دیدگاهی تحلیلی دربارۀ منشأ و موضوع ابواب و نیز راز تفاوت ترجمه­ها ارائه دهند. حکایات هندی که برای آموزش درس سیاست و مسائل جهانی بوده­اند، به نسبت تفکّر و فرهنگ مترجمین جنبۀ اخلا...

ابراهیم ناجی، شاعر سرشناس معاصر مصر و حسین منزوی، پدر غزل معاصر ایران، ­از جمله شاعرانی هستند که با جادوی عشق، آثار جاودانی بر تارک ادبیّات حک نموده­ و پیوسته از عشق، درد، تنهایی و احساسات صادقانه خود سروده­اند. پژوهش حاضر بر آن است عاشقانه­های این دو شاعر معاصر را با رویکرد تطبیقی بررسی نماید و به ماهیت عشق و چگونگی بازتاب آن، در کنار مفاهیمی همچون دین، وصال، انتظار، زن، خیال، عفّت، رهایی، طبیعت...

یکی از مؤلّفه­های ادبیّات تطبیقی در جهان، شکل­گیری مکتب رئالیسم و سمبلیسم و تأثیر این مکاتب در آثار نویسندگان معاصر است. دو ملّت ایران و عرب، در طیّ روابط تاریخی با کشورهای اروپایی، از این مهم بی­بهره نمانده و آثار ارزشمندی را مطابق اندیشه­ها و نظریه­های این مکاتب ادبی عرضه کرده اند. مکتب رئالیسم (واقع­گرایی) از جمله مکاتبی است که با توجّه به اوضاع و احوال جامعه وارد عرصۀ ادبی و داستان­نویسی شد و مک...