بحث از مواد ثلاث («وجوب » (یا ضرورت)، «امکان » و «امتناع ») و گزاره های موجّه در منطق و فلسفۀ اسلامی از جایگاه خاصی برخوردار بوده است و فیلسوفان و منطقدانان مسلمان به تفصیل از احکام و اقسام آن بحث کرده اند. با این حال، به دلیل عدم بهره گیری از یک نظام معناشناختی منقح با پاره ای ابهامات معنایی در برخی اقسام گزاره های موجّه روبه روییم. در این مقاله پس از مروری کلی بر بحث موجهات در منطق و فلسفه اسلا...

بنا بر نظریه هنجارینگی باور، مُقَوّمِ مفهومِ گرایش گزاره ای باور فهم این مطلب است که رابطه ای هنجارین میان عملِ ذهنی باور کردن و محتوای باور وجود دارد. مبحث نحوۀ صورت بندی رابطۀ هنجارینِ مذکور- که به طور خلاصه می توان آن را مبحث صورت بندی هنجارِ باور نیز نامید- بحثی است که به وفور در ادبیات فلسفی مربوطه بررسی شده است. در ادبیات فلسفیِ دو سه سال اخیر دو نحوه صورت بندی از هنجارِ باور مطرح شده است. نخست این...

بحث از زبان دین و نسبت آن با واقعیت و چگونگى آزمون گزاره هاى دینى از مسائل جدید فلسفه دین است; یعنى از زمانى که معرفت شناسى جدید (از زمان کانت به بعد) راه جزمگرایى در عقل اندیشى و اعتماد بى حد و مرز به عقل را مورد سؤال قرار داد و حدود عقل بشر مورد بحث جدّى قرار گرفت. فیلسوفان غربى سؤال از حدود فهم انسانى را به سئوال از حدود ناطقه بشرى منتقل و پرسش از میزان نطق او را جایگزین پرسش از فهم او کردند....

گزاره های احتمالاتی دسته خاصی از گزاره ها هستند که در گفتار روزمره و علمی استفاده های فراوان دارند. تحلیل مفهوم و تعبیر احتمال برای بررسی جایگاه این گزاره ها در علم مسأله ای اساسی است. تدقیق مفهوم احتمال و تعبیر آن برای فهم و ارزیابی محتوای گزاره های علمی ضرورت دارد. در این مقاله پس از معرفی دستگاه استاندارد اصل موضوعی احتمالات معرفی می گردد و پس از آن اشاره مختصری به تعابیر متفاوت احتمال خواهد...

مقالة حاضر چنانکه از عنوان آن برمى آید، تطبیقى است بین طنز و طنزپردازى در ادبیات ایران و عرب. در این تطبیق، طنز عبیدزاکانى به عنوان نمونه اى از طنز ادبیات ایران و طنز شاعران عصر انحطاط به عنوان نمونه اى از طنز ادبیات عرب با هم مقایسه شده است. در این مقاله کوشیده ام تصویر کاملى از عبید ارائه دهم، اما به منظور پرهیز از برخى سوءتفاهمات اجتماعى لازم دیدم از ذکر پاره اى از طنزهاى درخشان او صرف نظر ک...

تولید نقشه‏ هاى شهرى به روش فتوگرامترى، با بهره‏ گیرى از خودکارسازى کلیه مراحل و فرآیندهاى آن، از جمله توجیه نسبى حائز اهمیت مى‏ باشد. علی رغم پیشرفت‏ هاى زیادى که در عرصه فتوگرامترى رقومى انجام یافته، هنوز روش مطمئنى وجود ندارد که بتواند عملیات توجیه نسبى خودکار(ARO)(2) را برروى تصاویر بزرگ مقیاس از نواحى شهرى، اجرا نماید. در بسیارى از مراکز پژوهشى و تحقیقاتى جهان، تلاش گسترده‏ اى بر حل مطمئن ...

 گرایش علمى در تفاسیر قرن چهارده، ابعاد و گستره آن و دیدگاه‌هاى موافق و مخالف مورد بررسى و نقد قرار گرفته است. مقاله با تعریف تفسیر علمى و مولفه‌هاى موجود درآن به بحث در ریشه‌هاى تاریخى گرایش علمى در تفسیر پرداخته و بر این باور است که ریشه‌هاى ضعیف این گرایش در تفاسیر کهن همچون فخر رازى و شیخ طوسى نیز به چشم مى‌خورد و از آن زمان تا قرن چهارده که به صورت یک جریان قوى ظهور کرده، ادامه داشته است. ...

در میانه قرن شانزدهم، کتاب درباره چرخش افلاک آسمانی کپرنیک منتشر شد و این حادثه به انقلاب کپرنیکی علم مشهور شد. این حرکت با چاپ کتاب های کپلر و گالیله در حوالی تغییر قرن ادامه یافت. بنا بر قول مشهور، در این انقلاب روشی، جزء و کل یا استقراء و قیاس جای خود را عوض کردند. در علم قدیم، اعتبار اصلی از آن معدود گزاره های کلی ای بود که انبوه گزاره های جزئی از آن کسب ارزش می کردند. این روش برعکس شد و در...

مقالة حاضر چنانکه از عنوان آن برمى آید، تطبیقى است بین طنز و طنزپردازى در ادبیات ایران و عرب. در این تطبیق، طنز عبیدزاکانى به عنوان نمونه اى از طنز ادبیات ایران و طنز شاعران عصر انحطاط به عنوان نمونه اى از طنز ادبیات عرب با هم مقایسه شده است. در این مقاله کوشیده ام تصویر کاملى از عبید ارائه دهم، اما به منظور پرهیز از برخى سوءتفاهمات اجتماعى لازم دیدم از ذکر پاره اى از طنزهاى درخشان او صرف نظر ک...

«حمل اولی ذاتی» و «حمل شایع صناعی» در دو معنا به نحو مشترک لفظی به کار می‌روند: (1) به عنوان قید موضوع (2) به عنوان قید گزاره. مراد ملاصدرا در استعمال این اصطلاحات، تنها معنای دوم بوده است و معنای اول پس از وی متداول شده است. برای جلوگیری از خلط این دو معنا، باید در هر گزاره، هر یک را در مکان مربوط به خود ذکر کرد. باید به حمل اولی و شایع در معنای نخست بلافاصله پس از موضوع تصریح شود، زیرا این مع...